اهمیّت و فضیلت تلاوت قرآن در ماه رمضان
مهم ترین ویژگى ماه رمضان، نزول قرآن است که در شب قدر بر قلب نازنین پیامبر اکرم صلّى الله علیه وآله وسلّم نازل شده است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حج، دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در یادداشتی که از سخنان این مرجع تقلید شیعیان در مورد اهمیت قرائت قرآن در ماه مبارک رمضان برروی پایگاه اطلاع رسانی دفتر قرار داده، چنین آورده است: مهم ترین ویژگى ماه رمضان، نزول قرآن است که در شب قدر بر قلب نازنین پیامبر اکرم صلّى الله علیه وآله وسلّم نازل شده است.
[۱] لذا ماه رمضان پیوند مستحکمى با قرآن دارد،[۲] و به همین جهت، باید به این هدیه الهى توجّه خاص شود.[۳]
بر این اساس یک مسلمان علاوه بر روزه گرفتن، باید با قرآن مأنوس شود؛ چرا که قرآن هم هدایت است، هم بیّنات و هم فرقان «… هُدىً لِلنّاسِ و بیّناتٍ مِنَ الهُدى وَ الفُرقانِ …».[۴]
از این رو از امور بسیار مهم در این ماه، تلاوت قرآن مجید است که با شروع ماه رمضان، سزاوار است قرآن بسیار تلاوت شود.[۵]
اهمیت و فضیلت تلاوت قرآن در آینۀ عقل و نقل
قرآن، عربى فصیح و روانى است که آهنگ آن در گوش ها دل انگیز، و تلاوت آن بر زبان ها آسان است. از نظر محتوا نیز، در عین عمیق و پرمایه بودن، درک آن سهل و ساده و آسان است.[۶]
اصولاً آن همه حقایق بزرگ و برجسته در قالب این الفاظ محدود با سهولت درک معانى، ریخته شده است،[۷] از این نظر خداوند آن چنان تسلطى به پیامبرش بر آیات قرآن، داده بود که به آسانى و در همه جا و براى حل هر مشکل، از آن استفاده مىکرد، و پیوسته بر مؤمنان تلاوت مى نمود.[۸]
این مسأله نشان می دهد قرآن کریم اختصاص به قشر خاصى از مردم ندارد؛ همانگونه که عالمان بزرگ و فلاسفه و دانشمندان عظیم الشأن از آن بهره مىگیرند، مردم عوام (که قادر بر تلاوت قرآن هستند) نیز در حد توان و درک خود از آن استفاده مى کنند. این ویژگى در کتاب هاى دیگر دیده نمى شود.[۹]
در بیان اهمیت تلاوت قرآن همین بس که بدانیم مسلمانان هر چه دارند از قرآن است و بهترین راه براى تحصیل روحانیت قلب و صفاى دل و بودن به یاد خدا، تلاوت و تدبر در آیات قرآن است.[۱۰]
در این زمینه امام باقر علیه السلام روایت نموده که پیامبر خدا صلّى الله علیه وآله وسلّم فرمود: «مَنْ قَرَأَ عَشْرَ آیَاتٍ فِی لَیْلَهٍ لَمْ یُکْتَبْ مِنَ اَلْغَافِلِینَ…؛[۱۱]کسى که ده آیه از قرآن مجید را در شب بخواند نام او در زمره غافلین ثبت نخواهد شد».[۱۲]
پیامبر اکرم صلّى الله علیه وآله وسلّم در روایتی دیگر مى فرمایند: «نَوّرُوا بُیُوتَکُمْ بِتِلَاوَهِ الْقُرْآنِ؛ خانه هاى خود را با خواندن قرآن نورانى کنید».[۱۳]
روایت مى فرماید خانه هایتان تاریک نباشد و قرآن تلاوت کنید و گوش اهل خانه را تلاوت قرآن بنوازد تا کم کم معناى آن را بفهمند و اندیشه کنند و نباید قرآن فقط مخصوص جاى به خصوص باشد.[۱۴]
در روایتی دیگر پیامبر اکرم صلّى الله علیه وآله وسلّم می فرماید: «… ولِتالِى آیه مِنْ کِتابِ اللّه خَیرٌ مِنْ تَحْتِ العرش الى تُخوم السّفلى؛ براى تلاوت کننده آیه اى از قرآن ارزش و ثوابى بهتر از آنچه زیر عرش تا زمین است موجود است»؛[۱۵] یعنى ثواب آن بهتر است از آنچه بین عرش و طبقات پائین است. [۱۶]
آن حضرت در فرازی دیگر می فرماید: «… و یدفَعُ عن تالى القرآن بلوى الاخره؛ … و دفع مى شود از تلاوت کننده قرآن بلاى آخرت و گرفتار شدن در آن».[۱۷]
در روایتى دیگر پیامبر صلّى الله علیه وآله وسلّم خطاب به سلمان مى فرماید: «اى سلمان! بر تو است خواندن قرآن، زیرا قرائت آن کفاره گناهان و پوششى براى آتش و امانى از عذاب است … مؤمن زمانى که قرآن مى خواند خداوند با نظر رحمت به او مى نگرد».[۱۸]
