انتخابات پارلمانی عراق، همپیمانی‌ها و ائتلاف‌های جدید

<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

عراق در آستانه انتخاباتي سرنوشت ساز قرار دارد که شايد مهمترين رويداد سياسي آن از زمان اشغال اين کشور بدست نيروهاي نظامي آمريکا در سال 2003 ميلادي باشد.   

به گزارش ايرنا انتخابات پارلماني عراق که تاکنون مسير پرفراز و نشيبي را طي کرده، قرار است هفت ماه مارس 2010 (16 اسفندماه 1388) برگزار شود.

اهميت اين انتخابات بيشتر از آنجا ناشي مي شود که پس از برگزاري آن دولتي تشکيل خواهد شد که بايد درباره پرونده هايي بسيار مهم و حساس تصميم گيري کند و آينده اين کشور را در عرصه هاي داخلي و خارجي رقم بزند.

پارلمان آينده عراق با مسائلي مانند عقب نشيني و خروج نيروهاي آمريکايي، آماده سازي نيروهاي نظامي عراق براي در اختيار گرفتن کامل مسئوليت هاي امنيتي و نهايي شدن پرونده هاي بازسازي و آشتي ملي در اين کشور روبه رو خواهد بود.

انتخابات پارلماني عراق در حالي برگزار مي شود که اصلاح قانون جديد انتخابات اين کشور با روند دشواري مواجه بود، طبيعت همپيماني ها و جبهه بندي هاي سياسي و مذهبي انتخابات گذشته کاملا دگرگون شده است و پرونده کانديداهاي رد صلاحيت شده به دليل وابستگي به حزب منحله بعث تنش زيادي ايجاد کرد.

اهميت اين انتخابات از آنجا دوچندان شده است که دخالت ها و حمايت هاي مالي و سياسي اشغالگران و برخي دولت هاي عربي بويژه آمريکا و عربستان از برخي نامزدها و گروه هاي سياسي بخصوص عناصر وابسته به حزب منحله بعث و صدامي ها آشکار شده است.

** قانون انتخابات عراق

قانون جديد انتخابات عراق پس از جدال هاي فراوان گروه هاي سياسي اين کشور در پايان سال 2009 تصويب شد که از مهمترين مواد آن مي توان به موارد زير اشاره کرد:

- تعداد کرسي هاي پارلمان از 275 کرسي در دوره کنوني به 325 کرسي در دوره آينده افزايش مي يابد.

- 315 کرسي پارلمان به استان ها در چارچوب تقسيمات اداري آنها اختصاص مي يابد و 15 کرسي به اقليت ها و عراقي هاي مقيم خارج تخصيص يافته است.

- سهميه کرسي هاي اقليت مسيحي در سطح ملي خواهد بود.

- تعداد کرسي هاي پارلمان بر اساس سرشماري وزارت بازرگاني در سال 2005 و به ازاي هر يکصد هزار نفر يک کرسي در نظر گرفته شده است. علاوه بر اين رشد جمعيت سالانه هر استان 2.8 درصد محاسبه شده است.

- تعداد کرسي هاي پارلمان به تفکيک استان ها ، بغداد 68 ، نينوا 31 ، بصره 24، ذي قار 18، سليمانيه 17، بابل 16، اربيل 14، الانبار 14 ، ديالي 13، کرکوک 12، صلاح الدين 12، نجف 12، واسط 11، قادسيه 11، ميسان 10، دهوک 10، کربلا 10 و مثني 7 مي باشد.

- تصويب نظام فهرست باز به طوري که رأي دهنده حق انتخاب کانديدا يا ليست مورد نظر خود را داشته باشد.

- تصويب سيستم تعدد حوزه هاي اخذ رأي، بدين ترتيب عراق به حوزه هاي انتخاباتي بر مبناي تعداد استان‌هايش تبديل مي شود و اعلام نامزدي و رأي دادن به صورت استاني خواهد بود.

