بروجردی، طاهر بن محمد بروجردی، طاهر بن محمد بروجردی، طاهر بن محمد بعثه مقام معظم رهبری در گپ بعثه مقام معظم رهبری در سروش بعثه مقام معظم رهبری در بله
بروجردی، طاهر بن محمد بروجردی، طاهر بن محمد بروجردی، طاهر بن محمد بروجردی، طاهر بن محمد بروجردی، طاهر بن محمد

بروجردی، طاهر بن محمد

قاضی ایرانی مکه در آغاز سده ششم ق.   ابوالمظفر طاهر بن محمد بروجردی، فقیه و دانشور ایرانی شافعی سده پنجم و ششم ق. به سال 429ق. در بروجرد زاده شد. آگاهی‌هایی اندک از زندگی و کارهای او ثبت شده و دانسته نیست چه مدت در بروجرد مانده و چه هنگام

قاضي ايراني مكه در آغاز سده ششم ق.

 

ابوالمظفر طاهر بن محمد بروجردي، فقيه و دانشور ايراني شافعي سده پنجم و ششم ق. به سال 429ق. در بروجرد زاده شد. آگاهي‌هايي اندك از زندگي و كارهاي او ثبت شده و دانسته نيست چه مدت در بروجرد مانده و چه هنگام به عراق و حجاز سفر كرده است. همه شرح حال‌نگاران بر اين باورند كه بروجردي براي فراگيري دانش به عراق رفت و از دانشوران آن سرزمين علوم اسلامي را فراگرفت.[1] ابوالمظفر بروجردي افزون بر فقه در حوزه حديث و ادبيات و شعر و نحو نيز دانشوري نام‌آشنا بود.[2] او فردي نيكوكار، ديندار و صالح بود و خطي زيبا داشت و در 520 و اندي[3] يا 526[4] و يا 528ق. درگذشت.[5]

 

فأسي (م.832ق.) با توجه به گفتارش در مقدمه العقد الثمين في تاريخ البلد الامين درباره طرح تاريخ مكه و كساني كه با آن جا پيوند و انتسابي مشخص دارند، از زندگي و قضاوت بروجردي در مكه گزارش داده و نام كامل او را ابوالمظفر طاهر بن محمد بن طاهر بن سعيد، فقيه و قاضي مكه، آورده‌ است. سپس پاره‌اي جزئيات زندگي بروجردي را طرح نموده است. در پانوشت يكي از نسخه‌هاي العقد الثمين، نسبت بروجردي را يزجردي (يزدگردي) ثبت كرده‌اند[6] كه گويا نادرست است. آگاهي‌هاي فأسي درباره بروجردي از سه منبع طبقات الشافعيه تقي الدين سُبكي، تاريخ الاسلام ذَهَبي (م.748ق.) و معجم ابن عَساكر دريافت و گزارش شده است؛ بر پايه آگاهي‌هاي منابع، ابوالمظفر بروجردي براي فراگيري دانش به بغداد رفت و چندي در آن جا ماند و از ابواسحاق شيرازي (م.476ق.)، فقيه مشهور شافعي و مدرس نظاميه، فقه آموخت و نزد دانشوران ديگر مانند حسين بن محمد مهتدي، ابوالغنائم عبدالصمد بن علي (م.465ق.)، ابومحمد عبدالله بن محمد صريفيني معروف به هزار مرد (م.469ق.) و ابوالحسين احمد بن محمد بن نقور (م.470ق.) حديث شنيد و دانش آموخت و در بغداد به آموزش حديث پرداخت.[7] بيشتر تدريس ابواسحاق شيرازي، استاد بروجردي، در مدرسه نظاميه بغداد به آموزش فقه شافعي اختصاص داشته است. اين مدرسه را خواجه نظام الملك وزير بزرگ ملكشاه سلجوقي (حك: 465-485ق.) ساخت و به سال 459ق. رسماً افتتاح نمود و ابواسحاق را به عنوان مدرس آن تعيين كرد.[8] به نظر مي‌رسد كه علم‌آموزي بروجردي نزد ابواسحاق در مدرسه نظاميه بغداد، پس از اين تاريخ و در حدود 30 سالگي او بوده است. همچنين آورده‌اند كه بروجردي در بغداد به آموزش حديث پرداخت. اين سخن، به احتمال، اشاره به تدريس او در نظاميه بغداد است؛ بروجردي از عراق به مكه رفت و ساكن و مجاور آن جا گشت و متولي قضاوت حرم شد.[9] بسياري از شاگردان ابواسحاق در پي فراغت از تحصيل در نظاميه، به بالاترين مدارج علمي و اجتماعي آن روزگار يعني منصب قضا، افتا، تدريس و خطابه در مراكز بزرگ سرزمين‌هاي اسلامي دست يافتند.[10] از اين رو، قضاوت بروجردي در حرم، در ادامه اقبال عمومي بود كه به واسطه نظام سياسي جديد و حمايت نظام الملك از شافعيان، نصيب دانشوران شافعي شده بود. از گزارش سُبكي برمي‌آيد كه بروجردي تا اواخر عمر در مكه عهده‌دار منصب قضاوت بود. چندي بعد، وي قصد رفتن به عراق كرد و ميان راه درگذشت. قاسم ابن عساكر درباره قضاوت بروجردي در حرم سخني نگفته؛ اما آورده است كه وي سالياني مجاور مسجدالحرام در خانه‌اي برابر باب الندوه روبه‌روي كعبه بود و خود ابن عساكر در همان جا نزد او حديث خواند و شنيد.[11] شايد بر پايه همين گزارش است كه در منابع پسين، ابن عساكر را از راويان بروجردي دانسته‌اند.[12] از جمله روايت‌هاي ابن عساكر از بروجردي، سخني است كه به‌گونه مستند از حضرت علي(ع) از پيامبر(ص) در باب ضرورت پرهيز از كذب در روايت حديث نبوي آورده است.[13] از گزارش ابن عساكر برمي‌آيد كه بروجردي در حرم مكي مجلس درس و حديث داشته است.

