«مسجدالنبی(ص)»، دومین مسجد بزرگ جهان

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حج، مسجدالنبی(ص)، یکی از سه مسجد مهم و مقدس برای مسلمانان است و بعد از مسجدالحرام در جایگاه دوم قرار دارد.

این مسجد پس از ورود پیامبر اکرم(ص) به مدینه ساخته شد و تا زمان وفات آن حضرت محل برگزارى نماز جماعت، نماز جمعه و خطبه هاى رسول اکرم(ص) بود. مرقد رسول پیامبر گرامی نیز در این مسجد واقع شده است.

تاریخ ساخت مسجد

هنگامی که پیامبر اکرم(ص) وارد یثرب شد، همه طوایف و افراد سرشناس دوست داشتند میزبان ایشان باشند، اما آن حضرت فرمود: در جایى که شترش زانو بزند،  توقف خواهد کرد و شتر در زمینى که اکنون مسجد است، زانو زد.

حضرت محمد(ص) در خانه ابو ایوب انصارى مسکن گزید. زمین مسجد را از صاحبان آن خرید و سنگ بناى مسجد را بنا نهاد. همه اصحاب از زن و مرد با اشتیاق شروع به ساختن مسجد کردند. پیامبر اکرم(ص) با تمام توان در ساختن مسجد مشارکت کرد. مسجدى که حضرت بنا کرد، از چند جهت با آنچه امروز در جاى آن ساخته شده تفاوت دارد، زیرا در زمینى محدودتر و با بنایى ساده تر و خلوص بیشتر بود. این مسجد در گذر زمان بارها توسعه یافته تا به شکل کنونی خود در آمده است.

توسعه مسجدالنبی(ص))

هنگام بازگشت پیامبر اکرم(ص) از جنگ خیبر در سال هفتم هجری، مسجد برای حضور نمازگزاران جا نداشت و همین امر باعث توسعه این مسجد از سمت شرق، غرب و شمال آن شد. در زمان عمر بن خطاب سه در به نام های «باب النساء»، «باب الرحمه» و «باب السلام» به این مسجد افزوده شده و مساحت آن به سه هزار و 575 متر مربع رسید.

در زمان عثمان بن عفان مساحت آن به 40 هزار 71 متر مربع رسید. دیوارهایش را با سنگ هاى منقوش بازسازى کرد. ستون هاى مسجد را با سنگ هاى حجّارى شده تجدید بنا کرد و سقف آن را با چوب ساج مرمت کرد.

در زمان اموی نیز به مساحت مسجدالنبی(ص) افزوده شد و مساحت آن به 6 هزار و 440 نفر رسید و مسجد مورد بازسازی قرار گرفت.

مسجدالنبی(ص) در سال 645 هجری قمری در زمان خلیفه عباسی مورد آتش سوزی قرار گرفت و در دوره ممالیک، مصر معمارانی را برای بازسازی مسجد فرستادند و پس از آن، محمد بن قلاوون از ممالیک، سقف‌هایی در قسمت‌های غربی و شرقی مسجد زد. در سال‌ های ۷۰۵ و ۷۰۶ قمری، رواق‌های دیگری نیز برای مسجد ساخته شد.

پس از آن در زمان سلطان عثمانی«عبدالمجید خان» در سال 1277 هجری قمری، مسجدالنبی(ص) بار دیگر مرمت شد و مساحت کلی آن 10 هزار و 303 متر مربع رسید  و ارتفاع دیوارهای آن به 11 متر رسید و پنج در و پنج مناره به آن اضافه شد و تعداد ستون های مسجد به 327 ستون رسید.

بر اساس گزارش ها، نخستین بار چراغ های برقی در سال 1327 هجری قمری در مسجدالنبی(ص) به کار برده شد.

در سال ۱۳۷۳هجری قمری «عبد العزیز آل سعود»  مجموع مساحت مسجد را به 16 هزار و 327 متر مربع رساند. این افزایش در قسمت‌های شمالی، غربی و شرقی صورت گرفت.

