باب قبله
از درهای نخست مسجد النبی در ضلع جنوبی آن باب قبله یکی از سه ورودی است که هنگام ساخت مسجد النبی به دست پیامبر9 در سال اول ق. برای آن فراهم گشت: باب جبرئیل در شرق، باب الرحمه در غرب، و باب قبله در جنوب مسجد که پیش از تغییر قبله از بیت المقدس (در سم
از درهاي نخست مسجد النبي در ضلع جنوبي آن
باب قبله يكي از سه ورودي است كه هنگام ساخت مسجد النبي به دست پيامبر9 در سال اول ق. براي آن فراهم گشت: باب جبرئيل در شرق، باب الرحمه در غرب، و باب قبله در جنوب مسجد كه پيش از تغيير قبله از بيت المقدس (در سمت شمال) پشت نمازگزاران قرار ميگرفت.[1] با وجود بناي خشتي ديوارهاي مسجد، كنارههاي درها از جمله همين باب، با سنگ بنا شد.[2] اين باب در روزگار پيامبر نامي نداشته و در بيشتر منابع با عنوان «باب في مؤخرة المسجد» از آن ياد شده است. گويا بعدها به علت قرار گرفتن در جهت قبله، با اين نام از آن ياد شده است.[3] با نزول آيه 144 بقره/2: {قَدْ نَرَي تَقَلُّبَ وَجْهِكَ فِي السَّمَاءِ فَلَنُوَلِّيَنَّكَ قِبْلَةً تَرْضَاهَا فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَ حَيْثُ مَا كُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَكُمْ شَطْرَهُ وَ إِنَّ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ لَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَ مَا اللهُ بِغَافِلٍ عَمَّا يَعْمَلُونَ} و تغيير قبله به سوي مسجدالحرام در سال دوم ق.[4] پيامبر9 اين ورودي را بست و در ديوار شمالي روبهروي اين ورودي، دري ديگر براي مسجد ساخت.[5]
منابع
تاريخ خليفه: خليفة بن خياط (م.240ق.)، به كوشش فواز، بيروت، دار الكتب العلميه، 1415ق؛ تاريخ طبري (تاريخ الامم و الملوك): الطبري (م.310ق.)، به كوشش محمد ابوالفضل، بيروت، دار احياء التراث العربي؛ تاريخ عمارة المسجد النبوي: محمد هزاع الشهري، دار القاهره، 2001م؛ التعريف بتاريخ و معالم المسجد النبوي الشريف: ضياء محمد عطار، جده، كنوز المعرفه، 1432ق؛ التعريف بما آنست الهجره: محمد المطري (م.741ق.)، به كوشش الرحيلي، رياض، دار الملك عبدالعزيز، 1426ق؛ الدرة الثمينه: محمد بن محمود النجار (م.643ق.)، به كوشش شكري، بيروت، دار الارقم؛ راهنماي حرمين شريفين: سازمان حج و اوقاف، تهران، اسوه، 1370ش.
ابوالفضل رباني