بیت المعمور خانه‌ای آباد به واسطه حضور زائران

قرآن کریم در موضوع حج، تقریبا به همه مباحث و مسایل مرتبط به آن پرداخته و از مجموع یکصد و چهارده سوره، در بیست و پنج سوره به اجمال یا تفصیل به مسایل حج اشاره کرده و از شش هزار و دویست و سی و شش آیه قرآن، بیش از یکصد و بیست آیه به عنوان «آیات الحج» لقب گرفته است.

پایگاه اطلاع‌رسانی حج برای آگاهی از مقام رفیع حج در قرآن و جایگاه بلند و عظیم حاجیان در این کتاب آسمانی، به ارائه نکات ناب و پیام‌های زیبای آیات بیان‌گر احکام و تشریع‌گر مناسک حج براساس تفسیر نور حجت‌الاسلام والمسلمین قرائتی و دیگر منابع پرداخته که در این شماره، آیات 1 تا 8 سوره طور مورد بررسی قرار گرفته است.

آیه

«وَالطُّورِ، وَکِتَابٍ مَّسْطُورٍ، فِى رَقٍ‏ّ مَّنشُورٍ، وَالْبَیْتِ الْمَعْمُورِ،وَالسَّقْفِ الْمَرْفُوعِ،وَالْبَحْرِ الْمَسْجُورِ،إِنَّ عَذَابَ رَبِّکَ لَوَاقِعٌ، مَّا لَهُ مِن دَافِعٍ‏‏‏‏».

ترجمه

به (کوه) طور سوگند. به کتابى نوشته شده در صفحه ‏اى گشوده سوگند. به آن خانه‏ آباد (خانه خدا) سوگند.

به سقف برافراشته (آسمان) سوگند. به دریاى شعله‏ ور سوگند. که عذاب پروردگارت قطعاً واقع شدنى است. و براى آن هیچ مانعى نیست.

نکته‌ها

«طور» در لغت به معناى کوه است، ولى ظاهراً مراد از آن در اینجا، کوهى در منطقه سینا مى‏ باشد که میقات خدا با حضرت موسى بود. کوه طور مکانى مقدّس است و در قرآن چنین توصیف شده است: «الطور الایمن»، «بالواد المقدّس» و «فى البقعة المبارکة».

مراد از «کتاب مسطور»، کتب آسمانى همچون تورات و قرآن است که در صفحات نازک پوست نگاشته مى‏ شده و البتّه باز و گشوده بوده است، نه پیچیده و بسته. «فى رقّ منشور»

«رَقّ» از «رقّت» به معناى پوستى است که براى نوشتن آماده شده و لطیف و نازک است. «منشور» به معناى مبسوط و «مسجور» به معناى برافروخته و شعله‏ ور است و به معناى آکنده و مالامال نیز آمده است.

مقصود از «بیت المعمور» خانه خداست که همواره به واسطه حضور زائران و حاجیان، معمور و آباد بوده است و در قرآن 10 بار از کعبه به عنوان «بیت» یاد شده است، مانند: «البیت العتیق» البتّه در روایات آمده است که در آسمان‏ها نیز محلّى در مقابل کعبه قرار دارد که فرشتگان به دور آن طواف مى‏ کنند و آن نیز «بیت المعمور» نام دارد.

مقصود از «البحر المسجور»، دریاى شعله ‏ور و جوشان و خروشان، یا دریاهایى است که در آستانه قیامت برافروخته مى‏ شوند، چنان که در آیه‏ 6 سوره تکویر مى‏ خوانیم: «و اذا البحار سُجّرت» و یا مراد موادّ مذابّ و جوشان قعر زمین است که همچون دریایى از آتش هرچندگاه یکبار از دهانه آتشفشان‏ها فوران مى‏ کند.

