درهمایش «خیر ماندگار» مطرح شد؛
امور خیریه در مسیر کارآفرینی و تولید علم باشد / مؤلفه‌های فعالیت خیرخواهانه در بینش اسلامی
در مراسم افتتاحیه سومین همایش «خیر ماندگار» که در سالن شهید سلیمانی سازمان اوقاف و امور خیریه برگزار شد، بر گسترش امور خیریه در حوزه علم و فناوری تاکید شد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حج به نقل از ایکنا، سومین همایش ملی خیر ماندگار در هفت محور شامل «مباحث نظری»، «تجربه‌های جهانی»، «تجربه‌های ملی»، «نقش نهادهای بازیگر عرصه خیر»، «آسیب‌ها و چالش‌های حکمرانی امور خیر در ایران»، «حکمرانی مطلوب امور خیر و نیکوکاری در ایران» و «ایده‌های نو برای حکمرانی امور خیر در ایران» روزسه شنبه ۱۲ اسفندماه، به همت بنیاد خیریه راهبری آلاء، دانشگاه اصفهان، سازمان اوقاف و امور خیریه و خبرگزاری ایکنا آغاز به کار کرد.
مراسم افتتاحیه این همایش با حضور و سخنرانی حجت‌الاسلام سیدمهدی خاموشی، رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه، حجت‌الاسلام سیدسعیدرضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، محمدصالح طیب‌نیا، رئیس همایش، محمدرضا دیانی، رئیس مجمع کارآفرینان کشور و مهدی طغیانی، نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی و عضو پژوهشکده بنیاد راهبردی آلاء در محل سالن شهید سلیمانی سازمان اوقاف و امور خیریه برگزار شد.
درمراسم افتتاحیه سومین همایش خیر ماندگار محمدصالح طیب‌نیا، رئیس این همایش در سخنانی به تشریح آینده خیریه‌ها در ایران و جهان و مسائل حکمرانی خیریه‌ها پرداخت و گفت: خیریه‌ها تاریخچه درخشانی در ایران دارند و نهادسازی در امور خیر با حضور پیامبر(ص) در اسلام آغاز شد.
وی با اشاره به اینکه در دوره‌ای از تاریخ امر خیر به حدی گسترش پیدا کرد که بسیاری از شهرها کاملا وقف بودند و در شهرها زمینی نبود که وقف نباشد، گفت: در دو قرن اخیر شاهد افول وقف در کشورهای اسلامی هستیم.
طیب‌نیا افزود: رویکرد در امر خیر از حالت فردی طی قرن‌های اخیر به سمت تأسیس مؤسسات خیریه حرکت کرده است. البته مطرح شده که کشورهای غربی پیشتاز نهادسازی در امر خیر بودند که اینطور نیست. اسلام با وقف، صدقه، خمس، زکات و ... پیشتاز نهادسازی امر خیر است.
وی قرن ۲۱ را قرن حکمرانی مؤسسات خیریه در جهان دانست و گفت: قدرت دولت‌ها در حال افول است و بخش خصوصی نیز اثربخشی کامل را ندارد، اما سازمان‌های اقتصادی خیریه اثربخشی بالاتری دارند. البته دلزدگی مردم از نظام سرمایه‌داری نیز موجب توجه ویژه به سازمان‌های مردم نهاد شده است.
مدیر عامل بنیاد خیریه راهبری آلاء در ادامه به بیان آماری از تعداد مؤسسات خیریه در کشورهای مختلف پرداخت و گفت: بیش از ۱۰ میلیون مؤسسه خیریه در جهان داریم که بیش از سه میلیون مؤسسه خیریه در هند، یک و نیم تا دو میلیون در آمریکا، ۵۰۰ هزار خیریه در چین و... فعال هستند.
وی ادامه داد: در ایران نیز تعداد مؤسسات خیریه رو به توسعه است. به غلط گفته می‌شود ۲۰ هزار مؤسسه خیریه در ایران هست در حالی که این تعداد فقط مؤسسات ثبت شده در وزارت کشور است، در حالی که تمام موقوفات خیریه است و ما بیش از ۲۰۰ هزار خیریه داریم.
طیب‌نیا پنجمین اقتصاد جهان را خیریه ها اعلام کرد و گفت: در سال ۲۰۰۴ در ۳۶ کشور مطالعه و مشخص شد ۱۴ درصد شاغلان این کشورها حقوق بگیر نهادهای خیریه هستند.