- عراقي هاي مقيم خارج از کشور مي توانند به ليست ها يا نامزدهاي استان خودشان رأي دهند.

-5 درصد کرسي هاي پارلمان به عنوان کرسي هاي جايگزين در نظر گرفته مي شود و با توجه به تعداد کرسي هايي که هر يک از فهرست ها به دست آورده اين کرسي ها ميان آنها توزيع مي شود.

- در کرکوک و استان هايي که در اين دوره رشد جمعيت ساليانه آنها بيش از 5 درصد بوده است انتخابات همزمان با ساير بخشهاي کشور برگزار مي شود با اين تفاوت که پس از تشکيل کميته هاي ويژه از سوي پارلمان براي اثبات عدم تقلب در شناسنامه هاي رأي دهندگان و در مدت حداکثر يکسال نتايج انتخابات تأييد خواهد شد.

** ائتلاف ها و گروه هاي سياسي

تصويرکلي نقشه ائتلاف هاي انتخاباتي و سياسي در اين دوره انتخابات پارلماني عراق با دوره قبل که مبناي ائتلاف ها بيشتر مذهبي و نژادي بود، تفاوت هايي دارد.

همپيماني ها و ائتلاف هاي جديد نسبت به گذشته تغيير کرده اند، بسياري از ياران ديروز به رقباي امروز تبديل شده اند. اين تغييرات تقريبا در همه ائتلاف هاي گذشته البته با درجات و شکل هاي مختلف ايجاد شده است.

بيشتر ائتلاف ها تلاش کرده اند در فهرست هايشان تنوع ايجاد کنند تا همه طيف هاي مردم عراق را در برگيرد.

در اين دوره انتخابات پارلماني عراق ، ائتلاف هاي زيادي خود را در معرض راي مردم عراق قرار داده اند اما حضور 6 ائتلاف پررنگ تر و با سروصداهاي زيادي همراه است.

1- ائتلاف ملي عراق

اين ائتلاف که از بيش از 30 تشکل و گروه سياسي تشکيل شده است، رهبري آن را " سيد عمار حکيم " رييس مجلس اعلاي اسلامي عراق برعهده دارد و تشکل هاي قدرتمندي همچون جريان صدر در آن حضور دارند.

ائتلاف ملي عراق همان ساختار اصلي ائتلاف يکپارچه عراق در انتخابات گذشته است که به عنوان نماينده بيشتر گروه هاي شيعي عراق پا به عرصه سياسي عراق گذاشت.

مجلس اعلاي اسلامي عراق به رياست عمار حکيم، جريان صدر به رياست مقتدي صدر، جريان اصلاح به رياست ابراهيم جعفري نخست وزير سابق عراق ، کنگره ملي عراق به رياست احمد چلبي ، تشکل همبستگي و جمعيت عراق مستقل در اين ائتلاف عضويت دارند.

در اين ائتلاف همچنين برخي از شخصيت هاي سني عراق مانند خالد ملا رييس جماعت علما و شخصيت هاي فرهنگي عراق شاخه جنوب و "حميد هايس " رييس شوراي پشتيباني استان انبارعضويت دارند.

از جمله مشهورترين سران اين ائتلاف، مي توان به عمار حکيم ، مقتدي صدر، ابراهيم جعفري، عادل عبدالمهدي معاون رييس جمهورعراق، جلال الدين صغير، احمد چلبي، موفق الربيعي، همام حمودي، حميد ساعدي و حسن ساري اشاره کرد.

2- ائتلاف دولت قانون

رهبري اين ائتلاف را " نوري مالکي " نخست وزير عراق به عهده دارد.

ائتلاف دولت قانون از حدود 40 تشکل سياسي اعم از احزاب و گروه هاي کوچک و بزرگ تشکيل شده است و تعدادي از نمايندگان، وزرا و شخصيت هاي ديني و عشايري عراق به اين ائتلاف پيوسته اند.

