توسعه «وقف مشارکتی» در جهت پشتیبانی و مانع زدایی از تولید

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حج، سندی که چندی قبل توسط تولیت این آستان مقدس ابلاغ و به تبع آن، برنامه ریزی ها و اقدامات لازم برای تحقق اهداف آن در بخش های زیرمجموعه آغاز شده و به گونه ای در حال انجام است که بتواند در تحقق شعار سال 1400 و پاسخ به مطالبه رهبر معظم انقلاب برای پشتیبانی و مانع زدایی از تولید نیز اثرگذار باشد.

در سند سیاست های کلان آستان قدس رضوی، 9 اصل مربوط به بنیاد بهره وری موقوفات است که یکی از آنها به موضوع «توسعه موقوفات» اختصاص یافته است. طبق این اصل اقتصاد مبتنی بر وقف، نیازمند رویکرد فعالانه و به‌روز به مقوله وقف است. این نیاز، هم در جهت گسترش موقوفات و هم در جهت تطبیق هرچه بیشتر وقف با نیازهای فعلی و آتی جامعه، می‌بایست مورد توجه قرارگیرد.

درباره موضوعات مربوط به وقت در سند سیاست های کلان آستان قدس رضوی و برنامه ریزی انجام شده برای تحقق آن، با حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر عبدالرضا اصغری مدیر توسعه وقف و مشارکت‌های اجتماعی بنیاد بهره‌وری موقوفات آستان قدس رضوی گفتگویی انجام دادیم که در ادامه می خوانید.

 در سند سیاست‌های کلان آستان قدس رضوی به طور مشخص برای ترویج سنت حسنه وقف و توسعه موقوفات، به چه مواردی اشاره شده است؟
نهاد وقف یک نهاد الهی، پویا و ماندگار است؛ در آستان قدس رضوی و از زمان شهادت حضرت رضا(ع) تاکنون، عاشقان امام هشتم(ع) موقوفات زیادی را به این بارگاه تقدیم کرده اند و این فرهنگ و اعتقاد همچنان پابرجاست. از طرف دیگر تولیت معزز آستان قدس رضوی تأکید دارند که موقوفات و نهاد وقف به طور گسترده دراین نهاد مقدس توسعه یابد.

بر همین اساس در سند سیاست‌های کلان آستان قدس که سال گذشته توسط ایشان ابلاغ شد، اصل 27 به طور مشخص مربوط به توسعه موقوفات است. این اصل شامل هفت سیاست است که عبارتند از: «تسهیل فرآیند جذب موقوفات در چهارچوب ضوابط» ،« اولویت جذب موقوفات منفعتی در مسیر مأموریت‌های آستان قدس رضوی»، «توسعه و نهادینه سازی فرهنگ وقف با ایجاد ساز و کار و تعاریف جدید در حوزه وقف و گفتمان سازی آن»، «طراحی و اجرای نظام جذب منابع وقف با تأکید بر استمرار ارتباط با گروه‌های خاص و فعال سازی ظرفیت واقفان و خیرین داخل و خارج از ایران»، «تکریم واقفان، شفاف سازی و پاسخگویی به افکار عمومی در خصوص نحوه و کیفیت اجرای نیات واقفان»،« تسهیل فرآیندها و ترویج فرهنگ وقف جمعی و مشارکتی با استفاده از ظرفیت‌های رسانه‌های گروهی و فن‌آوری‌های نوین و معرفی الگوهای جدید وقف در مسائل متحدثه و آینده‌نگری» و در نهایت «تقویت و تکمیل زنجیره موقوفات و دارائی‌های حاصل از آن در سرمایه‌گذاری‌ها و تأسیس کسب و کارهای جدید به منظور رشد، توسعه و افزایش سودآوری».

 برای اجرایی کردن اصل 27، تاکنون چه اقداماتی انجام شده است؟
در این راستا تاکنون 4 اقدام مهم انجام شده که اولین آن، تهیه پیش‌نویس «سند راهبردی توسعه وقف و مشارکت‌های اجتماعی» است. در تدوین این پیش نویس، اسناد بالادستی آستان قدس و سند سیاست‌های کلان ملاک عمل قرار گرفته و علاوه بر آن از دیدگاه‌های صاحب‌نظران حوزه وقف و متخصصان و مسئولان این حوزه نیز استفاده شده است. در این پیش نویس موضوعات متعددی مورد توجه قرار گرفته که برخی از آن ها به این شرح است: آسیب‌شناسی مشکلات واقفان، بررسی نظام وقف در جهان اسلام و کشورهای غربی، وضعیت موجود موقوفات آستان قدس رضوی، اصول محوری توسعه وقف و مشارکت‌های اجتماعی، اهداف و الزامات اجرایی سند راهبردی توسعه وقف و مشارکت‌های اجتماعی، ارزش‌های بنیادین و راهبردهای توسعه وقف و مشارکت‌های اجتماعی، برنامه‌های اجرایی سند راهبردی توسعه وقف و... .

