نخستین نشست علمی اجتهاد در مذاهب اسلامی برگزار شد

نخستين نشست علمي "اجتهاد در مذاهب اسلامي" يکشنبه شب با حضور استادان حوزه و دانشگاه در ساختمان شهيد حکيم دانشگاه مذاهب اسلامي برگزار شد.    <?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

در اين نشست که با همکاري انجمن هاي علمي فقه و حقوق مقارن اماميه، حنفي و شافعي دانشگاه مذاهب اسلامي برگزار شد، حجت الاسلام "سيد ضياء مرتضوي" استاد حوزه علميه قم در باره "اجتهاد تخصصي و اجتهاد شورايي" و "شيخ نادر بيگدلي" استاد مدرس علوم ديني اهل سنت جنوب در موضوع "انسداد باب اجتهاد" به سخنراني پرداختند.

شيخ نادر بيگدلي در ابتداي اين نشست بحث خود را با بيان معناهاي اجتهاد از ديدگاههاي گوناگون آغار کرد و با اشاره به نص صريح قرآن مجيد و سنت و احاديث نبوي، دلايل تاييد اجتهاد از لحاظ شرعي را مورد بررسي قرار داد و در مبحث حکم شرعي اجتهاد، به توضيح مسووليت مجتهدين، جامعه و حکومت پرداخت.

استاد مدرس علوم ديني اهل سنت جنوب همچنين با تشريح سير تاريخي فتح يا سد باب اجتهاد در ميان فقهاي اهل سنت گفت: از اواسط قرن چهارم هجري فقاهت و اجتهاد به ضعف گراييد و سايه تقليد بر علما و مجتهدين گسترده شد و آنان به جاي توليد فکر و انديشه، تنها به اختصار و شرح و بسط کتب پيشين پرداختند و تفکر اسلامي حالت رکود به خود گرفت.

بيگدلي "تقسيم دولت اسلامي به ممالک متعدد و درگيري ميان آنان" و "فرض استغناي علما و جامعه از ميراث اجتهاد گذشتگان" را از دلايل انسداد باب اجتهاد در آن دوره دانست.

وي افزود: در آن زمان همچنين علما و فقها براي انجام اجتهاد چندان اعتمادي به خود نداشتند و مساله مهم ديگر آن بود که مي خواستند از اقدام نااهلان که دست به اجتهاد مي زدند نيز جلوگيري کنند و به همين خاطر چاره اين کار را در انسداد باب اجتهاد ديدند.

استاد علوم ديني اهل سنت، اجتهاد را از اصول و پايه هاي شريعت اسلامي و يک ضرورت ديني خواند و اظهار داشت: با انقلاب علمي و اطلاعاتي قرون اخير، مساله فتح باب اجتهاد و اهميت و ضرورت پرداختن به اين امر از اوايل قرن 13 هجري مورد توجه علما قرار گرفت.

حجت الاسلام مرتضوي نيز در اين نشست ضمن تسليت درگذشت حضرت آيت الله بهجت مرجع تقليد شيعيان، به ذکر خاطراتي از آن فقيه فرزانه پرداخت و گفت: ايشان "ترک حرام و فعل واجب" را مهمترين راههاي رسيدن به مراتب عرفاني و معنوي مي دانستند و بر انجام عبادات از جمله نماز شب بويژه توسط طلاب تاکيد مي کردند.

وي سپس به بحث اجتهاد پرداخت و با اشاره به معنا و نيز سير تاريخي اين امر در ميان فقهاي شيعه اظهار داشت : در فقه اماميه فقط در دوره کوتاهي پس از شيخ طوسي، باب اجتهاد مسدود شد که علت آن را بايد در اين دانست که فقها و مجتهدين آن دوره جرات عدول از فتاوي شيخ طوسي را نداشتند.

استاد حوزه علميه قم افزود: خوشبختانه در يک قرن اخير فضلا و علمايي از اهل سنت براي اثبات ضرورت پذيرش باب اجتهاد تلاش زيادي کردند.

مرتضوي گفت: "تقليد" نيز همچون اجتهاد، امري عقلايي و ضروري بوده و بهره گيري از يک روش و سيره عقلايي است که ريشه در شرع مقدس هم دارد.

وي همچنين به بيان چند شرط اجتهاد و تقليد پرداخت و اظهار داشت : در صورت ترديد مقلدان در امر تعييني و تاخيري و يا مواجهه عقلا با چندين نظر مختلف علما در خصوص يک امر واحد، آنان بر اساس حکم فقها و بر مبناي مساله "تعيين" بايد به "اعلم" مراجعه کنند.

استاد حوزه علميه قم سپس دلايل مربوط به تخصصي شدن امر اجتهاد را مطرح کرد و با اشاره به پيچيدگي ها و ظاهر شدن موضوعات جديد در دنياي معاصر گفت: با توجه به اين ويژگيها طبيعي است که هر مجتهدي توان و فرصت پرداختن به همه مسايل در سطح تخصصي و در سطح بالا را نداشته باشد.

مرتضوي اضافه کرد: به همان دليل وجود شرط "اعلميت"، يک فرد نيز مي تواند در چند امر مختلف از چند مرجع که هر کدام در يک موضوع تخصص و فتاوي بهتري دارند، تقليد کنند.

وي در ادامه، به دلايل تاييد "اجتهاد شورايي" از نظر فقه شيعه پرداخت و گفت: با توجه به اينکه ممکن است در يک مساله نتوان به نظر يک مجتهد اکتفا کرد و فتاوي يک فرد نيز اطمينان و پاسخ مناسب را ايجاد نکند، علما نيز در برخي اجتهادها از شوراهايي براي بهره گيري از نظرات گوناگون استفاده مي کنند.

استاد حوزه علميه قم در پايان گفت: ظرفيت فقه اسلامي و اماميه اين است که مي توان از شورا در اجتهاد بهره برد و اين همان روشي است که هم اکنون در حوزه علميه قم و حتي حوزه هاي علميه اهل سنت نيز وجود دارد.

امام جمعه پاوه:کردها مثل هر قوم ايراني،دل در گرو اعتلاي اسلام دارند