اخلاق نبایسته کارگزاران در نهج البلاغه
محمد علی صابری در یادداشتی به موضوع «اخلاق نبایسته کارگزاران در نهج البلاغه» پرداخته است و ۹ عنوان اصلی را برای اخلاق نبایسته کارگزاران معرفی کرده است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حج ، أمیرالمؤمنین علی بن أبیطالب (ع) پس از قرار گرفتن در جایگاه خلافت و حکومت جامعه اسلامی، ضمن عزل کارگزاران نالایق عثمان به نصب کارگزاران شایسته همت گماشت و توصیه هایی بس گرانقدر خطاب به ایشان القاء فرمود که باید الگوی رفتاری همه کارگزاران مسلمان در طول تاریخ باشد. البته شعاع بهره بری از بسیاری از این تعالیم محدود به حکومت و کارگزاران اسلامی نبوده و حتی حکومت ها و کارگزاران غیر اسلامی نیز می توانند از این تعالیم ارزشمند، در جهت رشد و شکوفایی حکومت های خود بهره های فراوان ببرند.
با یک نگاه عام به مقوله اخلاق، می توان مجموعه سفارشهای حضرت أمیر به کارگزاران را «منشور اخلاق کارگزاران» نامید.
تعریف «کارگزاران»
در این مطلب، منظور از کارگزاران کسانی هستند که از سوی حاکم جامعه اسلامی به اداره بخشی از امور جامعه منصوب و مأمور می شوند. این مأموریت می تواند شامل سطحی کلان مثل ولایت و حاکمیتِ منطقه ای از جامعه اسلامی باشد و یا در سطوحی پایین تر همچون فرماندهی جنگ، قضاوت، جمع آوری مالیات و … اجرا شود.
تعریف «اخلاق»
منظور نگارنده از اخلاق، صرفاً تعریف اصطلاحی آن به معنای خصلتها و ملکات درونی انسانی نیست بلکه با نگاهی فراگیر، هر گونه رفتاری را نیز مد نظر دارد. بنابراین مجموعه خصلتهای درونی و رفتارهای فردی واجتماعی را اخلاق می نامیم که خود به دو بخش اصلی اخلاق بایسته وپسندیده و اخلاق نبایسته و نکوهیده تقسیم می شود.که البته در این مقاله اخلاق نبایسته بررسی می شود.
از تعاریف فوق روشن می گردد که موضوع ، مجموعه رفتارها و خصال مأموران حکومت اسلامی است که حضرت أمیر (ع) به عنوان حاکم اصلی جامعه از آنها نهی فرموده است.
باید توجه داشت هر چند اکثر این گزاره های اخلاقی در کلام مولا أمیرالمؤمنین، اموری است که در زندگی سایر مسلمانان ـ غیر از خصوص کارگزاران ـ نیز باید مراعات شود، اما به دلیل نقش تأثیرگذار کارگزاران حکومت بر سایر اقشار جامعه و همچنین مسؤولیت و وظایف اختصاصی ایشان، اهمیت این گزاره ها در مورد کارگزاران بسیار بیشتر است.
با جستجوی در نهج البلاغه، ۹ عنوان اصلی را برای اخلاق نبایسته کارگزاران در زیر ذکر می نماییم:
1-تکبر و استبداد گری 2-اعمال غضب 3-خیانت در بیت المال 4-کم کاری 5-تجمل گرایی 6-ستبداد به رای 7- احتجاب از مردم 8-خون ریزی به ناحق 9-کم توجهی به محرومان
