سفرنامه عمره (16) هزاران نایب عشق

تا ساعتي ديگر بايد راهي مسجد شجره شوم كه قرار است در آن محرم شويم . حسي كه دارم مانند دانش آموزي است كه تا ساعتي ديگر قرار است در سخت ترين امتحان زندگي اش شركت كند. خدايا تو ياري ام كن تا در اين امتحان شرمنده نباشم . خدايا توفيق ده تا آن گونه احرام كنم كه تو مي پسندي و تو مي پذيري و بار خدايا ياري ام كن . پاكم بپذير و كمك كن تا پاك بمانم . مانند لباس احرامم سفيد ! و پاك از هر آنچه رنگ تعلق دارد جز تعلق به تو كه نهايت رنگي ! خدايا من را ميهماني شايسته در ضيافت رحماني ات بپذير .<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

بارالها تو آفريننده مني ، و من بنده تو ! خدايا به همه اسماءمباركت ، به همه صفاتت كه نهايت همه ي خوبي هاست ، من را آنطور در احرامم بپذير كه تو مي خواهي ! آمين يا رب العالمين

 

دل ما هميشه با مدينه و بقيع است . آخرين زيارت خود را انجام مي دهم و باز مثل بار اول در 13سال پيش از رسول الله الاعظم (ص)‌استدعا مي كنم تا به حق خانم حضرت زهرا (س) اگر عمري براي من هست باز هم زيارتش را نصيبم كند . آن سال از حضرت با همين قسم خواستم تا همراه با همسرمم اين توفيق را داشته باشم كه امسال و با كسب عنوان اول جشنواره بين المللي مطبوعات ايران و محبت بعثه مقام معظم رهبري اين سعادت ممكن شد.

 

دوستان هم قدم از راه مي رسند . برخي مثل من از هتل غسل كرده و احرام پوشيده اند تا در شجره محرم شوند . ساعت به سختي مي گذرد و من دلشوره اي بسيار عجيب دارم . پيوسته حمد و سپاس خداوندي را بر لب دارم . از دوستان بعثه مقام معظم رهبري در مدينه كه در طول دو هفته بسيارمحبت كردند ،‌ يك به يك تشكر و قدرداني مي كنم .

 

براي خداحافظي خدمت حاج آقاي نجفي مسئول بعثه مقام معظم رهبري در مدينه منوره مي رسم و ايشان ضمن اظهار لطف بسيار،  جانمازي هديه مي كنند . از حضورشان خواهش مي كنم دعا كنند تا بتوانم احرامي شايسته ببندم .

 

  15 كيلومتر فاصله هتل تا مسجد شجره را فقط اشك مي ريزم . يكبار ديگر به مدينه نگاه مي كنم

السلام عليك يا رسول الله (ص) ، السلام عليك يا بنت رسول الله يا ام المعصومين يا ام الشهدا يا خانم فاطمه زهرا (س) ، سلام بر شما يا ائمه بقيع ،‌ اي روح هاي پاك و اي جسم هاي پاك ، اي برگزيدگان خداوند

السلام عليكم جميعا و رحمه الله و بركاته  

 

به شجره كه مي رسيم بار ديگر سيل اشك است كه از چشمانم سرازير مي شود. خدايا ! بارالها آيا من شايستگي احرام كردن در محضر تو را دارم ؟ خدايا آيا من شايسته ميهماني درگاهت هستم ؟ و...

 دوست بسيار گرانقدر و اهل علم و قلم حجت الاسلام و المسلمين گلزاده به ياري ام مي آيد . براي نيت احرام ياري ام مي كند. مي خواهم به نيت پدرم عمره كنم كه عمري با عشق به اهل بيت رسول الله (ص) زندگاني كرد اما اجل مهلت ديدار خانه يار را به او نداد .

    بار ديگر وضو مي سازم و لباس احرام به تن مي كنم . دو تكه پارچه سفيد . يكي بر دور كمر و ديگري بر دوش ، همين ! و هر آنچه دنيايي است و به دنيا تعلق دارد را بايد از تن و روح و روان بيرون ريخت  ، و نيت و تلبيه :

 

لبيك اللهم لبيك ، لبيك لاشريك لك لبيك ان الحمد و النعمه لك والملك لاشريك لك لبيك

 

  حجت الاسلام گلزاده دائما مراقب نيت واعمال من در هر بخش از محرم شدنم هست . ترس و دلهره عجيبي دارم . قبل از نيت و گفتن تلبيه نماز مغرب را به امامت امام اهل سنت مسجد شجره مي خوانيم و در ادامه نماز عشا به امامت حجت الاسلام و المسلمين نجفي مسئول بعثه مقام معظم رهبري در مدينه منوره اقامه مي شود.

 

" آنان كه رفته اند ، مي دانند ؛ آنان كه ديده اند ، مي فهمند و آنان كه بوده اند ،‌ چشيده اند شور و حال اين سفر را و اين گونه است كه وقتي به بدرقه زائر خانه خدا مي روي ،‌ او را مشتاق مي بيني و هنگامي كه به استقبالش مي روي ، شوريده اش مي يابي .

 و به راستي چه رازي در اين سفر نهفته كه چنين شور و اشتياقي را در دل يك انسان به وجود مي آورد ؟

 شور و اشتياقي بي سكون كه روز به روز شعله ورتر مي شود!

چه زيباست اين اشتياق و چه تلخ است اين حسرت !

