باب ابیات صوافی

باب ابيات صوافي در سده دوم ق. واپسين در از درهاي هشت‌گانه مسجد النبي در نهايت سمت شمالي ديوار شرقي قرار داشت.[1] صوافي يعني املاك و زمين‌هايي كه صاحبان آن‌ها كوچ كرده يا مرده‌اند و وارثي ندارند و از آنِ بيت المال به شمار مي‌آيند.[2] علت اشتهار در به اين نام، آن بود كه روبه‌روي خانه‌هايي مشهور به صوافي قرار داشت. اين خانه‌ها در شرق مسجدالحرام و ميان خانه‌هاي موسي بن ابراهيم مخزومي و عبيدالله بن حسين بن علي بن حسين، امام چهارم شيعيان، جاي داشتند.[3]

اين باب در دوران مهدي عباسي (حك: 158-169ق.) ساخته شد.[4] در سمت داخلي آن، پس از بسمله، آيات 1-6 سوره آل عمران: {الم *اللهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ * ... لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْعَزيزُ الْحَكيمُ} و صلوات بر پيامبر و خاندانش نقش بسته بود و در سمت خارجي آن، پس از بسمله، آيات 68-69 زمر: {وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ...* ‌وَ أَشْرَقَتِ الْأَرْضُ ... وَ هُمْ لاَ يُظْلَمُونَ‌} نوشته شده بود.[5]

به سال 310ق. به دستور مقتدر عباسي (حك: 295-320ق.) براي همه درهاي مسجد النبي لنگه‌هايي از جنس چوب ساج ساخته شد.[6] تا بازسازي ديوار شرقي به دستور ناصر عباسي (حك: 622-575ق.) اين در همچنان پا بر جا بود و به سال 589ق. در اين بازسازي بسته شد.[7]

منابع

اخبار المدينه: ابن زباله (م.199ق.)، عربستان، مركز بحوث و دراسات المدينه، 1424ق؛ التعريف بما آنست الهجره: محمد المطري (م.741ق.)، به كوشش الرحيلي، رياض، دار الملك عبدالعزيز، 1426ق؛ الدرة الثمينة في اخبار المدينه: محمد بن محمود النجار (م.643ق.)، به كوشش شكري، بيروت، دار الارقم؛ لسان العرب: ابن منظور (م.711ق.)، قم، ادب الحوزه، 1405ق؛ المسالك و الممالك: ابوعبيد البكري (م.487ق.)، به كوشش ادريان فان ليوفن و اندري فيري، دار الغرب الاسلامي، 1992م؛ المناسك و اماكن طرق الحج: ابواسحق الحربي (م.285ق.)، به كوشش حمد الجاسر، رياض، دار اليمامه، 1401ق؛ وفاء الوفاء: السمهودي (م.911ق.)، به كوشش محمد عبدالحميد، بيروت، دار الكتب العلميه، 2006م.

ابوالفضل رباني

 

---