عهدنامه مالک اشتر، منشور جامع یک حکومت عادلانه و حیات بخش است

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حج، آیت الله اعرافی، مدیر حوزه های علمیه کشور روز یکشنبه(18 آبان ماه) در دومین همایش بین المللی غدیر و حکمرانی شایسته که به صورت ویدئو کنفرانس در دانشگاه مازندران برگزار شد با بیان این که نهج البلاغه به عنوان کتابی ناشناخته همچنان جای آن در سبد مطالعات عمومی کشور و حتی سبد مطالعات تخصصی دانشگاهی و حوزوی خالی است، گفت: برای یک زیست معنوی، الهی، اخلاقی و پیاده سازی یک سبک زندگی متعالی نهج البلاغه باید همواره کنار دست ما و همراه و هم دل ما باشد.

وی از نهج البلاغه به عنوان یک کتاب انسان ساز، حیاتبخش و رهایی بخش یاد کرد و افزود: همه این تلاش های صورت گرفته در تقویت جایگاه نهج البلاغه در جامعه اندک است و باید بر این تلاش ها افزود.

عضو فقهای شورای نگهبان در ادامه سخنان خود به الگوی حکمرانی از منظر عهدنامه مالک اشتر اشاره کرد و با بیان این که در میان نامه ها و عهدهای مکتوب امام علی(ع)، عهد مالک اشتر همچون خورشیدی می درخشد،  ادامه داد: در بخش نامه های عهد مالک اشتر امام علی(ع) حدود سی مورد به صورت برجسته وارد فلسفه حکومت، سیاست، اخلاق حاکمیت و سیاست و حکمرانی الهی، معنوی، اسلامی و مردمی شدند و در همه این نامه ها اصول و قواعد مهمی انعکاس پیدا کرده که جامع ترین و مفصل ترین منشور یک حکمرانی شایسته و حاکمیت متعالی در عهد مالک اشتر است.

آیت الله اعرافی با بیان این که عهدنامه مالک اشتر از نامه های مشهور و تاریخی امام علی(ع) است و قبل از آنکه که کتاب نهج البلاغه نگارش شود در کتب پیشین حضور داشته است، گفت: در عهد مالک اشتر و دیگر مراجع، نهج البلاغه و سخنان امام علی(ع) به فلسفه سیاسی و حکومت، فقه سیاسی و فقه حاکمیت و اخلاق حکومت توجه جدی شده است.

وی ادامه داد: چون این سه ضلع در نظریه اسلام وجود دارد در هر موضوعی که اسلام ورود پیدا کند زیرساخت آن نظریه کلان اسلام، فلسفه، اخلاق و در ادامه نیز فقه و نظام حقوقی اسلام ناظر به آن موضوع است.

آیت الله اعرافی با بیان این که نظریه اسلام هر سه ضلع بیان شده را دارد، افزود: در نهج البلاغه به طور کامل سه ضلع این نظریه سیاسی و حکومت اسلامی ترسیم شده و به شکل نسبتاً جامع تری این مسأله را در عهد مالک اشتر که منشور جامع یک حکومت عادلانه و حیات بخش است و از شهرت بالایی نیز در طول قرن ها برخوردار بوده و در روزگار ما نیز مورد توجه اندیشمندان و مجامع بین المللی است این نظریه انعکاس پیدا کرده است.

وی با بیان این که رویکردهایی مهمی که در نهج البلاغه و عهد مالک اشتر و نگاه او به حکومت مطرح است چند اصل و قواعده بنیادی است که در عهد مالک اشتر انعکاس پیدا کرده است، ادامه داد: نخستین رویکرد در این بخش نگاه امانت پنداری حاکم در نظام عادلانه اسلامی به مسؤولیت است.

آیت الله اعرافی با اشاره به این که حاکم و مسؤول که حوزه کار، مأموریت و مسؤولیت را امانت بداند با رویکرد اسلامی انطباق دارد، ادامه داد: این امانت سه ضلع دارد که باید هر سه را مورد توجه قرار داد که نخست مأموریت و حاکمیت خود را امانت الهی بداند، مدیریت حاکمیت خود را امانت مردم بداند و سوم نیز حکومت و حاکمیت امانت حاکمانی باشد که او را به آن کار گماشته اند.

مدیر حوزه های علمیه با بیان این که منطق اسلام منطق آزمون است، گفت: این قاعده عمومی است که هر چه قدر نعمت بزرگ تر باشد حساسیت بیشتری باید نسبت به آن داشته باشد و آن قاعده آزمون در آنجا اهمیت بیشتری دارد.

وی با اشاره به این که رویکردی که امام علی(ع) توجه دارند رویکرد تاریخی و عبرت گیری از گذشته های حکومت ها، حاکمیت ها و مدیریت ها است، ادامه داد: درس آموزی از گذشته یک قاعده عمومی است اما در کارهای بزرگ و حاکمیت مدیریت بسیار اهمیت بیشتری دارد.

آیت الله اعرافی در ادامه سخنان خود به رویکرد دیگر مورد توجه امام علی(ع) اشاره کرد و با بیان این که حکومت الهی و شایسته دینی حکومتی است که نسبت به مأموریت ها نگاه جامع و فراگیر دارد و به همه ساحت های زندگی جامعه توجه می کند، گفت: نگاه حکومت شایسته یک نگاه جامع است.

مدیر حوزه های علمیه، نگاه فراگیر به همه حوزه ها را رویکرد دیگر امام علی(ع) اشاره کرد و با بیان این که حکومت شایسته حکومتی است که به همه طبقات اجتماعی و اقتضاعات آنها توجه می کند، افزود: عدالت و احسان نیز اصل دیگر مورد توجه نخستین امام شیعیان است که حاکم باید هم عادل باشد و هم احسان داشته باشد.

عضو فقهای شورای نگهبان در ادامه سخنان به اصل دیگری از اصول مورد توجه امام علی(ع) در حکومت داری اشاره کرد و با بیان این که حاکم باید زندگی شخص و پیرامون خود را مراقبت کند، خاطرنشان کرد:حاکم نمی تواند غرق در دیگران شود و خود را فراموش کند چرا که مدیر، مسؤول و حاکم بیش از دیگران در معرض آسیب و مخاطرات است.

آیت الله اعرافی ادامه داد: حاکم باید یک سپر امنی را برای خودش از نظر روحی، خانه و پیرامون خود به جود بیاورد.