اَیامِ تَشْریقْ عنوانی برای روزهای ۱۱ تا ۱۳ ذی الحجه

حجگزاران بخش مهمی از مناسک حج مثل قربانی و رمی جمرات را در همین ایام انجام میدهند؛ به همین دلیل این ایام در فرهنگ اسلامی، آداب و جایگاهی ویژه دارند. در برخی از منابع، از ایام تشریق به عنوان یکی از عیدهای اسلامی یاد شده است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حج، درباره دلیل نامگذاری ایام تشریق، در منابع لغوی و دینی آمده است که گوشت قربانی را برای استفاده نیازمندان و مستمدان، زیر آفتاب خشک میکردهاند تا از بین نرود و این کار، نیاز به حرارت و نور کافی خورشید داشته است.
به نقلی دیگر از آنجا که تنها وقتی خورشید میدمیده قربانی را آغاز میکردهاند، این ایام بدین نام خوانده شده و عرب جاهلی در مناسک خود، خطاب به کوه ثبیر واقع در منا میگفته است: «ای ثبیر از نور خورشید برافروز (اَشرِق ثبیر) تا قربانی کنیم.» و قربانی را زمانی انجام میدادند که خورشید میدمید».
از امام صادق(ع) نقل شده است که مشرکان در روزهای تشریق پس از پایان مناسک حج در منا گرد میآمدند و از پدران خویش یاد و بدانها فخرفروشی میکردند. به همین سبب، مسلمانان مأمور شدند که در آن هنگام ذکر خدا کنند.
فقهای امامیه در این مسئله بر دو گروه بودهاند. نظر رایج و مشهور آنان این بوده که در منطقه منا، قربانی کردن از روز عید قربان تا پایان ایام تشریق جایز است ولی در خارج از این منطقه، تنها روز عید و دو روز اول ایام تشریق (۱۱ و ۱۲ ذی حجه) میتوان قربانی کرد.
برخی دیگر از فقهای امامیه معتقدند که قربانی کردن تا پایان ماه ذیحجه مجاز است، هرچند انجام آن در روز عید قربان احوط است و در صورت انجام ندادن در این روز، انجامش در سه روز ایام تشریق، بهتر و به احتیاط نزدیکتر است.
از دیگر واجبات حج در ایام تشریق، رمی جمرات و بیتوته کردن حاجیان در منا تا نیمه شب این ۳ روز است. بر طبق روایات و متون فقهی، از آداب خاص ایام تشریق ذکر تکبیر پس از وعدههای نماز است. دربارهٔ نحوهٔ تکبیر گفتن و زمان آن میان فقیهان اختلافاتی دیده میشود.
برخی زمان آن را در منا از نماز ظهر عید قربان تا طلوع فجر آخرین روز تشریق و برخی بعد از نماز ظهر روز عید تا طلوع فجر چهارمین روز دانستهاند. حتی برخی آن را از ظهر عید تا طلوع فجر روز دوم تشریق گفتهاند.
چند حادثه مهم در این ایام در تاریخ روایت شده است. از رخدادهای مهم در ایام تشریق، قرائت سوره برائت برای حاجیان در مراسم حج توسط حضرت علی(ع) به فرمان حضرت رسول(ص) در سال ۹ق است.
انعقاد پیمان عقبه دوم در روز دوم تشریق از سال ۱۳ بعثت است که میان پیامبر(ص) با گروهی از انصار بسته شد و زمینهٔ هجرت آن حضرت به مدینه را فراهم آورد.