در آیه‏ آخر سوره قبل (ذاریات) خواندیم: «یومهم الّذى یوعدون» که سخن از وعده‏ قیامت بود و این سوره بعد از پنج سوگند مى‏ فرماید: آن وعده قطعاً واقع خواهد شد. «انّ عذاب ربّک لواقع»

آن سنگ جمادى که وحى بر روى آن نازل شود (کوه طور)، مقدّس و قابل سوگند است، چگونه انسانى که قلبش مرکز وحى است، با گذشت زمان قداستش تمام مى ‏شود و چگونه وهّابیون کج فکر مى‏ گویند: پیامبر صلى الله علیه وآله که از دنیا رفت با سایر موجودات تفاوتى ندارد!!

سوگند یاد کردن به کتاب و نوشته، آن هم در زمان جاهلیّت، نشانه‏ پیشرفته بودن مکتب است، «و کتاب مسطور». در سوره قلم نیز، قرآن به قلم و کتاب و سطرهاى آن سوگند یاد مى‏ کند. «ن والقلم و ما یسطرون»

پیام ها

1- زنده نگه‏ داشتن نام و یاد و حفظ مکان‏ هاى مقدّس ادیان آسمانى لازم است. «و الطور»

 2- با سوگند به کوه طور (محل وحى به موسى)، قلب اهل کتاب را به سوى خود جذب کنید. «و الطّور»

 3- خداوند براى به باور رساندن انسان، به نظام تشریع و تکوین (کوه و کتاب و کعبه و آسمان و دریا) سوگند یاد مى‏ کند. «والطّور و کتاب مسطور... و السقف المرفوع»

 4- وحى آسمان باید بر بهترین و لطیف‏ ترین کاغذ و پوست، نگاشته و عرضه شود. «کتاب مسطور فى رقّ منشور»

 5 - کتاب مقدّس، باید همواره گشوده و مورد استفاده باشد. «کتاب... منشور»

 6- علم مفید و مبارک، آن است که منتشر شود و گسترش یابد. «منشور»

 7- قرآن، هم به قداست کتب آسمانى نظر دارد و لذا به آن سوگند یاد مى‏ کند، هم به نظم در نگارش و شیوه ارائه و گسترش آنها. «و کتاب مسطور فى رقّ منشور»

 8 - آبادانى خانه به زرق و برق آن نیست، به آمد و رفت و قداست و برکت آن است. «البیت المعمور» (خانه خدا ساده‏ ترین خانه‏ هاست، امّا مبارک‏ترین بناهاست.)

 9- با مطالعه طبیعت، به قدرت خداوند بر ایجاد قیامت پى ببریم. «والسقف المرفوع و البحر المسجور»

 10- قرآن کریم، توجّه انسان را از دیدنى‏ ها، به نادیدنى‏ ها سوق مى‏ دهد. «و البحر المسجور»

 11- قهر و تنبیه، از شئون ربوبیت است. «عذاب ربّک»

 12- هر چه ناباورى منکران بیشتر باشد، باید باور مؤمنان به قیامت قوى‏تر گردد. «انّ عذاب ربّک لواقع»

 13- نزول کتب آسمانى «و کتاب مسطور» و ظهور جلوه ‏هاى قدرت الهى در هستى «و السّقف المرفوع» باید مایه تعقّل و ایمان گردد و گرنه بى‏ توجّهى به آنها عامل عذاب خواهد شد. «انّ عذاب ربّک لواقع»

 14- گرفتاران عذاب الهى از هیچ طریقى نمى‏ توانند عذاب را از خود دور کنند. «ماله من دافع»

سیماى سوره طور

 این سوره در مکّه نازل شده و داراى چهل و نه آیه است.

 نام‏گذارى این سوره به «طور»، به مناسبت نخستین آیه آن است.

 کلمه «طور» 10 بار در قرآن آمده و مقصود از آن، کوه طور، میقات حضرت موسى ‏علیه السلام و محل نزول تورات است.

 همانند دیگر سوره‏ هاى مکّى، بیشتر مطالب این سوره درباره وقوع قیامت، پاداش پاکان و کیفر کافران است، در ضمن به توحید، دفاع از پیامبر و صبر و استقامت نیز اشاراتى دارد.