اقدام بعدی در این زمینه، تدوین نظام راهبری موقوفات بوده که در حال بررسی است. همچنین به عنوان اقدام سوم، شناسایی موانع کندکننده فرآیند توسعه وقف و مشارکت‌های اجتماعی در دستور کار قرار گرفت و در گام چهارم نیز آئین‌نامه تکریم از واقفان و ناذران آستان قدس رضوی تدوین شده است. آماده کردن بستر اجرایی شدن وقف پول در قابل وقف مشارکتی یا جمعی و همچنین تسهیل فرآیند پذیرش وقف در آستان قدس رضوی نیز از دیگر اقدامات صورت گرفته در این حوزه است.

 
 چه اقداماتی می‌تواند در قالب وقف و مشارکت‌های اجتماعی، برای تحقق شعار سال1400 انجام شود؟
در راستای اجرایی کردن منویات مقام معظم رهبری و تحقق شعار سال 1400 مبنی بر«تولید؛ پشتیبانی‌ها، مانع زدایی‌ها»، ابتدا باید موانعی که باعث کندشدن فرآیند پذیرش وقف یا کم شدن اقبال و توجه به وقف می‌شود را شناسایی و سپس راهکار عبور از این موانع را به طور دقیق و با رویکرد علمی پیدا کنیم. از جمله مانع زدایی های که می توان برای توسعه وقف انجام داد، رفع شبهات در حوزه حراست، حفاظت و بهره‌برداری از اراضی و زمینهای موقوفه است.

در این راستا باید سعی شود از تمامی اراضی موقوفه به نحو شایسته در مسیر تولید، ایجاد اشتغال، درآمدزایی و به طور خاص اجرای دقیق نیات واقفان استفاده شود، بنابراین هیچ زمین موقوفه ای نباید رها شده و بدون استفاده بماند، بلکه باید براساس نیات واقفان، آباد و درآمدزا شود.

اقدامات دیگری هم می توان در راستای مانع زدایی از این حوزه انجام داد، مثل هدایت واقفان به انجام وقف در حوزه‌های جدید و مورد نیاز امروز جامعه از جمله سلامت، علم و فن‌آوری، محرومیت‌زدایی و اشتغال.  ساده کردن فرآیند پذیرش وقف و تسهیل آن هم می تواند باعث جذب افرادی شود که علاقه‌مند به مشارکت در وقف برای بارگاه منور امام هشتم(ع) هستند. همچنین اجرایی کردن وقف جمعی یا مشارکتی در جهت اجرایی شدن وقف پول و تأمین منابع مالی پروژه‌های عظیم عام المنفعه آستان قدس رضوی در حرم مطهر و خارج از حرم نیز در این زمینه تاثیرگذار خواهد بود.

در همین راستا به زودی پروژه‌های مهمی که به منابع مالی موقوفاتی نیاز دارند، به عموم مردم معرفی و اوراق وقفی آنها منتشر می شود تا علاقه مندان به وقف بتوانند با خرید این اوراق، هم در تأمین منابع مالی پروژه‌های تولید محور مشارکت کنند و هم از ثواب و پاداش سنت حسنه وقف و کمک به ارائه خدمات ‌عام المنفعه آستان قدس رضوی سهیم شوند.

بنابراین ما تلاش می‌کنیم با استفاده از ظرفیت‌های حوزه وقف و هدایت واقفان به سمت نیازهای روز کشور، مشارکت آن ها را برای پشتیبانی و مانع زدایی از تولید و تحقق شعار سال جلب کنیم و باور داریم اجرایی شدن وقف پول در قالب وقف مشارکتی و وقف سهام، می‌تواند علاوه بر رونق تولید و اشتغال، بستر ارائه خدمات بیشتر به محرومان و توانمندسازی آنان را نیز فراهم کند.