کتاب «میراث تفسیری محمد بن عیسی بن عبید یقطینی» منتشر شد

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حج، تاریخ تفسیر امامیه، از دیرباز تاکنون، شاهد تلاش‌های سترگ امامان، عالمان و راویان شیعی در خدمت به قرآن کریم بوده است. به طوری که در دوره‏‌های مختلف، گاهی با فراز و نشیب‏‌هایی همراه بوده است اما در این میان نقش ائمه(ع) و راویان ایشان بسی برجسته می‌باشد.

یکی از کوشش‌ها در این عرصه، مطالعه و پژوهش‏‌های گسترده در حوزه تفسیر امامیه و جریان‌های مرتبط با آن می‌باشد که نتیجه آن دستیابی به احادیث قرآنی عالمان و شاگردان آنها است، چرا که یافتن این گفتارهای قرآنی به مثابه دستیابی به ریشه‏ های تاریخی تفسیر امامیه و ترسیم تصویری از مدارس تفسیری آن روزگاران می باشد.

محمدبن عیسی بن عبید یقطینی یکی از راویان بنام امامیه و از شاگردان یونس بن عبدالرحمن است که در فهارس متقدم او را صاحب کتاب التفسیر دانسته‌اند.

یقطینی از مهم‌ترین شاگردان و راویان یونس بن عبدالرحمان و انتقال‌دهنده بخش در خور توجهی از معارف اهل بیت(ع) علی‏‌رغم همه محدودیت‌های روزگار خویش است.

کتاب حاضر، بخشی از روایات قرآنی - تفسیری یقطینی در عرصه تبیین و شناخت برخی سوره‌‏ها و آیات است که تا حدودی می‌توان به نگرش و گرایش راویان در عرصه شناخت قرآن پی برد. بنابراین نگاهی به کثرت راویات نقل شده از محمد بن عیسی، نزدیکی بسیار او به یونس بن عبدالرحمن و وابستگی فکری عمیق به ‏اندیشه‌های یونس و اختلاف رجالیان درباره وثاقت و عدم وثاقت او گویای اهمیت واکاوی اندیشه‌‏هایش در عرصه‏‌های مختلف، از جمله تفسیر است.

در پژوهش حاضر، نویسنده تلاش کرده است تا میراث تفسیری عبید یقطینی را از چندین زاویه مورد بررسی قرار دهد. لذا در ابتدا، درباره شخصیت، روزگار، فعالیت‌های اجتماعی، فرهنگی و تعلقات فکری راوی سخن گفته شده است تا خواننده فضا و بستر تاریخی روایات تفسیری او را باز شناسد.

نویسنده در ادامه روایات تفسیری یقطینی را در دو بخش تنظیم کرده است. در بخش نخست، به روایاتی اشاره شده که نشان از وجود آنها در کتاب تفسیری یقطینی دارد. در بخش دوم نیز به روایاتی که ماهیتی تفسیری دارند، ولی به وجود آنها در کتاب تفسیری محمّد بن عیسی اطمینان نیست اشاره شده است. در هر یک از این دو بخش نیز هر روایت، گونه‏ شناسی شده است. ملاک این گونه‏‌شناسی در سرآغاز بخش دوم یعنی (بخش مربوط به بازیابی میراث تفسیری) ذکر شده است. افزون بر گونه‌شناسی، ابهام‌ها و اغلاق‏‌های موجود در احادیث نیز روشن شده و در هر حدیث، تخریج و مصدریابی انجام شده است.

در پایان نیز پس از بازیابی، روایات هر دو بخش، از جنبه ‏های مختلف موضوعی و گونه‏‌شناسی، منبع‌شناسی و تاریخی و جغرافیایی تحلیل شده است.

با توجه به این رویکرد، پژوهش حاضر در سه فصل سامان یافته است که به قرار ذیل می باشد:

فصل اول: شرح حال محمد بن عیسی بن عبید

فصل دوم: بازیابی کتاب التفسیر و روایات تفسیری محمد بن عیسی بن عبید

فصل سوم: تحلیل کتاب التفسیر و روایات تفسیری محمد بن عیسی بن عبید

یادآور می‌شود‌،‌ کتاب «میراث تفسیری محمد بن عیسی بن عبید یقطینی» تألیف دکتر روح‌الله شهیدی از سوی پژوهشکده تفسیر اهل بیت(ع)، به زبان فارسی، در قطع وزیری، در ۲۹۱ صفحه به نگارش درآمده است و در سال ۱۳۹۹ با همکاری انتشارات دارالحدیث منتشر شده است.