اخلاق در قرآن؛ فروع مسائل اخلاقی(جلد سوم)

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حج، «اخلاق» عبارت است از ملکه‏‌ای نفسانی که مقتضی صدور کارها از انسان بدون نیاز به فکر و اندیشه است. به بیان دیگر اخلاق کیفیتی برای نفس آدمی است که رفتارهایی متناسب با آن از انسان بروز می‏‌کند. انسان با اخلاق، زمانی می تواند اخلاق را در زندگی فردی و اجتماعی خود انجام دهد که شناخت درستی از فضائل و رذائل اخلاقی داشته باشد. این شناخت نقش مهمی در اجرای و عملی کردن اخلاق دارد تا وقتی شناخت درستی از اخلاق نباشد در حیطه عمل هم اخلاق نمی تواند به درستی محقق شود. جلد سوم کتاب اخلاق در قرآن به بررسی فروعات مسائل اخلاقی پرداخته است.

انتشارات امام علی بن ابی طالب(ع)، کتاب اخلاق در قرآن، فروع مسائل اخلاقی، جلد سوم، نوشته حضرت آیت الله مکارم شیرازی را به چاپ رسانده است.

ساختار کتاب

کتاب اخلاق در قرآن(جلد سوم) فروع مسائل اخلاقی دارای فصل بندی نیست بلکه با آوردن عناوین فضائل و رذائل اخلاقی به مسائل مربوط به آن عنوان پرداخته است.

جاه طلبی: عناوین مربوط به آن عبارت است از: جاه طلبان منفور!، حبّ جاه در روایات اسلامی‌، ریاست حق و باطل‌، نشانه‌های جاه‌طلبی‌، اسباب و انگیزه‌های حبّ جاه‌، طرق درمان جاه‌طلبی.

بهانه‌جویی و لجاجت‌: عناوین این بخش: لجاجت و بهانه جویی در روایات اسلامی‌، انگیزه‌ها و پیامدهای بهانه‌جویی و لجاجت‌، تفاوت استقامت و لجاجت!، راه درمان لجاجت.

کفران نعمت و سپاسگزاری: عناوین ذیل آن عبارت است از: کفران نعمت در روایات اسلامی‌، اسباب و انگیزه‌های ناسپاسی و راه درمان آن‌، شکر راه وصول به نعمت‌های پروردگار، فلسفه شکرگزاری‌، شکرگزاری در منابع حدیث‌، شکرگزاری در سیره پیشوایان‌، چگونه باید شکر کرد؟، انگیزه‌های شکرگزاری‌، شکر خالق و شکر مخلوق.‌

غیبت، تنابز بالألقاب و حفظ الغیب: عناوین این بخش از کتاب عبارت است از: غیبت در روایات اسلامی‌.

حسن خلق و کج خلقی: در این بخش به توضیح حسن خلق و کج خلقی پرداخته شده است.‌

امانت و خیانت: عناوین این بخش عبارت است از: امانت و خیانت در روایات اسلامی‌، شاخه‌های امانت‌،  آثار و پیامدهای امانت و خیانت‌، انگیزه‌های امانت و خیانت، راه پیش‌گیری و درمان‌، امانت و خیانت در بیت‌المال‌.

صدق و راستی‌: عناوین دیگر این بخش: صدق و راستی در روایات اسلامی‌، تأثیر راست گویی در زندگی انسان‌ها، انگیزه‌های صدق‌، مفهوم صدق‌.

دروغ و آثار و عواقب آن‌: عناوین دیگر عبارت است از: دروغ‌گویی در روایات اسلامی‌، انگیزه‌های دروغ‌، طرق درمان دروغ‌، استثنائات دروغ‌، راه فرار از دروغ (توریه).

وفای به عهد و پیمان‌شکنی‌: عناوین دیگر ذیل این عنوان: وفای به عهد در روایات اسلامی، طرق درمان پیمان شکنی‌، اقسام عهد و پیمان‌، پایبندی مسلمین به عهد و پیمان‌ها.

بحث منطقی و جدال و مراء: عناوین دیگر این بخش: تعریف جدال و مراء، فرق میان جدال و مراء و مخاصمه‌، جدال و مراء در روایات اسلامی، آثار و پیامدهای جدال و مراء، انگیزه‌های جدال و مراء، اقسام مراء و جدال‌، طرق درمان این رذیله اخلاقی‌، انصاف در سخن‌.