در ادامه این مراسم، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمهدی خاموشی، رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه نیز طی سخنانی با بیان اینکه کار خیر در نگاه دینی ما دارای مؤلفه‌ها و عناصر ویژه‌ای است، اظهار کرد: نگاه ما به امور خیر با نگاه بشری امروز تفاوت دارد؛ در نگاه بشری امروز اگر افراد فقط به نفع خود فکر کرده و وضعیت دیگران را در نظر بگیرند کار خیر انجام داده‌اند و در صورتی که غیر از این کار را انجام دهند، صرفاً به فکر منافع خود بوده‌اند؛ اما در نگاه دینی، خلوص نیت مؤلفه اصلی است و تفاوت ما با جوامع غربی بینش الهی است که در جامعه ما حاکم است.
وی با اشاره به آیاتی از کلام الله مجید بیان کرد: اموال در آیات الهی فقط مربوط به باب جهاد و ... نیست، بلکه هر کاری که برای خدا انجام شود و هر مالی که در راه خدا انفاق شود، خداوند متعال آن را می پذیرد. این اموال ممکن است در راه یتیمان، بیماران، تسهیل امر ازدواج، سخن خوب و وقت‌گذاری برای امور خیر خرج شوند.
وی با اشاره به احادیثی از ائمه معصومین(ع) در رابطه با امور خیر بیان کرد: در نگاه تمدن اسلامی بهترین معروف به داد مسلمین رسیدن است زیرا در تعلیمات اسلامی اینگونه آمده است که اگر مسلمانی صبح از خواب بیدار شود و نسبت به کمک به دیگر مسلمانان اهتمام نداشته باشد، مسلمان نیست.
رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه ادامه داد: تفاوت ما با غربی‌ها در بینش توحیدی است و ما در ایران اسلامی به دنبال بینش توحیدی هستیم، اما در دنیای غرب بسیاری از افراد و کسانی که در امور خیر فعالیت می‌کنند، به فکر اهداف توسعه استکباری خود هستند.
حجت‌الاسلام خاموشی با بیان اینکه رهبر معظم انقلاب اسلامی و مراجع عظام تقلید همواره در امور خیریه نیت واقف را اصل می‌دانند و اراده واقعی را حاکم بر سایر اراده‌ها می‌شناسند، گفت: اگر نگاه ما این باشد که انسان برای عالم دیگر برنامه‌ریزی می‌کند، امر خیر نیز در کشور نهادینه می‌شود.
وی با بیان اینکه برخی از موقوفات در کشور ما از صدها سال پیش شکل گرفته‌اند و واقفان ایشان نیز از ثواب و اجر آن در عالم دیگر بهره می‌برند، افزود: امروز به خاطر وجود مؤلفه‌های الهی در کشور ما، وجهه‌های امر خیر بسیار زیاد است و شاید نیت‌های امور خیر در کشور از ۸۰۰ تا ۹۰۰ نیت نیز فراتر نرود، بلکه امروز شاهد امور خیریه هستیم.
همچنین، در ادامه، محمدرضا دیانی، رئیس مجمع کارآفرینان کشور نیز در سخنانی به تشریح اهمیت توجه به کارآفرینی و تولید ثروت در کشور به منزله یک کار خیر پرداخت و گفت: معمولاً هر نهاد عمومی که ثروتی ملی در دست دارد را موظف می‌دانیم که این ثروت را توزیع کند و این عمل ناکارامد را دنبال می‌کنیم.
وی مهم‌ترین امر خیر را تولید ثروت دانست و گفت: اگر جامعه ثروتمند داشته باشیم، فقر زائل می‌شود. آرزو دارم یکی از کارهایی که برای آن وقف می‌کنم، امر کارآفرینی باشد.
دیانی به سیره حضرت علی(ع) در کار خیر اشاره کرد و گفت: حضرت کارآفرینی و تولید ثروت می‌کردند و از محل ثروتی که تولید می‌کردند می‌بخشیدند. اینکه توزیع کننده بیت‌المال باشیم، امر خیر نیست. سبک زندگی حضرت علی(ع) تولید و توزیع ثروت و عدم استفاده شخصی از آن بود و این زهد است.
وی اضافه کرد: باید توزیع ثروت و تجمیع ثروت(کنز) را از هم جدا کنیم. اکنون در خانه‌ها طلا و دلار و... تجمیع شده، در حالی که تجمیع ثروت در قرآن مذموم است. ما گرفتار ربا هستیم اما اصلی که قرآن و اهل‌بیت(ع) بر آن تأکید دارند کارآفرینی است.