اين ائتلاف توانسته است گروهي از شخصيت هاي شيعه را که از ائتلاف عراق يکپارچه جدا شده اند، جذب کند و برخي از عناصر مسيحي و سني نيز به آن ملحق شده اند.

با وجود اينکه هسته اصلي اين ائتلاف از ائتلاف شيعي ديگري برخاسته اند اما رهبران ائتلاف مذکور از آن به عنوان ائتلافي براي همه طيف هاي جامعه عراق ياد مي کنند.

ائتلاف دولت قانون فعاليت خود را در محافل سني متمرکز کرده است؛ امري که موافقانش از آن به عنوان تلاشي براي مقابله با فرقه گرايي ياد مي کنند.

ائتلاف مالکي توانسته است تعدادي از سران شوراهاي بيداري را نيز که در غرب و شمال بغداد با القاعده مي جنگند با خود همراه سازد.

منابع ائتلاف دولت قانون مي گويند: ائتلاف آنها دو گروه مسيحي و شبک ها را نيز دربرمي گيرد. اما صابئي ها و يزيدي ها در اين ائتلاف نماينده اي ندارند.

3- ائتلاف وحدت عراق

اين ائتلاف از حدود 38 حزب تشکيل شده است و بارزترين شخصيت آن "جواد بولاني " است و محوري ترين حزب آن هم حزب قانون اساسي است که در کمتر از 2 سال پيش اعلام موجوديت کرده است.

از مشهورترين سران اين ائتلاف مي توان به شيخ " احد ابوريشه " رييس شوراهاي بيداري، شيخ " احمد عبدالغفور سامرائي " رييس ميثاق ملي و "علي صجري " رييس جريان ملت اشاره کرد.

اين ائتلاف در حال انجام مذاکراتي جهت همپيماني با جريان ملي مستقل به رهبري رييس سابق پارلمان " محمود مشهداني " و " نديم جابري " رييس سابق حزب فضيلت اسلامي است که گفته مي شود به مراحل پيشرفته اي رسيده است.

تحليلگران بر اين باورند که همپيماني ائتلاف مذکور با برخي تشکل ها و ائتلاف هاي ديگر بعضي از رقبا را نگران کرده است بويژه اينکه نمايندگي بخش مهمي از نهادهاي امنيتي يعني وزارت کشور و همچنين شوراهاي بيداري را به عهده دارد.

4 - جبهه توافق عراق

جبهه توافق عراق تاکنون با انشعاب هاي بزرگي مواجه بوده است و امروز ديگر مانند انتخابات دوره قبل نمايندگي بارزترين تشکل هاي عرب سني را به عهده ندارد.

ليست هاي پراکنده اين ائتلاف در انتخابات آينده 49 کانديدا را در خود دارند که مشهور ترين آنها " اياد سامرائي " رييس کنوني پارلمان و " اسامه تکريتي " دبيرکل حزب اسلامي عراق هستند.

حزب اسلامي به عنوان ستون فقرات اين ائتلاف به شمار مي آيد.

تعدادي از شخصيت هاي سياسي، عشائري و آکادميک عراقي که تاکنون نامشان اعلام نشده است به ائتلاف مذکور پيوسته اند.

تاکنون گروه هاي زير از جبهه توافق عراق جدا شده اند:

- جمعيت اهالي عراق به رهبري عدنان دليمي که در دوره قبل پارلمان هفت نماينده داشت و از آن به نام کنگره اهالي عراق ياد مي شد و رهبري آن را در زمان حاضر " خالد برع " به عهده دارد.

- شوراي گفت و گوي ملي به رهبري "خلف العليان "که داراي هفت کرسي در پارلمان است.

- جمعيت ملي عشاير به رهبري "عمرهيجل " و حزب عدالت ترکماني.

