آیا مراسم حج پیش از اینهم لغو شده بود؟
مراسم حج؛ بزرگترین و مهمترین تجمع سالانه مسلمانان، امسال به دلیل شیوع بیماری کرونا به صورت محدود و بدون حضور زائران خارجی برگزار میشود. اما این آیین دینی و واجب بر مسلمانان مستطیع، پیش از این هم لغو شده است؟
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حج، با اینکه لغو شدن حج امسال برای همه مسلمانان به ویژه آنها که خود را آماده برگزاری ادای این فریضه دینی کرده بودند سخت است، تاریخ نشان داده در مواقع دیگر به دلایلی از جمله جنگ و درگیری، مناقشات سیاسی و مانند امسال شیوع بیماریهای واگیردار، دستکم ۴۰ بار در تاریخ لغو شده است.
جنگ و کشتار؛ لغو دهساله حج
اسماعیل بن یوسف علوی در سال ۸۶۵ میلادی (۲۵۱ ه. ق) در جریان جنگ با خلیفه عباسیان در بغداد به کوههای مقدس عرفات حمله و حجاجی را که در حال ادای مناسک حج بودند، قتل عام کرد. این حمله مراسم حج را نیمهتمام گذاشت و لغو کرد.
ابوطاهر جنابی فرمانروای دولت قرمطی در بحرین نیز در سال ۹۳۰ میلادی (۳۰۹ ه. ق) به مکه حمله کرد. براساس روایتهای تاریخی، ۳۰ هزار زائر قتل عام شدند و اجساد آنها را در چاه زمزم ریختند. مهاجمان مسجدالاحرام را غارت کرده، حجرالاسود را از کعبه دزدیده و به بحرین بردند. پس از این حمله، مراسم حج تا زمان برگردانده شدن حجرالاسود به مکه، یعنی یک دهه بعد یعنی ۳۱۹ (ه. ق) برگزار نشد.
مناقشات سیاسی
اختلافات سیاسی نیز در برههای از زمان منجر به توقف برگزاری مراسم حج شد. در سال ۹۸۳ میلادی (۳۷۳ ه. ق) مناقشات سیاسی بین حکمرانان دو خلیفه عباسیان در عراق و سوریه و فاطمیان در مصر راه رسیدن حجاج به مکه را سد کرد. هشت سال طول کشید تا مراسم حج دوباره برگزار شود.
شیوع بیماریهای مسری و لغو حج
بیماریهای مسری چند بار در تاریخ موجب لغو یا به تاخیر افتادن حج شده اند، شیوع بیماری طاعون در سال ۹۶۷ میلادی (۳۵۷ ه. ق) که بر اثر آن هزاران نفر در شهر مکه درگذشتند موجب لغو حج در این سال شد. بار دیگر نیز در سال ۱۸۳۱ (۱۲۴۷ ه. ق) شیوع بیماری طاعون از هند به مکه، جان سه چهارم حجاجی را که از راههای دور و مسیرهای خطرناک خود را به مکه رسانده بودند گرفت و مراسم حج را لغو کرد.
شیوع بیماریهای مسری چون طاعون و وبا از سال ۱۸۳۷ تا ۱۸۵۸ میلادی (۱۲۵۳ تا ۱۲۴۷ ه. ق) سه بار برگزاری مراسم حج را متوقف کرد و به مدت هفت سال امکان سفر به مکه را از زائران گرفت. در سال ۱۸۵۸ میلادی با رسیدن موج جدی از وبا به مکه، زائران مصری به صورت گروهی به سواحل دریای سرخ مصر فرار کردند و در آنجا قرنطینه شدند.
برای تحقیق درباره تاریخ تعطیلی های حج به مقاله ای در این رابطه که در «دانشنامه حج و حرمین شریفین» مدخل «تعطیل حج» به همت حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت نوشته شده است، مراجعه کنید.