این کارآفرین کشورمان افزود: اگر تولید ثروت صورت گیرد، رویکردمان به امر خیر، عدالت اجتماعی، قسط، عدل و... تغییر می‌کند. اگر کارها را از پایه تصحیح نکنیم، کارآفرینی و تولید ثروت نکنیم، باید مدام کمیته‌های امداد را تأسیس کنیم و گسترش دهیم. اگر فرهنگ عمومی را به این سمت ببریم که جایگاه ویژه‌ای برای کارآفرینی ایجاد کنیم، نوعی امر خیر انجام داده‌ایم. برای جهادگران تولید ثروتنیز باید جایگاه ایجاد کنیم و توجه دانشجویان و جوانان را به سمت کارآفرینی ببریم. تولید علم هم باید منجر به تولید ثروت شود.
همچنین، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدسعیدرضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز طی سخنانی در این مراسم در رابطه با حکمرانی نیکوکاری اجتماعی و بهره‌گیری از وقف برای تقویت بنیان‌های علمی اظهار کرد: اولین مسئله‌ای که باید در رابطه با امور خیریه در نظر گرفت، این است که امر خیر و وقف به چه دلیل انجام و ایجاد می‌شود.
وی ادامه داد: اصل اول در این زمینه که بنیان شهروندی را نیز تشکیل می‌دهد، توجه به انسان و به حساب آوردن دیگران است؛ یعنی باید با اجرای برنامه‌های خیریه شرایطی ایجاد شود که انسان‌ها احساس کنند که مورد توجه اقشار مختلفی همچون حکمرانان و خیران هستند.
حجت‌الاسلام عاملی با بیان اینکه نکته مهم دیگر در این زمینه، حکمرانی از طریق نیکوکاری است، تصریح کرد: مسئله حکمرانی از طریق نیکوکاری به این موضوع بازمی‌گردد که بتوانیم توزیع عادلانه و داوطلبانه منابع از طریق نیکوکاری مردمی را به خوبی در جامعه تأمین کنیم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه نیکوکاری مردمی با نیکوکاری از طریق بنگاه‌های بزرگ و واقفان ثرتمند تفاوت دارد، بیان کرد: البته در زمینه انجام امور خیریه و دستیابی به حکمرانی مطلوب در این زمینه باید هر دو بخش یعنی نیکوکاری مردمی و نیکوکاری بنگاه‌های بزرگ را مد نظر قرار داد.
وی در ادامه با اشاره به قانون «ظروف مرتبط» در علم فیزیک، اظهار کرد: در رابطه با امر نیکوکاری در جامعه نیز باید به نیکوکاری‌های شبکه‌ای به منظور هم‌سطح‌سازی اجتماعی بپردازیم. علت توسعه فراوان امور داوطلبانه در برخی از جوامع این است که ظروف نیکوکاری در این جوامع به هم متصل شده و نیازمندان از مازاد منابع دیگران بهره‌مند می‌شوند.
حجت‌الاسلام عاملی در ادامه سخنان خود با اشاره به اصل «سرایت» در سطح جامعه نیز بیان کرد: افرادی که داوطلب امور اجتماعی و خیرانه در جامعه می‌شوند، در وهله نخست و پیش از آنکه دیگران از این امور منتفع شوند، خود آنها از فعالیتی که انجام داده‌اند، لذت می‌برند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه با اشاره به مسئله حکمرانی مردمی نیکوکاری افزود: در نیکوکاری علمی به نوآوری‌های علمی و تقویت بنیه دانش جامعه پرداخته می‌شود که به واسطه آن نیز دامنه فناوری‌های اجتماعی گسترش می‌یابد. موضوع نوآوری علمی یکی از ارکانی است که همواره مورد تأکید مقام معظم رهبری قرار داشته است.
در ادامه این مراسم، مهدی طغیانی، نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی و عضو پژوهشگاه بنیاد خیریه راهبری آلاء نیز در مراسم افتتاحیه سومین همایش ملی خیر ماندگار گفت: راهکار حل بسیاری از مشکلاتی که اکنون با آن مواجه هستیم در سال ۹۲ در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی از سوی مقام معظم رهبری پیش‌بینی شده بود.
وی ادامه داد: برای مثال ما با افزایش قیمت کالاهای اساسی مواجه هستیم؛ در سیاست‌های ملی اقتصاد مقاومتی مقام معظم رهبری سیاست کلی نظام را داخلی‌سازی نهاده‌های اصلی تولید محصولات اصلی بیان کرده بودند و اگر در این هفت سال در این مسیر گام جدی برداشته بودیم، امروز سفره مردم اینقدر کوچک و معیشت آنها در کالاهای ضروری تنگ نمی‌شد.
طغیانی با اشاره به اینکه مقام معظم رهبری در سیاست‌های کلی قائل به این هستند که مسیری را طی کنیم که اقتصاد کشور درون‌زا، برون‌گرا، دانش‌بنیان، عدالت محور و مردمی شود، گفت: حوزه امور خیر در رکن پنجم اقتصاد مقاوم می‌گنجد. اگر بخواهیم اقتصادی بسازیم که با نوسانات تصمیم‌گیری در کاخ سفید و اتحادیه اروپا متزلزل نشود، یک رکن مهم این است که مردم در این اقتصاد نقش‌آفرینی کنند و اقتصاد مردمی شود.