5- ائتلاف العراقيه

اين ائتلاف ملي گرا و سکولار است که 20 حزب و تعدادي از شخصيت هاي سني و شيعه را در برمي گيرد و از جمله بارزترين سران آن " اياد علاوي " نخست وزير اسبق، صالح المطلق " رييس جبهه گفت وگوي ملي، " طارق الهاشمي " معاون رييس جمهور و " رافع العيساويه " معاون نخست وزير و " اسامه نجيفي " از سران ليست العراقيه به رهبري علاوي مي باشند.

صالح المطلق و ظافر العاني از مشهورترين سران اين ائتلاف به همراه 500 عنصر صدامي و وابسته به حزب منحله بعث توسط هيات بازخواست و عدالت رد صلاحيت شدند و تمام تلاش هاي آمريکا و برخي کشورهاي عربي نتوانست زمينه بازگشت آنها به قدرت را فراهم کند.

سفر علاوي به عربستان سعودي و متعاقب آن افشاي خبر سرازير شدن پول هاي سياسي هنگفت از سوي اين کشور به عراق براي خريد و فروش راي جنجال و سر و صداي زيادي را در عرصه سياسي وداخلي عراق بپا کرد.

المطلق ابتدا انتخابات پارلماني عراق را تحريم کرد اما بعد از سفر علاوي به رياض اعلام کرد که منصرف شده است و در انتخابات شرکت مي کند.

6- ائتلاف کردستان عراق

اين ائتلاف 13 حزب را در بر مي گيرد و عموما بر تمايز قوميتي استوار است.

از احزاب اصلي تشکيل دهنده آن مي توان به اتحاديه ميهني کردستان عراق به رهبري " جلال طالباني " رييس جمهورعراق و حزب دمکرات کردستان عراق به رهبري " مسعود بارزاني " اشاره کرد.

اين ائتلاف احزابي با گرايش هاي مختلف فکري و سياسي را در بر گرفته است. براي مثال جنبش اسلامي کردستان عراق ، حزب مستقل زحمتکشان کردستان عراق ، حزب سوسيال دمکرات کردستان عراق ، حزب کمونيست کردستان عراق ، جمعيت ترکمن هاي ليبرال، حزب دمکراتيک ملي کردستان عراق و حزب کارگردر اين ائتلاف با يکديگر متحد شده اند.

اين ائتلاف در انتخابات گذشته بيشتر احزاب اصلي کردستان را در خود گرد هم آورده بود و به بيش از 50 کرسي در پارلمان دست يافت. اما در اين دوره انتخابات با جريان هاي کرد ديگري به رقابت مي پردازد که به صورت مستقل وارد رقابت هاي انتخاباتي خواهند شد.

از جمله اين جريان ها جماعت اسلامي به رهبري "علي باپبر" است که در انتخابات سال 2005 در ائتلاف کردها شرکت داشت.

جنبش سياسي ديگري به نام حرکت تغيير به مرکزيت سليمانيه در سال 2009 تأسيس شد که رهبري آن را "نوشيروان مصطفي " معاون سابق جلال طالباني دبيرکل اتحاديه ميهني کردستان عراق به عهده دارد.

او مدتي پيش به همراه تعدادي از سران حزب از طالباني جدا شد و جنبشي را تأسيس کرد و در سال 2009 در انتخابات پارلماني اقليم کردستان شرکت کرد و از 111 کرسي پارلمان اين اقليم 25 کرسي را به دست آورد.

** آمارها

آمار تعداد کرسي هاي پارلمان براي هر استان ، جمعيت هر استان به تفکيک، شمار راي دهندگان، تعداد حوزه ها و شعب اخذ راي نيز در اين دوره انتخابات پارلماني عراق مورد توجه محافل رسانه اي و سياسي قرار گرفته است. اين آمارها به تفکيک هر استان براساس اطلاعات بدست آمده بشرح زير است:

1- استان کربلا:

جمعيت: 1021000

شمار راي دهندگان: 563194

شمار کرسي ها در پارلمان: 10

تعداد شعب اخذ راي : 211

تعداد صندوق هاي اخذ راي: 1452

2- استان ميسان:

جمعيت: 1012000

شمار راي دهندگان: 559320

شمار کرسي ها در پارلمان: 10

تعداد شعب اخذ راي: 220

تعداد صندوق هاي اخذ راي: 1444

3- استان القادسيه:

جمعيت: 1117000

شمار راي دهندگان: 619839

شمار کرسي ها در پارلمان: 11

تعداد شعب اخذ راي: 243

تعداد صندوق هاي اخذ راي: 1591

4- استان دهوک:

جمعيت: 912000

شمار راي دهندگان: 574066

شمار کرسي ها در پارلمان: 10

تعداد شعب اخذ راي: 228

تعداد صندوق هاي اخذ راي: 1492

5- استان اربيل:

جمعيت: 1484000

شمار راي دهندگان: 913510

شمارکرسي ها در پارلمان: 14

تعداد شعب اخذ راي: 469

تعداد صندوق هاي اخذ راي: 2451

6- استان نينوا:

جمعيت: 3189000

شمار راي دهندگان: 1701935

شمار کرسي ها در پارلمان: 31

تعداد شعب اخذ راي: 707

تعداد صندوق هاي اخذ راي: 4316

7- استان کرکوک:

جمعيت: 1218000

شمار راي دهندگان: 786762

شمار کرسي ها در پارلمان: 12

تعداد شعب اخذ راي: 297

تعداد صندوق هاي اخذ راي: 1966

8- استان سليمانيه:

جمعيت: 1542000

شمار راي دهندگان: 1098313

شمارکرسي ها در پارلمان: 17

تعداد شعب اخذ راي: 482

تعداد صندوق هاي اخذ راي: 2843

9- استان صلاح الدين:

جمعيت: 1211000

شمار راي دهندگان: 649824

شمارکرسي ها در پارلمان: 12

تعداد شعب اخذ راي: 279

تعداد صندوق هاي اخذ راي: 1790

10- استان ديالي:

جمعيت: 1315000

شمار راي دهندگان: 825781

شمارکرسي ها در پارلمان: 13

تعداد شعب اخذ راي: 350

تعداد صندوق هاي اخذ راي: 2148

11- استان بغداد:

جمعيت: 6615000

شمار راي دهندگان: 4595932

شمارکرسي ها در پارلمان: 68

تعداد شعب اخذ راي: 1732

تعداد صندوق هاي اخذ راي: 11838

12- استان الانبار:

جمعيت: 1463000

شمار راي دهندگان: 798378

شمارکرسي ها در پارلمان: 14

تعداد شعب اخذ راي: 301

تعداد صندوق هاي اخذ راي: 2061

13- استان بابل:

جمعيت: 1617000

شمار راي دهندگان: 958127

شمارکرسي ها در پارلمان: 16

تعداد شعب اخذ راي: 348

تعداد صندوق هاي اخذ راي: 2461

14- استان واسط:

جمعيت: 1123000

شمار راي دهندگان: 637086

شمارکرسي ها در پارلمان: 11

تعداد شعب اخذ راي: 273

تعداد صندوق هاي اخذ راي: 1657

15- استان ذي قار:

جمعيت: 1871000

شمار راي دهندگان: 993300

شمارکرسي ها در پارلمان: 18

تعداد شعب اخذ راي: 414

تعداد صندوق هاي اخذ راي: 2559

16- استان نجف:

جمعيت: 1143000

شمار راي دهندگان: 696344

شمارکرسي ها در پارلمان: 12

تعداد شعب اخذ راي: 280

تعداد صندوق هاي اخذ راي: 1787

17- استان بصره:

جمعيت: 2518000

شمار راي دهندگان: 1466409

شمار کرسي ها در پارلمان: 24

تعداد شعب اخذ راي: 484

تعداد صندوق هاي اخذ راي: 3721

18- استان مثني:

جمعيت: 711000

شمار راي دهندگان: 372087

شمارکرسي ها در پارلمان: 7

تعداد شعب اخذ راي: 158

تعداد صندوق هاي اخذ راي: 981