تلاوت قرآن در رمضان، دری از درهای بهشت
پیغمبر اکرم صلّى الله علیه وآله وسلّم در آستانه ماه مبارک رمضان طى خطبه اى چنین فرمود: «فَاسْأَلُوا اللَّهَ رَبَّکُمْ بِنِیَّاتٍ صَادِقَهٍ وَ قُلُوبٍ طَاهِرَهٍ أَنْ یُوَفِّقَکُمْ لِصِیَامِهِ وَ تِلَاوَهِ کِتَابِهِ؛ با نیت هاى خالص و دل هاى پاک از خداوند بخواهید تا شما را در روزه داشتن و تلاوت قرآن در این ماه توفیق دهد».[۱۹]
آن حضرت در فرازی دیگر از خطبه شعبانیه، که خطبه اى بسیار پر محتوى است، در مورد درهاى بهشت جمله اى دارد، مىفرماید: «إِنَّ أَبْوَابَ الْجِنَانِ فِی هَذَا الشَّهْرِ مُفَتَّحَهٌ؛[۲۰]درهاى بهشت در این ماه باز است».[۲۱]
از این جمله استفاده مى شود که بهشت هم اکنون وجود دارد، و در ماه رمضان درهاى آن به سوى بندگان صالح خداوند باز است. از جمله قرآنى که تلاوت مى کنیم درى از درهاى بهشت است.[۲۲]
ماه رمضان، بهار انس با قرآن
ماه رمضان ویژگى هاى زیادى دارد که ماه هاى دیگر ندارند؛ از جمله اینکه ماه نزول قرآن است؛ «شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِی أُنزِلَ فِیهِ الْقُرْآن».[۲۳]
این ویژگى که در ماه رمضان واقع شد تصادفى نیست؛ چرا که ماه رمضان ماه تربیت (روزه) است و تربیت بدون تعلیم نمىشود و قرآن تعلیم دهنده است و باید قرآن در این ماه نازل شود و بهار تلاوت قرآن باشد.[۲۴]
اینکه در ماه رمضان قرآن خواندن سفارش شده، علتش این است که در ماه رمضان به سبب روزه، قلب انسان صاف شده و آماده پذیرش تلقینات و تبلیغات است و قرآن هم بهترین تبلیغ است. پس مراد این است که در ماه رمضان قرآن بخوانیم که هم قلبمان آن را بپذیرد و هم هدایت و تربیت شود.[۲۵]
لذا بهترین اعمال در شب ها و روزهاى ماه مبارک رمضان تلاوت قرآن است؛ همانگونه که در حدیثی آمده است: هر چیزى را بهارى است و بهار قرآن ماه رمضان است، و در ماه هاى دیگر، هر ماهى یک بار ختم قرآن سنت است و اقل آن هر شش روز است؛ ولى در ماه رمضان، هر سه روز یک ختم قرآن سنت است و اگر بتواند روزى یک قرآن ختم کند، خوب است.[۲۶]
ثواب تلاوت یک آیه از قرآن در ماه رمضان
وقتى خواب روزه دار که بى خبرى مطلق است عبادت باشد، بیدارى او که در حال تلاوت قرآن باشد به طریق اولى عبادت بالاترى خواهد بود.[۲۷] چرا که تلاوت قرآن از افضل عبادات است و کمتر عبادتى به پایه آن مى رسد، زیرا این تلاوت الهام بخش اندیشه در قرآن، و اندیشه و تفکر، سرچشمه اعمال صالح است.[۲۸]
آری تلاوت قرآن فضیلتى بزرگ است؛ به ویژه در ماه مبارک رمضان که به راستى فضیلت آن بیرون از حد و شمار است،[۲۹] و اجر و ثوابى بس عظیم دارد؛[۳۰] تا آن جا که ثواب تلاوت یک آیه از این معجزه الهى در این ماه، برابر با تلاوت تمام قرآن در غیر ماه رمضان قرار داده شده است.[۳۱]
سخن آخر: (قرآن بهترین نسخه شفابخش برای رسیدن به آرامش است)
چه زیباست که در این ماه عزیز، هر چه بیشتر با کتاب خدا آشنا شویم،[۳۲] قرآن را تلاوت کنیم، ترجمه آن را مطالعه نماییم، به سراغ تفسیر قرآن برویم،[۳۳]و از آن، تا حد توان بهره بگیریم، و جزء میهمان هاى حقیقى و واقعى پروردگار شویم؛ که اگر دل به قرآن دهیم و در محضرش زانو بزنیم، بى شک این نسخه شفابخش آلام ما را تسکین بخشیده، و دردهاى مان را دوا نموده، و قلب و روحمان را آرام مى کند.[۳۴]
منابع:
۱. والاترین بندگان
۲. مثال هاى زیباى قرآن
[۱] «شهرُ رَمَضانَ الَّذى انزِلَ فیهِ القُرآنْ هُدىً لِلنّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الهُدى و الفُرْقان…؛ ماه رمضان، ماهى است که قرآن در آن براى هدایت بشر و براى راهنمایى و امتیاز حق از باطل نازل شده است».