 

منابع

دائرة المعارف بزرگ اسلامي: زير نظر بجنوردي، تهران، مركز دائرة المعارف بزرگ، 1372ش؛ سير اعلام النبلاء: الذهبي (م.748ق.)، به كوشش گروهي از محققان، بيروت، الرساله، 1413ق؛ طبقات الشافعية الكبري: تاج‌ الدين السبكي (م.771ق.): به كوشش الطناحي و عبدالفتاح، هجر للطباعة و النشر، 1413ق؛ طبقات الشافعيين: ابن كثير (م.774ق.)، به كوشش احمد عمر و محمد زينهم، مكتبة الثقافة الدينيه، 1413ق؛ العقد الثمين في تاريخ البلد الامين: محمد الفأسي (م.832ق.)، به كوشش محمد عبدالقادر، بيروت، دار الكتب العلميه، 1419ق؛ معجم الشيوخ: ابن عساكر (م.571ق.)، به كوشش وفاء تقي الدين، دمشق، دار البشائر، 1421ق؛ الوافي بالوفيات: الصفدي (م.764ق.)، به كوشش الارنؤوط و تركي مصطفي، بيروت، دار احياء التراث العربي، 1420ق.

 

علي احمدي ميرآقا


[1]. معجم الشيوخ، ج1، ص444؛ طبقات الشافعيه، ج7، ص114؛ العقد الثمين، ج5، ص59-60.

[2]. طبقات الشافعيه، ج7، ص114.

[3]. طبقات الشافعيين، ج1، ص570.

[4]. العقد الثمين، ج5، ص60.

[5]. الوافي بالوفيات، ج16، ص233.

[6]. العقد الثمين، ج5، ص59.

[7]. الوافي بالوفيات، ج16، ص233.

[8]. دائرة المعارف بزرگ اسلامي، ج5، ص168-169، «ابواسحق شيرازي».

[9]. طبقات الشافعيه، ج7، ص114.

[10]. نك: سير اعلام النبلاء، ج18، ص460، 463.

[11]. معجم الشيوخ، ج1، ص444.

[12]. طبقات الشافعيين، ج1، ص570.

[13]. معجم الشيوخ، ج1، ص444.




نظرات کاربران