حجتالاسلام والمسلمین احمدی تبیین کرد؛
لزوم الگوگیری از اربعین برای تحقق وحدت / مردم در هفته وحدت کجای کار هستند؟
رئیس کمیته فرهنگی و آموزشی اربعین، پیادهروی اربعین را نمودی عملی و کامل از وحدت جهان اسلام دانست و گفت: با همت مردم وحدت حقیقی مذاهب اسلامی عملیاتی میشود.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حج به نقل از ایکنا، پیادهروی اربعین حسینی را میتوان تبلور عملی وحدت پیروان ادیان، مذاهب و فرق اسلامی و غیراسلامی دانست. وحدتی که فراتر از شعارهای معمول در خصوص وحدت، بدون دخالت مدعیان و با تکیه بر بدنه مردمی شکل گرفته است. اما به چه دلیل در اربعین حسینی شاهد وحدت پیروان همه ادیان و مذاهب هستیم و چگونه میتوانیم از اربعین به عنوان الگویی برای وحدتآفرینی همیشگی در جهان اسلام استفاده کنیم؟
حجتالاسلام والمسلمین حمید احمدی، رئیس کمیته فرهنگی و آموزشی اربعین که سالها تجربه فعالیت فرهنگی در حوزه حج، عمره و عتبات عالیات را دارد، در گفتوگو با ایکنا ابتدا به تشریح مسائلی پرداخت که موجب محقق نشدن وحدت بین مذاهب اسلامی شده است و گفت: مسئله وحدت اسلامی در دوران معاصر از سوی مرحوم آیتالله بروجردی و قبل از ایشان نیز در دوران عثمانی بین علمای نجف و عثمانیها مطرح و گاهی این مسئله در قالب نشستها و همگراییهایی ولو در قالب ظواهر بروز و ظهور داشته است.
وی با اشاره به اینکه مسئله فلسطین و شکلگیری اسرائیل بحثی بود که موجب شد علمای اسلام به ضرورت وحدت پی برده و بر آن تأکید کنند، گفت: بعد از انقلاب اسلامی که ایران و جهان اسلام بیشتر کانون حملات مختلف قرار گرفت، ضرورت توجه به مسئله وحدت بیشتر احساس شد که شاید دلیل آن بروز نوعی بیداری اسلامی باشد.
فقدان یک استراتژی و راهبرد برای ایجاد وحدت
حجتالاسلام احمدی ادامه داد: علیرغم اینکه توجه به وحدت جهان اسلام نیز برای تحقق منافع ملی کشورهای اسلامی و هم منافع بینالمللی جهان اسلام ضرورت دارد و باید بیشتر و جدیتر مورد توجه قرار گیرد، اما متأسفانه وحدت بیشتر در کلیات و گاهی در شعارها خلاصه شده است و فقدان یک استراتژی و راهبرد سبب شده که به کلیات و شعارها بسنده شود.
وی وجود این تصور که صرف دور هم نشستن علمای اهل سنت و شیعه و نشان دادن همدلی، برای وحدت کافی است را مانعی برای ایجاد مرکزی متشکل از اندیشمندان برتر جهان اسلام و یافتن راهکارها و شیوههای عملی برای وحدت دانست و اظهار کرد: روز موضوع یافتن راهکاری عملی برای وحدت از سوی اندیشمندان، کمتر کار شده است. همایشهایی که هر سال برگزار میشود نیز بیشتر نگاه همدلانه بودن را مدنظر دارد لذا بحثهای عمیقی مطرح نمیشود و یا برخی اقدامات مورد نقد و بررسی قرار نمیگیرد. البته اخیراً کارهایی در دانشگاه قرآن و حدیث از سوی آیتالله ریشهری آغاز شده که طی آن احادیث و منابع مشترک را تحقیق و بحثهای فقهی، حقوقی و ... بررسی میشود.
مشترکات مذاهب اسلامی استخراج شود
رئیس کمیته فرهنگی و آموزشی اربعین، با اشاره به اینکه همیشه گفته میشود بین مذاهب مختلف اسلام مشترکات زیادی وجود دارد اما این مشترکات استخراج نشده و به عنوان مبنای وحدت مورد تأکید و استناد قرار نگرفته است، تصریح کرد: زمینه بسیاری از بحثهای اختلافی را میتوان با گفتوگوهای جدی کاهش داد و بسیاری از سوء تفاهمها را رفع کرد اما این اتفاق رخ نمیدهد چرا که ما حاضر نیستیم به مسائل چالش برانگیز ورود پیدا کرده و در خصوص آنها بحث و نقد کنیم و حتی فکر میکنیم اگر بحث کنیم مایه اختلاف میشود. البته لزومی ندارد این بحثهای تخصصی در انظار عموم و رسانهها صورت گیرد بلکه این بحثها میتواند در بین اندیشمندان مذاهب مختلف اسلام رخ دهد.
وی اضافه کرد: بسیاری از مباحث در این حوزه هنوز هم مشخص نیست و به همین دلیل بعد از چهار دهه هنوز بر سر این بحث صورت میگیرد که اصلاً منظور از وحدت چیست؟ اما همگرایی، دفاع مشترک از اسلام، انجام مناسک، حذف موارد چالشزا و ... نیازمند طراحی یک استراتژی و راهبرد روشن است و باید با صبر صورت گیرد.
