بررسی و شرح فراز‌هایی از زیارت اربعین
زیارت سالار شهیدان ثمراتی برتر از حج دارد و از آن به عنوان هم‌ردیف نماز یاد شده است. یکی از برترین زیارت‌های آن حضرت، زیارت اربعین است که سفارش‌های بسیاری از سوی معصومان نسبت به آن وارد شده است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حج، با توجه به شیوع بیماری کرونا در اکثر کشورهای جهان و ایران و عراق، امسال زائران و عاشقان ابی عبدالله الحسین(ع) از زیارت و پیاده روی اربعین محروم هستند. برابر روایات دینی، زیارت از راه دور نیز دارای فضیلت بسیار است و محبان اهل بیت(ع) با توجه به ضرورت رعایت بهداشت و فاصله گذاری اجتماعی، می توانند از راه دور با سرور و سالار شهیدان ارتباط روحانی برقرار کنند.
در این نوشتار به شرح و بررسی برخی از فرازهای زیارت‌نامه اربعین پرداخته شده است.
1. اهداف قیام حسینی در زیارت اربعین
«وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیکَ لِیَسْتَنْقِذَ عِبَادَکَ مِنَ الْجَهَالَةِ وَ حَیْرَةِ الضَّلَالَة» در زیارت اربعین می خوانیم که قیام وجود مبارک حسین بن علی(ع) برای دو هدف بود و آن حضرت برای این دو خون جگر خود را داد:
1. نجات مردم از جهل و با فرهنگ کردن مردم؛
2. به در آوردن مردم از ضلالت و گمراهی عقلی.
به استنادِ حدیث «حُسَیْنٌ مِنِّی وَ أَنَا مِنْ حُسَیْن»، هدف حسین بن علی(ع) همان هدف پیامبر اکرم (ص) است. بر اساس قرآن و نهج البلاغه، هدف رسالت انبیای الهی، دو چیز است: یکی عالم کردن مردم و دیگری عاقل کردن آنها به وسیله تهذیب نفس. کسانی که جاهلند، دستور خدا را نمی دانند و کسانی که عالمند، ولی بر اثر نداشتن عقل به دانش خود عمل نمی کنند، توان تربیت خود یا دیگران را ندارند. از‌این رو، انبیا برای تعلیم و تزکیه مردم مبعوث شدند که خوبی ها را به مردم بشناسانند و عملاً آنان را برای رسیدن به نیکی و سعادت هدایت کنند.
رهبران الهی به مردم، اندیشه ناب و انگیزه صحیح می بخشند و بخشش های علمی و معنوی، والاترین بخشش هاست. ازاین‌رو، معصومان(ع) فرمودند: «پیامبر از بخشنده ترینِ مردمان بود؛ زیرا مائده و سفره معنوی را گشود و غذای آماده را بر آن چید. آن‌گاه جامعه انسانی را به زندگی جاوید فرا خواند. حسین (ع) نیز از پیامبر بود و همانند او عمل کرد».
2. کرامت در زیارت اربعین
«أَشْهَدُ أَنَّهُ وَلِیُّکَ وَ ابْنُ وَلِیِّکَ وَ صَفِیُّکَ وَ ابْنُ صَفِیِّکَ الْفَائِزُ بِکَرَامَتِکَ أَکْرَمْتَهُ بِالشَّهَادَةِ»
اکرام در برخی اقسام خود، معادل جود و هبه است، ولی ممکن است انسان وارسته در حال تهی‌دستی نیز کریم باشد، ولی جواد و وهّاب نیست؛ زیرا کَرَم‌داری که دِرَم ندارد، بالفعل کریم است؛ گرچه بالفعل جواد و واهب نیست. همان‌طور که کرامت از شئون عقل عملی است، مانند جود و سخا و هبه، از شئون عقل نظری نیز به شمار می‌آ‌ید؛ مانند معرفت و درایت و شهود.
3. امام حسین(ع) وارث پیامبران
«وَ أَعْطَیْتَهُ مَوَارِیثَ الْأَنْبِیَاء»: امام حسین(ع) وارث پیامبران الهی است و نهضت او ادامه و هم‌سو با جنبش آنان است. این مطلب، افزون بر زیارت اربعین، در زیارت وارث نیز آمده است. امام حسین(ع) عملاً برای اثبات اینکه نهضت او مانند قیام موسای کلیم است، در حرکت از مدینه تا کربلا گام به گام، آیاتی را که درباره حضرت موسی(ع) نازل شده بود، قرائت می فرمود. ایشان با این کار به مردم فهماند که من وارث موسای کلیم هستم و یزید به جای فرعون نشسته است و منافقان همانند پیروان فرعونند.
4. حسین(ع) سید همه سادات
«جَعَلْتَهُ سَیِّداً مِنَ السَّادَةِ»: اگر در امت های پیشین انبیایی بوده است، آورنده قرآن، سید و خاتم آنان است و اگر در گذشته خلفای الهی بوده اند، خلیفه پیامبر خاتم (ص)، سید و سالار خلفاست. همچنین اگر در امت های پیشین، کسانی به مقام ولایت یا امامت بار یافته اند، اهل بیت(ع)، سید آنان هستند. اکنون روشن می‌شود که اگر کسی از میان اهل بیت، شربت شهادت بنوشد، سید شهدای پیشین است و در این میان امام حسین(ع)، جایگاه ویژه‌ای دارد. بر این اساس، «سیدالشهدا» فقط بزرگِ شهدای کربلا نیست؛ زیرا این مقام برای امام حسین(ع) بسیار کوچک است؛ بلکه آن حضرت، سید و بزرگ همه انبیا و خلفایی است که در گذشته به شهادت رسیدند و نیز سید همه شهیدان غیر معصوم گذشته و آینده است.
