دو قطبی سازی از آسیبهای جدی اربعین است
رئیس کمیته فرهنگی و آموزشی اربعین، استقبال مردمی از راهپیمایی اربعین را بینظیر خواند، اما در خصوص برخی آسیبهای جدی این مراسم در خصوص دو قطبی سازی آن هشدار داد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حج، نشست علمی «پیاده روی اربعین در دوران معاصر؛ انگیزههای اقبال و چالشهای پیش رو» از سوی پژوهشکده حج و زیارت و کمیته فرهنگی و آموزشی اربعین در قم برگزار شد.
در این نشست حجتالاسلام و المسلمین حمید احمدی رئیس کمیته فرهنگی و آموزشی اربعین به تاریخچه پیاده روی اربعین پرداخت و گفت: یکی از سئوالاتی که همیشه در ذهن مردم وجود دارد این است که چرا بزرگداشت اربعین برگزار می شود؟ برخی آن را به حضور جابر بن عبدالله انصاری به عنوان اولین زایر در کربلا مرتبط میدانند، اما نکات مهمتر دیگری در این زمینه وجود دارد و یکی از اینها الحاق و دفن سر شریف امام حسین علیه السلام در کربلاست.
وی افزود: برخی از آمدن اهلبیت به کربلا تردید میکنند؛ اما دفن سر شریف امام را قبول دارند و از طرفی اتفاق وجود دارد که سر مطهر امام توسط امام سجاد علیه السلام دفن شده است. با توجه به اینکه هیچ گزارشی هم از حضور امام علی بن الحسین در سالهای بعد در کربلا در دست نیست، بنابراین حضور امام در چهلم سال ۶۱ هجری تایید میشود.
وی با اشاره به حدیثی از امام حسن عسکری در خصوص زیارت اربعین بیان کرد: اصل زیارت اربعین از صفوان بن مهران جمال و از امام صادق علیه السلام نقل شده است و این موضوع خود نشانگر آن است که مساله اربعین در فرهنگ اهلبیت و شیعیان امری متداول بوده و امام آداب آن را بیان فرمودهاند و امام عسکری نیز آن را از ویژگیهای شیعیان بر میشمارند.
رئیس کمیته فرهنگی و آموزشی اربعین به تاریخچه پیاده روی اربعین در دوران معاصر پرداخت و گفت: این مراسم از زمان شیخ انصاری (ره) از مسیر نجف به کربلا متداول شد و پس از ایشان مرحوم محدث نوری آن را استمرار بخشید و سپس در دوره جدید مرحوم آیت الله شاهرودی در احیای آن کوشید؛ ولی باید توجه کرد که پیاده روی زیارت مختص اربعین نبوده، زیرا مرحوم محدث نوری در عید قربان پیاده با جمعی به زیارت اربعین می رفتند.
وی با بیان اینکه پیاده به زیارت حضرت سیدالشهدا رفتن استحباب زیادی دارد و به این امر تاکید فراوان شده است، یادآور شد: این موضوع پشتوانه نظری دارد، زیرا زیارت اربعین هم مستحب و هم مورد تاکید است. برخی از علما نیز پس از سقوط صدام این پیاده روی را مرسوم کردند که بیشتر روحانیت و طلاب و برخی از مردم در این مراسم حضور داشتند؛ اما قبل از زمان حزب بعث این پیاده روی به صورت محدود انجام میگرفت؛ ولی پس از سقوط صدام حسین، این موضوع با استقبال بیشتری روبهرو شد که در سال 1967 میلادی آمار جمعیت زائران در این مراسم به یک میلیون نفر شرکت کننده رسید.
حجت الاسلام احمدی با بیان اینکه ظهور و بروز اربعین در گذشته با چنین استقبالی وجود نداشت، تصریح کرد: اربعین پس از سال 2003 میلادی و سقوط حزب بعث، رنگ و بوی جدیدی به خود گرفت، اما قبل از آن در ایران شناخته شده نبود، البته بخشی از مناطق به این موضوع توجه میکردند؛ ولی در کل مردم ایران از پدیده پیاده روی اربعین اطلاع زیادی نداشتند. اما حضور زائران ایرانی در پیاده روی اربعین در سال 1390 هجری شمسی به حدود صد هزار نفر رسید و در سال 1393 به یک میلیون و 200 هزار نفر افزایش یافت و در سال 1398 به بیش از سه میلیون نفر رقم خورد.
وی از افزایش جمعیت راهپیماییان اربعین به بیش از سه برابر سالهای پیشین اشاره کرد و گفت: یکی از واقعیتها این است که در حال حاضر حدود 15 میلیون زائر در مراسم اربعین شرکت میکنند که طبق آمار سمی در سال گذشته 5 میلیون خارجی و 10 میلیون عراقی در این مراسم شرکت کردند و جمعیت ایرانیان شرکت کننده در این مراسم به بیش از جمعیت کل حجاج در عربستان به ثبت رسید. اینکه چرا اربعین به این شکل انجام گرفته و چرا این همه استقبال میشود؟ در این باره دلایل مختلفی بیان شده که یکی از آن دلایل فرم و شکل برگزاری راهپیمایی است که در حضور میلیونی مردم تاثیرگذار بوده است.
رئیس کمیته فرهنگی و آموزشی اربعین، هویت خواهی شیعیان، انباشت عطش زیارت در مردم، همپوشانی رسانهای مراسم را از جمله دلایل استقبال مردم از راهپیمایی اربعین برشمرد و تاکید کرد: با وجود همه تهدیدهای که در سالهای اخیر از سوی داعش وجود داشت، عللهای مختلفی سبب ترغیب و ترویج مردم در این راهپیمایی شده که ضرورت دارد پژوهشگران و محققان و نویسندگان در این باره بیشتر تحقیق کنند.
وی یادآور شد: حضور در این مراسم تنها به عراقیها منحصر نمیشود، بلکه افزون بر شیعیان و سایر ادیان هم در این راهپیمایی حضور دارند. اشتراک بین شیعیان، سادگی و بی آلایش بودن، قرابت فرهنگی میان ایران و عراق، انجام مناسک به صورت فراجنسیتی، فراسنی، فراقومی، و فرامذهبی از جمله دلایل استقبال مردم از راهپیمایی اربعین است، در حقیقت اربعین، مناسک چند وجهی است که هم افزایی رسانه ای در این زمینه خیلی موثر بوده است، بازنمایی هویت شیعه، تعلیق امر روز مرگی نیز از دیگر دلایل این حضور به شمار میآید.
حجتالاسلام احمدی به چالشهای پیاده روی اربعین اشاره کرد و گفت: پیچدگیهای متعدد در حوزه مدیریت، بهداشت، گردش مالی، رسانهای و خبری از جمله این چالشها به شمار میآید و ورود افراطیون با عناوین مختلف در دو قطبیسازی کاذب همانند اربعین انقلابی و غیرانقلابی، اربعین سکولار و اربعین غیرسکولار، اربعین دولتی و مردمی از دیگر چالشها و آسیبهای این مراسم است.
وی تاکید کرد: بیتوجهی به حاکمیت و دولت عراق، بی توجهی به میزبانی مردم شریف این کشور، و بی توجهی به مرجعیت عالی نجف به عنوان رکن اساسی استقلال از سوی برخی افراد، میتواند به چالش جدی این مراسم تبدیل شود.