رئیس کمیته فرهنگی و آموزشی اربعین، یکی از آسیبهای موجود کنونی را تحمل نکردن همدیگر که هم در داخل روحانیت و هم در جامعه وجود دارد، بیان کرد و گفت: بسیار کم تحمل شدهایم و خیلی زود واکنش نشان میدهیم و موضع میگیریم اگر میخواهیم وحدت محقق شود باید تحملها را بالا ببریم.
وی با یاداوری این مسئله که در مناسکی مثل حج مسلمانان همه در کنار هم قرار میگیرند و با تعمل و صبر اعمال عبادی را در کنار هم انجام میدهند و هیچ مشکلی بروز نمیکند، گفت: این جزو سنتهای مسلم اهل بیت (ع) بوده و به ما رسیده که اهل سنت و شیعه در کنار هم زندگی کنند؛ میشود با اصلاح رفتارها و صبر و تحمل وحدت را محقق کرد.
حجتالاسلام احمدی در ادامه سخنان خود به مسئله اربعین به عنوان نمود حقیقی وحدت اشاره و تشریح کرد: ما پدیدهای داریم که طی آن شاهد تجلی وحدت و همدلی مذاهب شیعه هستیم مذاهبی که در حالت عادی حاضر نیستند در کنار هم قرار بگیریم. علاوه بر همدلی مذاهب مختلف شیعه شاهد همدلی و همکاری مشترک شیعیان و اهل سنت و خدمت مشترک همه مردم به زائران برای زیارت هستیم و بسیار مهم است که از همین مناسک برای ایجاد وحدت دائمی بین مسلمانان استفاده شود.
وحدت در سایه جنبههای زیباییشناختی اربعین
وی در پاسخ به این سؤال که چگونه از اربعین برای تحقق وحدت الگو گیریم؟ گفت: در اربعین روی مشترکات تأکید میکنیم و همه زائران به سمت کانونی حرکت میکنند که آن کانون مورد حب و محبت قلبی مسلمانان و غیر مسلمانان است و این همان مشترکاتی است که جنبههای زیباشناختی و اشتراکات انسانی و ملکوتی آن همه را دور هم جمع میکند.
حجتالاسلام احمدی احترام و محبت به کسانی را که برای حقیقتی مهم و آزادی و رهایی مردم، جان و هستی خود را فدا کردهاند، نقطه مشترک و مورد احترام همه انسانها در اربعین دانست و اضافه کرد: این اشتراک و جاذبه بزرگ پاکی و حقانیت امام حسین(ع) همه را جذب میکند و همین مسئله نیز در اربعین برجسته و مطرح است اما در سایر ابعاد زندگی مسلمانان بر روی مباحث مشترک این چنینی کار نشده است و بیشتر بر روی افتراقها و اختلافها تأکید میشود.
وی با خاطرنشان کردن این موضوع که حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) برای همه اهل سنت مورد احترام هستند و جاذبه دارند، گفت: حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) قاطبه اشتراک ما و اهل سنت هستند و اگر همانند حضرت علی(ع) و سیره مسلم ایشان با اهل سنت رفتار کنیم، وحدت محقق خواهد شد.
وی اربعین را نمونه روشن و خوبی از یک پدیده فرامذهبی و فرادینی خواند که منشأ همدلی شده است و گفت: در مراسم اربعین هر کسی با هر گرایشی حضور دارد و با انبساط خاطر باز میگردد چون از محبت و همدلی همه حاضران لذت برده است. مسلئه مهم دیگر این است که در اربعین بسیاری از مسائل در قالب مناسک رسمی جاری و خطکشی ایجاد نشده است.
وی با تأکید بر اینکه کاملاً معتقد هستیم دولتها نباید در مسئله پیادهروی اربعین دخالت کنند و این مراسم تابع دستورالعملها نباشد و فقط هدف مشترک مردم به خوبی تببین شود، گفت: نباید به سراغ گسلهایی مانند قومیت، جنسیت، مذهب و ... برویم و اگرچه برخی همچنان میخواهند این مسائل را طرح کنند اما فضای اربعین اجازه طرح این مسائل را نمیدهد.
مردم کجای کار در هفته وحدت هستند؟
حجتالاسلام احمدی با انتقاد از اینکه هفته وحدت را به سمت نشست و شعار پیش بردهایم و به همینها اکتفا و مردم را مانند اربعین درگیر نکردهایم، سؤال کرد: مردم کجای کار در هفته وحدت هستند؟ درست است که نشستها و گفتوگوهای علما مهم هستند اما در اربعین مردم در خط مقدم هستند و علما پشت سر مردم هستند و مردم خودشان آمدهاند و همدلی را ایجاد کردهاند؛ تا وحدت در بدنه اجتماع مطرح و وارد نشود، محقق نخواهدشد.
وی تصریح کرد: باید زمینهای فراهم کنیم که مردم از مذاهب مختلف به صورت دلی در کنار هم بنشینند و با هم تعامل کنند که متأسفانه تاکنون این اتفاق نیفتاده و جامعه نخبگانی نیز نتوانسته آن را محقق کند. اگر این مسئله رخ نداده شاید به این دلیل است که مجمع تقریب به نهادی اداری و سازمانی تبدیل شده، صرفاً نخبگانی کار میکند و مقداری هم دولتی شده است اما اگر بخواهیم مانند اربعین مسئله وحدت در هفته وحدت نیز نمود داشته باشد، باید مردمی باشد و در بدنه مردم محقق شود.