زدودن چالش های داخلی امت اسلام؛ راه حل رسیدن به وحدت

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حج، اصل یازدهم قانون اساسی از اساسی ترین اصول قانون اساسی است که دولت جمهوری اسلامی ایران را موظف کرده وحدت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جهان اسلام را تحقق ببخشد.
 
یکی از مهمترین مشکلات جوامع مسلمان، وجود  تفرقه شدید و تعصبات  قومی، قبیله ای و مذهبی است، دولت جمهوری اسلامی ایران در راه تحقق وحدت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جهان اسلام مولفه هایی مانند تشکیل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و تلاش جهت دیپلماسی وحدت را اجرا کرده است؛ در عین حال با توجه به الزامات سیاسی دولت – ملت و رابطه امّت – امامت، وضعیت وحدت در جهان اسلام و وجود دولت های به اصطلاح مدرن در کشورهای اسلامی ، مسیر وحدت امت اسلامی با چالش های درونی و بیرونی روبرو شده که مانع تحقق  وحدت امت اسلامی است.
 
می توان گفت، شکل گیری امّت واحده اسلامی بسیار پیچیده و چالش بر انگیز  است و نیاز به هماهنگی های بیشتری در سطح سران کشورهای اسلامی و سازمان های بین المللی مانند سازمان همکاری های اسلامی دارد. از جمله این چالش ها می توان به امکان تزاحم منافع ملی و منافع امت اسلام ، عوامل ناکامی مولفه های تحقق وحدت امت اسلامی ، جریان های شیعی مخالف وحدت امت اسلامی ، مشغول کردن امّت اسلام به فتنه های مذهبی و جنگ های داخلی ، جهانی سازی ، حکومت های اسلامی سکولار ، پلورالیسم دینی و اشغال سرزمین های اسلامی اشاره کرد.
 
وحدت سیاسی، فرهنگی و اقتصادی مد نظر اصل یازدهم با توجه به انشعابات امّت اسلامی و تعریف مرزهای جغرافیایی و تشکیل سازمان ملل متحد باعث به حصار کشیدن آرمان وحدت گرایی شده است.

با توجه به مبانی نظام جمهوری اسلامی ، مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی و اصول مرتبط با اصل یازدهم ، می توان نتیجه گرفت که زدودن آسیب ها و چالش های داخلی  امّت اسلام مهمترین را راه رسیدن به وحدت امت اسلامی است . ایمان ، مجاهدت و پرهیز از تفرقه ، تنها شرط های تحقّقِ این هدف بزرگ است و ضعف این سه عامل، امت اسلامی را امروز در وضع تأسّف باری قرار داده  است.

هدف مهم اصل یازدهم حمایت از مظلومین و مستضعفان ملل اسلامی است و در این راه نیازمند فراهم گشتن عواملی است که بتوانند قوانین بین المللی را تا حدّ (قوانین وحدت) ارتقا دهند.
 
در گام بعدی توجه به این نکته ضروری است که درس‌های دشواری که امّت اسلامی از تجربه‌های ناکام وحدت جویانه در قرن حاضر به دست آورده به ما یادآور می شود که برای تحقق میزان مناسبی از همبستگی، همکاری، هماهنگی و هم پیوندی در میان خانواده کشورهای اسلامی در چارچوب (سازمان همکاری های اسلامی) لازم است و برای عملی کردن آن باید در سیاست‌های اتخاذی، از شیوه‌های علمی بهره گیری و الزامات سیاسی دولت - ملت بودن را رعایت کنیم که این امر مستلزم ایجاد تحولاتی در نگرش به دولت ها و ملت های مسلمان و اصلاح الگوهای رایج آنهاست.
 
باید به این نکته اذعان کرد که تنوع و فراوانی مذاهب اسلامی باعث اختلافات طبیعی در بین آنها می شود و حتی در برخی مواقع در بین شیعیان نیز مراجع تقلید فتوای متفاوت ارائه می دهند،  اما این اختلافات جزئی را دشمنان امّت اسلام جریان سازی کرده و با فرقه سازی و بزرگ جلوه دادن اختلافات باعث دور شدن امّت اسلام از یکدیگر می شوند.
 
تاکید بر این نکته نیز اهمیت دارد که رویارویی با چالش های فراروی امّت اسلامی مانند حاکمیت سکولارها بر بعضی از کشورهای اسلامی و مسائل مربوط به جهانی شدن و اشغال کشورهای اسلامی توسط قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای و مشغول کردن امّت اسلام به فتنه های مذهبی و جنگ های داخلی ، بدون وحدت و همبستگی کشورهای اسلامی ممکن نخواهد بود.
 
نگاه های متفاوت و بعضاً متناقض عالمان و روشنفکران دینی و تحلیلگران سیاسی به اساسی ترین مقوله های اسلام یکی از اساسی ترین چالش های امّت اسلامی است . اما با تمام مشکلات موجود ، جمهوری اسلامی ایران اتحاد امت اسلامی را در صدر برنامه های سیاسی و اجتماعی خویش قرار داده و با تشکیل و تأسیس « مجمع التقریب بین المذاهب » زمینه را برای گفت وگوی مستقیم اندیشمندان و صاحب نظران برجسته جهان اسلام هموار ساخته است و با هنر دیپلماسی وحدت به استقبال وحدت امت اسلامی در کشورهای اسلامی رفته است. اما از سویی دیگر بعضی ازکشورهای اسلامی نه تنها قدمی در راه وحدت کشورهای اسلامی بر نداشته اند بلکه با ایجاد و پشتیبانی گروه های مسلح و داعیه دار خلافت اسلامی موجبات تفرقه و درگیری دائمی در بین کشورهای اسلامی را فراهم کرده اند.
 
به بیان دیگر در دنیاى اسلام مدت‏هاست جریانی دو شاخه‏ وجود دارد : یکى جریان بیدارى اسلامی و امّت اسلامى که دنبال یک الگوى وحدت گرا و رهایى بخش است و دیگرى به دنبال پراکندگى و شکاف و تفرقه در بین دولت‏هاى اسلامى.

بدون تردید با روش‌مندی علمی و دیدگاه باز سیاسی و به گونه ای همه جانبه‌ با اهداف، ابزارها و مکانیسم‌های مدرن ، می‌توان در آینده به فرمول جدیدی برای وحدت بویژه در ابعاد و عرصه‌های مرتبط با زندگی روزمره و ملموس ملت های مسلمان رسید و آینده بهتری را برای امّت اسلامی رقم زد.

نویسنده: حسن محمدی کیا