آخرین مرحله توسعه مسجد را « ملک فهد بن عبد العزیز» در سال ۱۴۰۵هجری قمری انجام داد و مساحت مسجد به 28 هزار متر مربع رسید. علاوه بر مساحت کف مسجد که برای 137 هزار نمازگزار ظرفیت داشت،  پشت بام نیز برای نماز آماده شد، به طوری که در آنجا نیز 90 هزار نمازگزار می ‌توانستند نماز اقامه کنند و به این ترتیب تعداد  گنجایش نمازگزار در مسجد در طبقه پایین و بالا به 257 هزار نفر رسید. در توسعه مسجد،  مکان‌های متعددی برای وضوخانه ساخته شد و نورافکن‌های فراوانی برای تأمین روشنایی آن بر فراز ستون‌های سنگی نصب شد.

همچنین برخی از صحن‌ های مسجد، چترهای خودکاری گذاشته شد که برای جلوگیری از آفتاب، باز و بسته می‌ شود. همچنین شش مناره بر مسجد افزوده شد که ارتفاع هر یک از آنها تا ۱۰۴ متر می ‌رسد. مسجدالنبی(ص) در حال حاضر ده مناره دارد.

اماکن مهم مسجدالنبی(ص)

مسجدالنبی(ص) دارای منبرپیامبر(ص)، خانه  و مرقد پیامبر(ص) در و ستون های معروف است.

منبر پیامبر اکرم(ص)

پیامبر اکرم(ص) در آغاز، هنگام سخنرانی در مسجد مدینه به درخت خرما تکیه می‌ داد. در سال هفتم یا هشتم هجری منبری برای ایشان ساخته شد. این منبر دو پله و جایی برای نشستن داشت.

منبر پیامبر اکرم(ص) در سال 886 هجری قمری دچار حریق شد و پس از آن منبری در زمان «اشرف قایبتای» سلطان مملوکی منبری را از سنگ منبر سفید برای این مسجد فرستاد.

روضه رضوان

این مکان میان منبر و حجره پیامبر اکرم(ص) قرار دارد و پیامبر اکرم(ص) فرموده اند که میان خانه من و منبرم روضه ای از رضوان است و با فرش های سبز پوشیده شده که از دیگر بخش های مسجدالنبی(ص) جدا است.

حجره  و قبر پیامبر اکرم(ص)

خانه پیامبر(ص) در شرق مسجدالنبی بوده که محل دفن آن حضرت نیز هست و در توسعه‌ های بعدی مسجد، به مسجد ملحق شده است.

گنبد سبز

مسجدالنبی(ص) به گنبد سبز نیز معروف است و در ابتدا از چوب ساخته شده بود و بعد از آتش سوزی در زمان سلطان عثمانی تجدید بنا شد.

کتابخانه

مسجدالنبی(ص) دارای دو کتابخانه است که در آن نسخه های خطی قدیمی وجود دارد و یک کتابخانه در مرکز حرم و دومی در زیرزمین آن در بخش جنوبی مسجدالنبی(ص) قرار دارد و دارای کتابخانه دیجیتال نیز است.

ستون های مسجدالنبی(ص)

مسجدالنبی(ص) دارای ستون توبه، حنانه و محرس است. می گویند پیامبر(ص) هنگام خطبه‌ های جمعه به ستون حنانه تکیه می‌ داد و چون منبر مسجد را ساختند، این ستون را ترک کرد. بنابر برخی روایات، ستون به سبب فراغ پیامبر ناله ‌ای سر داد و این باعث شهرت آن شد. هم اکنون ستونی دیگر بر جایش قرار دادند.

درهای مسجدالنبی(ص)

مسجدالنبی(ص) سه در داشته است و پیش از تغییر قبله از بیت المقدس به مکه، دری در بخش جنوب داشته که بعد از تغییر قبله این در بسته شده و به جای آن دری دیگر در شمال مسجد باز شده است.

در  سمت شرق مسجد معروف به باب عثمان و باب جبرئیل است که این رو به روی خانه عثمان بن عفان بوده است.