بیکنل، هرمن
نویسنده و شرق‌شناس انگلیسی سفر کرده به حج در سال 1862م. هِرمَن بیکنِل (Herman Bicknell) از اندک اروپاییانی بود که بدون تغییر ظاهر و با ملیتی انگلیسی[1] در سده نوزدهم م. موفق به زیارت خانه خدا شد.[2] سفر وی به مکه، پایه‌گذار سفر بسیا
نويسنده و شرق‌شناس انگليسي سفر كرده به حج در سال 1862م.
هِرمَن بيكنِل (Herman Bicknell) از اندك اروپايياني بود كه بدون تغيير ظاهر و با مليتي انگليسي[1] در سده نوزدهم م. موفق به زيارت خانه خدا شد.[2] سفر وي به مكه، پايه‌گذار سفر بسياري از اروپاييان به مكه با ظاهري فرنگي بود[3]؛ زيرا بسياري از اروپاييان تا آن هنگام بيم داشتند كه حكومت سعودي آنان را كافر بخواند. از اين رو، بيشتر با لباس مبدل خود را در كاروان‌هاي هندي و حتي ايراني جاي داده، رهسپار مكه مي‌شدند. از آن جا كه براي غير مسلمانان، مكه سرزميني ممنوع به شمار مي‌رود، اگر مقام‌هاي سعودي به غير مسلمان بودن فردي در مكه پي مي‌بردند، مجازات مرگ را برايش در نظر مي‌گرفتند. هرمن در دوم آوريل 1830م. در سوري (Surrey)، روستاي كوچكي در جنوب انگلستان، زاده شد.[4] پس از گذراندن دوره‌هاي آغازين تحصيل در لندن، تحصيلاتش را در پاريس و سپس هانوفر در رشته پزشكي ادامه داد. به سال 1854م. فارغ التحصيل شد و مدتي نيز در بيمارستان برتولما (Bartholomew) به طبابت پرداخت. وي با پيوستن به ارتش به عنوان بهيار به سال 1855م.[5] راهي چين، تبت و هنگ كنگ شد.[6] سپس در هند خدمت كرد[7]و به دين اسلام گرويد و گويش‌هاي شرقي را فراگرفت و به گردش و سياحت در مناطق كوهستاني تبت و هيماليا پرداخت.[8] در بازگشت به انگلستان به سال 1860م. از ارتش استعفا كرد و تصميم گرفت كه باقيمانده عمرش را به سفر و پويش مناطق ناشناخته و آشنايي با مردم سرزمين‌هاي گوناگون و فراگيري زبان‌هاي مختلف بپردازد و سپس به مكه سفر كند.[9] وي كه از هنگام خدمتش در هند روياي سفر به مكه را در ذهن خود پرورانده بود، با جدايي از ارتش، به سال 1862م. لندن را به مقصد قاهره ترك كرد. وي طي سه ماه اقامت در يكي از شهرهاي حومه قاهره و همنشيني با مردم بومي آن منطقه، آشنايي تنگاتنگي با دين اسلام پيدا كرد و در بهار همان سال، به زائران سفر حج پيوست؛ او در 22 ماه مي سال 1862م. سوار بر كشتي بخار شد و با عبور از كانال سوئز در 25 مي همان سال در كشتي محرم شد. فاصله ميان جده تا مكه را 20 ساعته طي كرد. وي در نخستين حضورش در حرم خدا، مسجدالحرام را چهار گوشه پهناور بدون سقف شمرده كه در مركز آن كعبه قرار دارد. او كه كعبه را مكعبي با سنگ‌هاي عظيم خوانده، موفق به بوسيدن حجرالاسود در طواف شده است.[10]
هرمن شمار زائران را در عرفات 80000 تن تخمين زده است.[11] وي پس از رمي جمرات و قرباني، به علت گرماي سخت كه آن را بيش از 50 درجه سانتيگراد خوانده، از سفر به مدينه بازمانده و به جده بازگشته است. البته از يكي از همراهانش خواسته كه به نيابت از وي در حرم پيامبر نماز بگزارد.[12]
وي كه پس از زيارت خانه خدا نام حاج عبدالواحد را براي خود برگزيد[13]، در نوشته‌هاي خويش ديگر هموطنانش به ويژه كساني را كه در هند زندگي مي‌كردند، به پذيرش دين اسلام و آشنايي با آداب اسلامي و حضور در مناسك حج تشويق كرده است.[14]
بخشي از سفرنامه وي نخستين بار در 25 آگوست سال 1862م. در نشريه تايمز (The Times) با امضاي حاج عبدالواحد به چاپ رسيد.[15] بخشي ديگر از آن در كتابي با عنوان خاطرات ذهني برتن آمده است. ريچارد برتن، جهانگردي انگليسي بود كه به گردآوري خاطرات و نوشته‌هاي اروپايياني كه به مكه سفر نمودند، همت گماشت. (← برتن، سر ريچارد فرانسيس) به سال 1903م. پس از مرگ ريچارد برتن، اين بخش بدون نام بيكنل، به دست ايزابل برتن، همسر فرانسيس برتن، به چاپ رسيد[16] و باعث جنجالي در محفل ادبي آتنيوم (Athenaeum) از معتبرترين محافل ادبي انگلستان، ميان همسر برتن و آلگرنون سيدني بيكنل، برادر هرمن بيكنل، شد؛ علاقه فراوان وي به فرهنگ و تمدن شرقي كه از هنگام اقامتش در هند و با شنيده‌هايش از ايران حاصل شده بود، باعث گشت كه در سفري ديگر به سال 1868م. با گذشتن از رود فرات و ورود به ايران، چند ماهي را در شيراز سپري كند[17] و در همان سال و پس از آشنايي با سبك زندگي و فرهنگ پارسي[18]، به ترجمه ادبي و موضوعي گزيده اشعار حافظ شامل 189 غزل و 42 قطعه و 63 رباعي و 6 مثنوي به زبان انگليسي پرداخت.