بَرَغانی، حسن
عالم شیعی مقیم حرمین و نویسنده بقیع الغرقد شیخ حسن فرزند شیخ علی‌نقی برغانی صالحی حائری از دانشوران مبارز شیعه است که در1310ق. در کربلا زاده شد. خاندان او به آل صالحی، شاخه‌ای از خاندان برغانی، شهرت دارند.[1] پدرش میرزا علی‌نقی
عالم شيعي مقيم حرمين و نويسنده بقيع الغرقد
شيخ حسن فرزند شيخ علي‌نقي برغاني صالحي حائري از دانشوران مبارز شيعه است كه در1310ق. در كربلا زاده شد. خاندان او به آل صالحي، شاخه‌اي از خاندان برغاني، شهرت دارند.[1] پدرش ميرزا علي‌نقي (م.1320ق.) علوم اسلامي را در كربلا تدريس مي‌كرد و بدائع الاصول را در اصول فقه نوشت.[2] شيخ حسن صالحي مقدمات علوم و بخشي از سطح را در كربلا فرا‌گرفت. سپس با شيخ عيسي برغاني، فرزند شهيد ثالث، به قزوين هجرت كرد و فقه و اصول را از او آموخت. سپس به زنجان رفت و از دانشوران آن ديار دانش آموخت. سپس به كربلا بازگشت و از ميرزا محمد تقي شيرازي (م.1338ق.)، مرجع و رهبر انقلاب عراق (1920م.)[3] بهره برد و در انقلاب عراق مشاركت فعال ورزيد و در گريز از انگليسي‌ها به ايران آمد. او را از پايه‌گذاران مجلس انقلاب عراق در كربلا دانسته‌اند.[4] در مسئله فلسطين نيز با سياست‌هاي صهيونيسم مخالفت نمود و خطر آنان را گوشزد كرد. در فتنه ضد ايراني ـ شيعي اخراج ايرانيان از عراق به سال 1391ق. به ايران پناه آورد و مقيم تهران شد. بخشي از عمرش را به عبادت و اعتكاف گذراند و در كربلا و سامرا و گاه در مكه و مدينه به تعبد و تنسك پرداخت.[5] سرانجام روز دوشنبه 5 شعبان 1401ق. در تهران درگذشت و جسدش به آرامگاه خانوادگي‌اش در قزوين منتقل شد؛ شيخ حسن برغاني كتاب بقيع الغرقد را درباره تخريب بقاع بقيع* در روزگار سلطه آل سعود نوشته است. نام ديگر اين كتاب فضائل البقيع است[6] و هنوز به چاپ نرسيده است. برغاني قسمتي از كتاب را هنگامي كه در مدينه اقامت داشته، نوشته است. موضوع كتاب درباره تاريخ قبرستان بقيع از آغاز تأسيس در روزگار پيامبر(ص) تا عصر نويسنده است. وي بقاع و تاريخ آن‌ها را ضبط كرده و سپس از حمله اول وهابيت به اين قبرستان در سال‌هاي 1218-1221ق. سخن رانده و تعميرات و بازسازي‌هاي بعدي بقيع را توضيح داده است. به گفته او، در حمله دوم وهابيان به سال‌هاي 1343-1344ق. پس از مقاومت 10 ماهه مردم، شهر مدينه سقوط كرد و وهابيان فجايع بسيار مرتكب شدند و بقيع را در روز 8 شوال سال 1344ق. ويران كردند و نفائس بقاع شيعه را به غارت بردند. برغاني در فصل آخر كتابش قصايد شاعران شيعه را در بازگويي اين تخريب‌ها آورده است. نسخه خطي اين اثر نزد عبدالحسين شهيدي، از محققان و نويسندگان مقالات اعلام دائرة المعارف تشيع، نگهداري مي‌شود.[7]
منابع
بقيع الغرقد في دراسة شامله: محمد امين اميني (م.1341ق.)، تهران، مشعر، 1428ق؛ حوزه علميه تاريخ، ساختار، كاركرد: گروه مؤلفان، تهران، كتاب مرجع، 1390ش؛ دائرة المعارف تشيع: زير نظر سيد جوادي و ديگران، تهران، نشر شهيد سعيد محبي، 1375ق؛ مستدركات اعيان الشيعه: سيد حسن امين، بيروت، دار التعارف، 1408ق؛ موسوعة البرغاني في فقه الشيعه: محمد صالح برغاني حائري (م.1271ق.)، به كوشش صالحي، تهران، نشر شهيد سعيد محبي، 1375ش؛ موسوعة طبقات الفقهاء: جعفر سبحاني، قم، مؤسسه امام صادق عليه‌السلام، 1418ق.
علي احمدي ميرآقا
[1]. مستدركات اعيان الشيعه، ج3، ص64؛ نك: موسوعة البرغاني، ج1، ص47-48، «مقدمه».
[2]. موسوعة طبقات الفقهاء، ج14، ص980-981.
[3]. حوزه علميه تاريخ، ساختار، كاركرد، ص131-132.
[4]. دائرة المعارف تشيع، ج3، ص185، «برغاني صالحي».
[5]. مستدركات اعيان الشيعه، ج3، ص64.
[6]. بقيع الغرقد، ص58.
[7]. دائرة المعارف تشيع، ج3، ص385.