شبهه یازدهم: شکایت حضرت فاطمه س از مهریه

امام صادق ع می‌فرماید: همانا فاطمه س به رسول خدا ص فرمود: «مرا با مهر کم به ازدواج درآوردی». رسول خدا ص در جواب فرمود: «من تو را به ازدواج در نیاوردم؛ بلکه خدا تو را به ازدواج با علی ع درآورده و مهر تو را یک‌پنجم زمین و آسمان قرار داده است».


شبهه یازدهم: شکایت حضرت فاطمه س از مهریه


امام صادق ع می‌فرماید:


همانا فاطمه س به رسول خدا ص فرمود: «مرا با مهر کم به ازدواج درآوردی». رسول خدا ص در جواب فرمود: «من تو را به ازدواج در نیاوردم؛ بلکه خدا تو را به ازدواج با علی ع درآورده و مهر تو را یک‌پنجم زمین و آسمان قرار داده است».[1]


پاسخ شبهه یازدهم


درباره‌ شکوایه حضرت فاطمه س از کم بودن مهریه‌اش باید
گفت؛ سخن در باب مهریه حضرت زهرا س مختلف است. در
برخی روایات تمام زمین را مهریه[2] حضرت زهرا س بیان فرمودند
و برخی ربع زمین،[ 3] و برخی نصف زمین،[4] و برخی چهارصد
مثقال نقره،[5] و برخی 430 درهم[6] یا پانصد درهم،[ 7] و در برخی
منابع، شفاعت امّت.[ 8] قول صحیح ـ از حیث ظاهری و مادی ـ پانصد درهم است.[ 9]


اگر در روایات چنین وارد شده است که حضرت فاطمه س به پیامبر ص می‌فرماید مرا به مهر خسیس و کم به ازدواج درآوردی، اولاً این سخن دیگران بود که حضرت فاطمه س این سخنان را به پیامبر ص گزارش می‌کند؛ چنان‌که در روایت آمده است مردم نزد پیامبر ص می‌آمدند و از مِهر کم انتقاد می‌کردند:


وقتی پیامبر ص علی ع را به ازدواج فاطمه س درآورد، عده‌‌ای از مردم قریش آمدند و به پیامبر ص گفتند: تو با مهر کم فاطمه را به ازدواج علی درآوردی! پیامبر ص فرمود: من علی را به ازدواج فاطمه در نیاوردم؛ بلکه خدا چنین کرد.[10]


پس صِرف گزارش سخنان و طعنه‌های دیگران به پیامبر ص، به معنای نارضایتی حضرت فاطمه س از مهریه‌اش نیست و با عصمت و کمالات معنوی ایشان منافات ندارد.[11]


ثانیاً تعبیر حضرت فاطمه س «بمهرٍ خسیس» است که کلمه «خسیس»، در لغت هم به معنای قلیل و کم آمده و هم به معنای «حقیر»[12] و «الدّنی»[13] و «رذل»[14] که در این صورت، «خسیس» وصف کیفیت است؛ نه کمیت. بنابراین حضرت فاطمه س مهریه مادی را پست و حقیر و ناچیز می‌داند و از رسول خدا ص مهریه‌ای می‌خواهد که کمال معنوی باشد؛ از این ‌رو پس از اینکه حضرت فاطمه س از مهر پایین شکوه کرد، پیامبر ص فرمود: «مهر تو را یک‌پنجم زمین و آسمان قرار دادم».


ثالثاً روایاتی که می‌فرماید مهریه حضرت زهرا س ربع زمین یا نصف زمین یا خمس آسمان و زمین یا شفاعت امت من است، در واقع در مقام بیان مقام معنوی حضرت زهرا س است؛ یعنی حضرت فاطمه س می‌خواهد بفرماید ارزش من با این مهریه‌های دنیایی، پایین می‌آید؛ از این ‌رو از پیامبر ص درخواست کرده است که مهریه او را مقام معنوی قرار دهد. پس پیامبر ص می‌فرماید: «مهر او در آسمان یک‏‌پنجم‏ زمین است. پس هر که در زمین راه برود، در حالى‌که بر او و فرزندان او غضب کرده باشد، قدم زدن او در زمین حرام است تا روز قیامت».[15]


این سخن به آن معناست که مردم موظف به پیروی از حضرت فاطمه س و فرزندان ایشان هستند و اگر از آنها پیروی نکنند و با آنان دشمنی کنند، اهل عذاب می‌شوند. بر اساس این روایت، وقتی مالک یک‌پنجم کره زمین، فاطمه زهراست و بقیه هم متعلق به پیامبر، امام علی، حسن و حسین، است.


در روایت دیگر امام باقر ع فرمود: «مهر فاطمه س یک‌پنجم دنیا و یک‌سوم بهشت بوده است و در زمین چهار نهر براى حضرت فاطمه س است: نهرهاى فرات، نیل، نهروان و بلخ».[16]


همچنین امام صادق ع می‌فرماید: «خداوند متعال، مهریه فاطمه س را یک‌چهارم دنیا قرار داده است و در آخرت نیز مهر او را ورود دوستدارانش به بهشت و دشمنانش به جهنّم».[17]


بر اساس این حدیث، اگر کسی پیرو آن حضرت شد، به بهشت می‌رود؛ چون بهشت از آنِ او است؛ به عبارتی، حضرت فاطمه سمهریه واقعی خود را مهریة عرفی و مادی نمی‌داند؛ بلکه مهریه واقعی را ولایت و دوستی اهل بیت: و نجات محبین ولایت از آتش می‌داند.



 

[1]. کلینی، الکافی، ج5، ص378.


[2]. اخطب خوارزم، مقتل الحسین، ج1، ص107؛ ابن طاووس، الطرائف فی معرفة مذاهب الطوائف، ج1، ص254؛ اربلی، کشف الغمة، ج1، ص472.


[3]. ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ج3، ص352.


[4]. طبری آملی، دلائل الامامة، ص92.


[5]. محب‌الدین طبری، ذخائر العقبی، ج1، ص30؛ مناقب آل ابیطالب، ج3، ص350.


[6]. مناقب آل ابیطالب، ج3، ص351.


[7]. الکافی، ج5، ص376؛ مفید، الارشاد، ج2، ص284؛ متقی هندی، کنز العمال، ج13، ص680.


[8]. قرمانی، اخبار الدول و آثار الاول، ج1، ص257-258؛ دلائل الامامه، ص92.


[9]. ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ج3، ص351؛ شیخ صدوق، المقنع، ص302.


[10]. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج3، ص401؛ طوسی، الامالی، ص257.


[11]. مجلسی، روضة المتقین، ج8، ص177.


[12]. ابن فارس، معجم مقاییس اللغة، ج2، ص151.


[13]. ابن اثیر، النهایة، ج2، ص31؛ ابن منظور، لسان العرب، ج6، ص64.


[14]. لسان العرب، ج6، ص64.


[15]. فتال نیشابوری، روضة الواعظین، ج1، ص147؛ ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ج3، ص351؛ اربلی، کشف الغمة، ج1، ص472.


[16]. خصیبی، الهدایة الکبری، ص378؛ طبری آملی، دلائل الامامة، ص92؛ ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ج3، ص353.


[17]. طوسی، الامالی، ص668؛ مناقب آل ابیطالب، ج3، ص352.


| شناسه مطلب: 111674




امام علی حضرت زهرا