[۲] مثال هاى زیباى قرآن، ج۱، ص۱۱.
[۳] همان، ص۱۲.
[۴] سورۀ بقره، آیۀ ۱۸۵؛ (مثال هاى زیباى قرآن ، ج۱ ، ص۱۲).
[۵] کلیات مفاتیح نوین، ص۷۷۳.
[۶] تفسیر نمونه ، ج۱۳، ص۱۵۰.
[۷] همان.
[۸] لغات در تفسیر نمونه، ص۶۴۹.
[۹] داستان یاران: مجموعه بحث هاى تفسیرى حضرت آیت الله العظمى مکارم شیرازى(مدظله)، ص۲۳۶.
[۱۰] جلوه حق بحثى پیرامون(صوفیگرى) در گذشته و حال ، ص۱۰۸.
[۱۱] امالى، ص۳۶؛ بحارالانوار، ج۹۲، ص۱۹۷- ۱۹۶.
[۱۲] جلوه حق بحثى پیرامون(صوفیگرى) در گذشته و حال ، ص۱۰۸.
[۱۳] اصول کافى، ج۲، ص۶۱۰، بحارالانوار، ج۹۲، ص۲۰۰؛ (جلوه حق بحثى پیرامون(صوفیگرى) در گذشته و حال ، ص۱۰۸).
[۱۴] مشکات هدایت، ص۹۹.
[۱۵] بحارالانوار، ج۹۲، ص۱۹ از جامع الاخبار، ص۴۶- ۴۸.
[۱۶] اخلاق اسلامى در نهج البلاغه (خطبه متقین) ، ج۱، ص۴۳۹.
[۱۷] بحارالانوار، ج۹۲، ص۱۹ از جامع الاخبار، ص۴۶- ۴۸؛ (اخلاق اسلامى در نهج البلاغه (خطبه متقین)، ج۱، ص۴۳۹).
[۱۸] بحارالانوار، ج۹۲، ص۱۸- ۱۷ از جامع الاخبار، صفحه ۴۶- ۴۸ (به نقل از ج۲ الحیاه، ص۲۵۳)؛ (اخلاق اسلامى در نهج البلاغه (خطبه متقین)، ج۱، ص۴۳۹).
[۱۹] کلیات مفاتیح نوین، ص۶۹۵.
[۲۰] وسائل الشیعه، ج۷، صفحه ۲۲۸.
[۲۱] والاترین بندگان، ص۱۲۷.
[۲۲] همان.
[۲۳] سوره بقره، آیه ۱۸۵؛ (گفتار معصومین علیهم السلام، ج۲ ، ص۱۲۰).
[۲۴] گفتار معصومین علیهم السلام، ج۲، ص۱۲۰.
[۲۵] انوار هدایت، مجموعه مباحث اخلاقى، ص۴۳۶.
[۲۶] زاد المعاد، ص ۱۰۹.
[۲۷] گفتار معصومین علیهم السلام، ج۲، ص۱۲۳.
[۲۸] اعتقاد ما ، ص۴۹.
[۲۹] مثال هاى زیباى قرآن، ج۱، ص۱۲.
[۳۰] همان، ص۲۴۸.
[۳۱] وسائل الشیعه، ج۷، ص ۲۲۸؛ (والاترین بندگان ، ص۱۲).
[۳۲] والاترین بندگان، ص۱۲.
[۳۳] مثال هاى زیباى قرآن، ج۲، ص۱۲۲.
[۳۴] والاترین بندگان، ص۱۲.