5. رهبریِ قائدانه امّت
«وَ قَائِداً مِنَ الْقَادَة»: رهبری پیامبران الهی، قائدانه است و نه سائقانه. قائد به کسی گفته می‌شود که پیشوا و پیشرو قافله است و دیگران را جذب می‌کند و به دنبال خود می کشاند، ولی سائق آن است که زیردستان خود را همچو چوپان از پشت سر می‌راند. اولیای الهی زمانی مردم را به راهی فرا می خوانند که خودشان، پیشاپیش آن را پیموده باشند. چنان‌که امیر مؤمنان(ع) فرمود: «ما هرگز به شما دستوری ندادیم، مگر آنکه خود پیشتر آن را انجام داده ایم.» کسی که با حرکت در پیشاپیش کاروان، خطرها را به جان میخرد و به پیشواز زندان، شکنجه، مهاجرت و شهادت می رود، آن‌گاه امت را به دنباله روی از خویش فرا میخواند، سخنش نفوذ و اثر ژرفی بر پیروان خواهد داشت.
6. جهاد برای صبّار و شکور کردن جامعه
«فَجَاهَدَهُمْ فِیکَ صَابِراً مُحْتَسِباً حَتَّی سُفِکَ فِی طَاعَتِکَ دَمُهُ وَ اسْتُبِیحَ حَرِیمُه»
امام حسین(ع) نه تنها خود در تمامی مراحل قیام صبّار و شکور بود، بلکه با سخنان خود تلاش کرد که جامعه را به صبر و شکر دعوت کند. لازمه این کار، بیرون راندن محبت دنیا از دل است؛ زیرا تا انسان دل‌بستگی به دنیا دارد، حوادث و کاستی‌های مادی او را خواهد لرزاند و هیچ‌گاه صبور و شکور نخواهد بود. ازاین‌رو، سالار شهیدان در نامه ها و خطبه های خود علاقه به دنیا را از مردم می زدود و اشتیاق به شهادت و جاودانه شدن را در دلهای آنها زنده میکرد تا آنان بتوانند صبّار و شکور باشند.
7. وراثت از امام حسین(ع) عامل نصرت دین و اصلاح جامعه
«وَ نُصْرَتِی لَکُمْ مُعَدَّةٌ حَتَّی یَأْذَنَ اللَّهُ لَکُم»
رهبران الهی می‌کوشند جامعه انسانی را وارث حسین بن علی(ع) کنند. اگر جامعه ای وارث حسین بن علی(ع) باشد، میراث همه انبیا را نیز به اندازه خود خواهد داشت؛ چون یکی از شعارهای رسمی هنگام برخورد با یکدیگر در مراسم سوگ سالار شهیدان، این است: «عَظَّمَ اللَّهُ أُجُورَنَا بِمُصَابِنَا بِالْحُسَیْنِ(ع) وَ جَعَلَنَا وَ إِیَّاکُمْ مِنَ الطَّالِبِینَ بِثَأْرِهِ مَعَ وَلِیِّهِ وَ الْإِمَامِ الْمَهْدِیِّ مِنْ آلِ مُحَمَّد». بخش نخست این عبارت، آن است که ما در واقعه کربلا اندوهگین و مصیبت‌زده ایم. خداوند اجر همه را افزون کند. بخش دوم شعار این است که خداوند ما را جزو کسانی قرار دهد که برای خون‌خواهی و گرفتن خون‌بهای سالار شهیدان، موفق به قیام هستند!
ما وقتی می توانیم خون‌بهای حسین بن علی(ع) را بگیریم که وارث او باشیم؛ چون اگر وارث او نباشیم، خون‌بها به ما ارتباطی ندارد؛ یعنی اگر کسی نسبت به مقتولی یا شهیدی بیگانه باشد، حق ندارد برای خون‌خواهی او انتقام بگیرد. پس طبق این شعار و دعا، ما جزو وارثان حسین بن علی(ع) بوده و آماده خون‌خواهی آن حضرت هستیم.
بنابراین، راهیان طریق حسین بن علی(ع) که جزو وارثان او هستند، می توانند به خون‌خواهی شخصیت حقوقی سالار شهیدان به مبارزه با ظلم بپردازند، نه اینکه فقط مصرف‌کننده نهضت حسینی باشند. بسیاری از افراد بر این باورند که ما فقط مصرف‌کننده نهضت کربلاییم، مانند داروخانه ای که محصولاتش برای همه مردم سودمند است، اما خواص بر این اعتقادند که ما هم مصرف‌کننده این نهضتیم تا به صلاح رسیم و هم باید تولید‌کننده نهضت‌های اسلامی باشیم تا مصلح شویم.
در ادامه کلیپ زیارت اربعین به همراه ترجمه تقدیم می شود:
