خودسازی، پیش‌نیاز نیل به اهداف حج
دستیابی به خودسازى و تزکیه و تهذیب نفس و پیراستن درون از رذایل و ناراستىهاى اخلاقى و زنگارها و آلودگىها یکی از اساسی‌ترین اهداف حج است.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی حج، روح حج، تهذیب و تزکیه است و با تحقق این هدف سایر اهداف دست‌یافتنی خواهد شد.
خداوند در قرآن کریم درباره محرمات حج مىفرماید: )فَلا رَفَثَ وَ لا فُسُوقَ وَ لا جِدالَ فِی الْحَجِّ(؛ «در حج، آمیزش جنسى با زنان و گناه و جدال نیست» (بقره: 197).
این آیه به سه مورد از محرمات حج اشاره دارد که هر یک در تطهیر و پاک‌سازى درون موثرند: «پاک کردن قوه شهویه» (فَلا رَفَثَ)، «تطهیر قوه غضبیه» (وَ لا فُسُوقَ) و «تهذیب قواى فکرى» (لا جِدالَ). با طهارت این قوای سه‌گانه همه کارهای انسانی پاک می‌شود (جوادی آملی، صهبای حج ، 1386ش، ص165).
امام رضا مىفرماید:
عِلَّةُ الحَجِّ الوِفادَةُ الى اللهِ... وَالخُروجُ مِنْ کُلِّ مَا اقْتَرفَ... وَحَظرها عَنِ الشَّهواتِ وَاللَّذاتِ (شیخ صدوق، 1385ش، ج2، ص404).
علت وجوب حج، مهمانى به سوى خداست... و خارج شدن از هرچه گناه است و بازداشتن نفس از خواستههاى شهوى و لذتهاى مادى است.
امام رضا(ع) در کلام دیگرى درباره علت حج مىفرماید: «وَمِنهُ تَرکُ قَساوَةِ القَلبِ، وَخَساسَةِ الانفُسِ... وَحَظرُ الانفُسِ عَنِ الفَسادِ و...»؛ «و از آثار حج ترک قساوت قلب و پستى نفس و دورى نفس از فساد است» (همان).
قرار گرفتن در فضاى معنوى حج و ارتباط با صالحان انگیزه خودسازى و تزکیه درون را براى حج‌گزار آسانتر و جدىتر مىسازد. مقام معظم رهبری درباره نقش حج در تزکیه نفس مىفرماید:
حج در آئینى پررازورمز و در آمیزه شگفتآورى از شکوه و خاکسارى و اقتدار و فروتنى و حرکت و تلاش درونى و برونى نمادى از مبارزه و جهاد نفسانى و جهاد انسانی مسلمان در راه تحقق حیات طیبه انسانى را در برابر چشم آدمى مىگذارد و حج‌گزار را به تمرین عملى وظایف بزرگ خود وادار مىسازد (خامنه‌ای، 1399، ج2، ص137، ۲۸/۱۲/۱۳۷۷).
رهبر معظم انقلاب به زائران توصیه مىکند از فرصت طلایى حج براى تزکیه نفس بهره گیرند:
به حجاج محترم ایرانى توصیه مىکنم که از این فرصت ارزشمند براى تزکیه نفس و ارتباط با خدا و توبه و انابه به حضرت حق و تحصیل رستگارى روحى حداکثر استفاده را بکنند و از دعا و تضرع و تفکر و تصفیه روح لحظهاى غفلت نکنند» (همان).
با توجه به ضرورت تزکیه نفس و نقش آن در حیات طیبه، «براى فراهم شدن زندگى سعادت‌مندانه و مطلوب انسان، تزکیه اخلاقى فرد که گوهر او را از زشتىها و آلودگىها برهاند، ضرورى و حتمى است» (همان، ص177، 28/12/1377). یکی از اهداف اساسی و بخش‌های محوری شعار حج در سال 1401 خودسازی و تهذیب نفس است تا حج‌گزاران با بهره‌گیری از موقعیت زمانی (وَ اذْکُرُوا اللَّهَ فی أَیَّامٍ مَعْدُودات) (بقره: 203) (وَ یَذْکُرُوا اسْمَ اللَّهِ فی أَیَّامٍ مَعْلُومات) (حج: 28) و موقعیت مکانی اماکن مقدسه و مشاهد مشرفه و مواقف کریمه به خویش بپردازند و زیور درون خود را به گوهر تقوا و پرهیزکاری بیارایند:
)لَنْ یَنالَ اللَّهَ لُحُومُها وَ لا دِماؤُها وَ لکِنْ یَنالُهُ التَّقْوى مِنْکُم( (حج: 37).
نه گوشت‌های آنها (قربانی) و نه خون‌هایشان هرگز به خدا نمی‌رسد. ولی آنچه به او می‌رسد، پرهیزگاری شماست».