[19] اين اثر به سال 1875م. و اندكي پس از مرگش به دست برادرش آلگرنون سيدني منتشر شد. اين كتاب كه به تصاويري از مردم ايران زمين منقوش است[20]، به منابع دست اول براي مشتاقان و مريدان حافظ در غرب بدل گشت. آورده‌اند كه در سفرش به ايران، به زيارت حضرت معصومه3 در قم رفته؛ ولي سفرش با لباس مبدل بوده است. نشريه تايمز بسيار اصرار دارد كه وي از نخستين مسيحياني بوده كه به اين زيارتگاه مقدس پاي نهاده؛ اما اسلام آوردن وي بر همه محرز است.[21] وي همچنين به ترجمه شاهنامه فردوسي پرداخت. در سفري كه به سرزمين‌هاي كوهستاني رشته كوه آلپ داشت، به علت تغييرات سخت دما و سقوط از كوه سخت آسيب ديد و چندي بعد در 14 مارس سال 1875م. در لندن درگذشت و در رمزگيت (Ramsgate) به خاك سپرده شد و از تكميل ترجمه اشعار فردوسي بازماند. او تنها تك‌نگاري‌هايي مانند شغاد، زال و هوشنگ را از خود بر جاي نهاد.[22]
منابع
Iran: journal of the British Institute of Persian Studies, Volumes 2-1 British Institute of Persian Studies the Institute, / Christians at Mecca - Ralli, Augustus - London: Heinemann – 1909 / "The Lure of Mecca" in Saudi Aramco world Magazine Lunde, Paul November/December 1974 – Vol 25 / áfiz̤ of Shíráz - Ḥāfiẓ, Herman Bicknell, Algernon Sidney Bicknell / The new army list, and militia list, H.G. Hart - London 1861/ Islamic culture: Volume 20 - Islamic Culture Board – 2006 / David Roberts R.A., 1796-1864: a biography - Katharine Sim - Quartet Books, 1984 / Dictionary of national biography - Stephen, Leslie, Sir,- New York Macmillan (1885) / History and genealogy of the Bicknell - Bicknell, Thomas Williams / Travellers in Arabia - Robin Leonard Bidwell – 1994 / Through Persia by caravan, Volume 2, Arthur Arnold - London – 1877 / A History of Persian Literature under Tartar Dominion / Háfiz of Shíráz: selections from his poems, by Ḥāfiẓ, translated by Herman Bicknell, London/ Dictionary of Indian Biography / "The Sha Nameh". In Translated by Herman Bicknell, James Ross.
سيد حميدرضا نجفي
[1]. Iran، V 1-2، P2
[2]. Christians atMecca، P200
[3]. Saudi Aramco world Magazine، V 25، P31
[4] Ḥáfiz̤ of Shíráz - Ḥāfiẓ، Herman Bicknell، Algernon Sidney Bicknell ,Pxi
[5]. The new army list، and militia list، P265.
[6]. Islamic culture: V20 - Islamic Culture Board – 2006 – P126.
[7]. David Roberts R.A.، 1796-1864: a biography - Katharine Sim - Quartet Books، 1984 – P301.
[8]. Dictionary of national biography - Stephen، Leslie، Sir,- New York Macmillan- 1885، P11.
[9]. History and genealogy of the Bicknell - Bicknell، Thomas Williams، 1834-1925، p469.
[10]. Christians at Mecca - Ralli ، Augustus - London : Heinemann – 1909 – P 201
[11]. Christians at Mecca - Ralli ، Augustus - London : Heinemann – 1909 – P 201
[12]. Christians at Mecca - Ralli ، Augustus - London : Heinemann –1909– P201.
[13]. Christians at Mecca - Ralli ، Augustus - London : Heinemann – 1909 – P201.
[14]. Christians at Mecca - Ralli، Augustus - London : Heinemann – 1909 – P 201
[15]. Travellers in Arabia - Robin Leonard Bidwell – 1994، P126.
[16]. Christians at Mecca - Ralli ، Augustus - London : Heinemann- 1909، P202.
[17]. Through Persia by caravan، V2، Arthur Arnold - London -1876، P135.
[18]. A History of Persian Literature Under Tartar Dominion، P3.
[19]. Háfiz of Shíráz: selections from his poems، By Ḥāfiẓ، translated by Herman Bicknell، London 1875 - p. xi-xii
[20]. A History of Persian Literature Under Tartar Dominion، P303.
[21]. Dictionary of Indian Biography – P40، http://en.wikisource.org/wiki/The_Times/1911/Obituary/Algernon_Sidney_Bicknell ,
[22] "The Sha Nameh". In Translated by Herman Bicknell، James Ross، P50-67.