سخن‌چینی و اصلاح ذات البین‌: عناوین دیگر عبارت است از: سخن چینی (نمیمه) در روایات اسلامی‌، پیامدها و آثار سوء سخن چینی‌، انگیزه‌های سخن چینی‌، طرق درمان‌، موارد استثناء، اصلاح ذات البین‌، طرق اصلاح ذات البین‌.

سوء ظن و حسن ظن‌: عناوین دیگر این بخش: سوءظن در روایات اسلامی، حسن ظن در روایات اسلامی‌، تعریف سوءظن و حسن ظن‌، پیامدهای سوءظن به خدا، عوامل و انگیزه‌های سوءظن‌، مراتب سوءظن‌، طرق درمان بدگمانی‌، موارد استثناء.

تجسّس یا جستجوگری در کارهای خصوصی مردم‌: عناوین دیگر این قسمت: تجسّس در روایات اسلامی‌، پیامدهای سوء تجسّس‌، استثنائات‌، طرق درمان‌، رازداری و افشاء سرّ، رازداری در روایات اسلامی‌، پیامدهای رازداری و افشای اسرار، ضرورت‌ها، انگیزه‌های افشای سرّ و راه درمان آن‌، و اما راه درمان‌.

حلم و غضب: عناوین دیگر این بخش: خشم و غضب در روایات اسلامی‌، اثرات ویرانگر غضب و پیامدهای آن‌، اسباب و انگیزه‌های غضب‌، درمان غضب‌، اقسام غضب‌، حلم و بردباری‌.

عفو و انتقام‌: عناوین دیگر: عفو و انتقام در روایات اسلامی، اقسام عفو، آثار عفو و ثمرات و انگیزه‌های آن‌، طرق درمان انتقام جویی و کسب فضیلت عفو.

غیرت و بی‌غیرتی: عناوین این بخش: غیرت در روایات اسلامی‌، تعریف اقسام غیرت‌، آثار غیرت در زندگی انسان‌ها.

اجتماع‌گرایی و انزواطلبی‌: عناوین این بخش: اجتماع گرایی و انزواطلبی در روایات اسلامی، احادیث مخالف و معارض!، طریق جمع بین آیات و روایات‌، انگیزه‌ها و پیامدهای اجتماع گرایی و انزواطلبی‌.

برشی از کتاب

در صفحه 18 و 19 این کتاب درباره مقام و مقام طلبی این مطالب نگاشته شده است:

در بعضی از آیات قرآن می خوانیم که یکی از خواسته های بندگان خاص خدا (عِبادُالرَّحْمانِ) این است که می گویند: «وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقِینَ اماماً؛ خداوندا! ما را پیشوای پرهیزگاران قرار ده».

از این تعبیر به خوبی استفاده می شود که ریاست طلبی همیشه مذموم نیست، بلکه به گفته «علّامه مجلسی» (رضوان الله تعالی علیه) در «بحار الانوار»، ریاست بر دو گونه تقسیم می شود، حق و باطل، سپس برای ریاست حق مثال به متصدی شدن مقام فتوا و تدریس و وعظ می زند و می گوید: کسی که اهلیت این کار را دارد و عالم به متون کتاب و سنت است و هدفش هدایت خلق و تعلیم مسائل دین باشد این از نوع ریاست حق است که گاه وجوب عینی یا کفائی دارد، ولی کسی که آگاهی از این امور ندارد یا آگاهی دارد ولی هدفش تنها شهرت طلبی و جلب قلوب و تحصیل مال و مقام است این از نوع ریاست باطل است و این کار کسانی است که به صفت رذیله جاه طلبی گرفتارند.

سپس از بعضی از محققان نقل می کند که معنی «جاه» همان تملک دلها و نفوذ در آنهاست و حکم آن حکم تملک اموال است، اینها همه از اموری است که جزء اهداف زندگی دنیا می باشد و با مرگ پایان می یابد و دنیا مزرعه آخرت است؛ پس کسی که از این امور زاد و توشه ای برای آخرت برگیرد سعادتمند و خوشبخت است و کسی که آن را وسیله هوسرانی قرار دهد بدبخت و بیچاره است.

انتشارات امام علی بن ابیطالب(ع) کتاب «اخلاق در قرآن» جلد سوم را در قطع وزیری و 440 صفحه به چاپ رسانده است.

علاقه‌مندان می‌توانند برای خرید این کتاب به انتشارات امام علی بن ابیطالب(ع) به آدرس: قم، خیابان شهدا، کوی آمار(22)، پلاک 15، تلفن: 025- 37732478 مراجعه کنند.