وی افزود: مردم معمولاً با انگیزه‌های مختلف در اقتصاد نقش‌آفرینی می‌کنند که یکی از این انگیزه‌‌ها رسیدن به سود است. بیشتر در دنیا جریان خصوصی‌سازی را مردمی شدن اقتصاد می‌دانند که آنچه را که دولت انجام می‌داد مردم انجام دهند و سودش را ببرند. در بخش دیگری از دنیا نیز نهضت‌های تعاونی را مصداق اقتصاد مردمی می‌دانستند که مردم با انگیزه جمعی و همکارانه کاری را انجام و منفعتی گروهی را کسب می‌کنند.
این نماینده مجلس شورای اسلامی سومین حوزه‌ای را که می‌توان از آن به مردمی شدن اقتصاد تعریف کرد را بحث خیر دانست و گفت: افراد در این بخش با انگیزه‌های الهی کاری را در اقتصاد انجام می‌دهند. می‌توان به جای اینکه یک بیمارستان را دولت تأسیس و اداره کند، مردم آن را اداره کنند.
وی با ابراز تأسف از اینکه در حوزه نقش‌آفرینی در مقاوم شدن کشور هیچ قاعده جامعی نیست، گفت: قوانین پراکنده فراوان داریم و این مجموعه پراکنده باعث شده این حوزه رشد نکند. یکی از پیشنهادهایی که بیمارستان‌های خیریه در اصفهان به ما می‌دادند این بود که مالیات‌های سنگین بیمارستان را در داخل بیمارستان خرج شود. ما نه تنها در نظام اجرایی به خیریه‌ها کمک نمی‌کنیم بکه درآمدی که دارند را به شکل مالیات از آنها می‌گیریم و مانع توسعه آنها می‌شویم.
این عضو پژوهشگاه بنیاد خیریه راهبری آلاء ادامه داد: معضل مهم قاعده‌گذاری که ذیل موضوع کلان حکمرانی خیریه‌‌های می‌گنجد را در مجلس یازدهم دنبال می‌کنیم که در آن حوزه‌های مختلف مجوزدهی‌ها، نظارت‌ها، افشای اطلاعات، حسابداری‌ها و حسابرسی‌ها از حیث یک قانون جامع مورد توجه قرار خواهد گرفت.
وی ادامه داد: اگر از منظر اقتصاد به این مؤسسات نگاه کنیم باید به نحو خاصی برای آنها قاعده‌گذاری کرد؛ فعالیت‌‌هایی انجام شده و ما در حال پیگیری هستیم. در همین خصوص نسخه‌ای در سامانه قوانین ثبت شده که در تلاش هستیم آن را اصلاح کنیم.
طغیانی در پایان اظهار امیدواری کرد در دوره یازدهم مجلس هر چه زودتر بتوانند قاعده‌گذاری درستی برای حوزه امور خیر انجام دهند که لازمه شکل‌گیری اقتصاد مردمی است.
در پایان برگزاری این مراسم با حضور مسئولان حاضر، از دو کتاب «معماران عصر جدید» که به تحلیل سازمان‌های مردم‌نهاد پرداخته و «سرمایه‌های ماندگار» که روش‌های تأمین مالی مؤسسات خیریه را بررسی کرده، رونمایی شد.
گفتنی است، این همایش از عصر روز سه شنبه تا امشب ۱۳ اسفندماه با برگزاری نشست‌های تخصصی ادامه می‌یابد. محورنشست‌های تخصصی روز سه شنبه که به صورت مجازی برگزار شد، «مباحث بنیادین حوزه حکمرانی امور خیر» و «مطالعه و ارزیابی تجربه‌های جهانی در حوزه حکمرانی امور خیر» بود. همچنین، نشست‌های «مطالعه و ارزیابی نقش نهادهای بازیگر عرصه خیر در ایران»، «مطالعه و ارزیابی تجربه‌های ملی در حوزه حکمرانی امور خیر»، «حکمرانی مطلوب امور خیر و نیکوکاری در ایران»، «ایده‌های نو برای حکمرانی امور خیر» و «آسیب‌ها و چالش‌های حکمرانی امور خیر در ایران» نیز امروز، چهارشنبه ۱۳ اسفند ماه برگزار می‌شود. علاقه‌مندان برای ثبت نام و حضور در این نشست‌های تخصصی می‌توانند به نشانی http://khairemandegar.com/hamayesh3 مراجعه کنند.