 و حال يك قرار ؛ ميان من و تو كه عاشق و پيرو اوييم و امسال ، توفيق اين ديدار نصيبمان شده ؛ هر يك از ما يك نايب از جانب او درمكه و مدينه ؛ در طواف ؛ در سعي ؛ درحرم نبوي ، در بقيع و در ...

 هر كس به اندازه وسعش و به وسعت عشقش ! تصورش را بكنيد : هزاران نايب عشق ! فرازي از مقدمه كتاب سفرنامه حج آقاي هدايت الله بهبودي به تقریظ مقام معظم رهبري حضرت آيت الله خامنه اي "

 

عمره از اعمال مستحبي است كه روايات متعددي از طريق شيعه و سني در استحباب و فضيلت آن ذكر شده است . وقتي از امام صادق (ع) درباره كلام خدا "الحج الاكبر" مي پرسند ، حضرت مي فرمايند حج اكبر، وقوف در عرفات و رمي جمرات است و حج اصغر ،‌ عمره است .

پيامبر هم در حكم عمرو بن حزم براي رياست نجران ، عمره را حج اصغر مي نامند .

رسول خدا درجاي ديگر مي فرمايد :" ... عمره همان حج اصغر است . يك عمره ، بهتر از دنياست و آنچه در آن است و يك حج بهتر ، بهتر از عمره است ."

و در جاي ديگري مي فرمايند :‌" هركس حج و عمره انجام دهد و گناه نكند ،‌بازمي گردد ،‌ مثل حالت روزي كه مادرش اورا به دنيا آورد ه است ."

در فضيلت كسي كه در عمره است نيز از پيامبر خدا نقل شده است :" چهار نفرند كه دعايشان رد نمي شود تا آن كه درهاي آسمان برايشان گشوده شود و دعاي شان به عرش برسد : پدر براي فرزند ، ستم ديده بر ستمگر ،‌ عمره گزار تا آن كه بازگردد و روزه دار تا آن كه روزه بگشايد ."

 

  عبدالرحمن بن سمره مي گويد روزي حضور پيامبر خدا بوديم فرمود : ‌ديشب شگفتي هايي ديدم ! پرسيديم چي ديدي اي پيامبر خدا ؟ جان مان و خانواده و فرزندانمان فدايت ،‌براي مان بازگو .فرمود : مردي از امتم را ديدم كه مقابلش تاريكي و پشت سرش تاريكي بود ، ‌از سمت راست و چپ و از زير پايش ظلمت بود ،‌ عرق در تاريكي بود . پس حج و عمره او آمدند و او را از تاريكي رهانده ،‌ وارد نور كردند ."

 

زراه مي گويد به امام باقر (ع) گفتم : چه چيزي در فضيلت پس از حج است ؟ فرمود : عمره ي مفرده .

 

 همانطور كه اشاره شد اصل عبادت عمره مستحبی بوده  و تنها در صورت استطاعت برای حج و یا نذر و یا با سوگند خوردن به انجام آن و یا عهد و پیمان بستن با خداوند برای انجام آن واجب می گردد. عمره مفرده را می توان در تمام ماههای سال انجام داد ، لیکن انجام آن در دو ماه رجب و رمضان نیکوتر است…

 

 فضيلت عمره

1 ـ پيامبر خدا صلّي الله عليه و آله : در نامه اش به عمرو بن حزم، آنگاه كه او را به امارت نجران برگزيد، فرمود: عمره، حج اصغر است.

2 ـ عمر بن اُذينه: از امام صادق عليه السّلام درباره كلام خدا الحجّ الأكبر پرسيدم. فرمود: حج اكبر، وقوف در عرفات و رمي جمرات است و حج اصغر، عمره است.

3 ـ معاوية بن عمار: از امام صادق عليه السّلام درباره «روز حجّ اكبر» پرسيدم. فرمود: روز عيد قربان است و حج اصغر، عمره است.

4 ـ پيامبر خدا صلّي الله عليه و آله : بدان كه عمره، همان حج اصغر است و يك عمره، بهتر از دنياست و آنچه در آن است و يك حج، بهتر از عمره است.

5 ـ پيامبر خدا صلّي الله عليه و آله : پاداش حج، بهشت است وعمره، كفّاره هر گناه است.

6 ـ پيامبر خدا صلّي الله عليه و آله : عمره تا عمره ديگر، كفّاره (گناهانِ) ميان آن دو عمره است.

7 ـ پيامبر خدا صلّي الله عليه و آله : هركس حج يا عمره انجام دهد و گناه نكند، باز مي گردد، مثل حالت روزي كه مادرش او را به دنيا آورده است.

8 ـ پيامبر خدا صلّي الله عليه و آله : چهارنفرند كه دعايشان ردّ نمي شود، تا آن كه درهاي آسمان برايشان گشوده شود ودعايشان به عرش برسد: پدر براي فرزند، ستمديده بر ستمگر، عمره گزار تا آن كه بازگردد و روزه دار تا آن كه روزه بگشايد.

9 ـ پيامبر خدا صلّي الله عليه و آله : جهاد بزرگ و كوچك و ناتوان و زن ، حج و عمره است.

10 ـ پيامبر خدا صلّي الله عليه و آله : حج، جهاد است و عمره، مستحبّ است.

11 ـ جابر : از پيامبر صلّي الله عليه و آله درباره عمره پرسيدند كه آيا واجب است، فرمود: نه، ولي عمره انجام دادنتان برتر است.

12 ـ عبدالرحمن بن سمره: روزي در حضور پيامبر خدا بوديم. فرمود: ديشب شگفتيهايي ديدم! پرسيديم: چه ديدي اي پيامبر خدا؟ برايمان بازگو، جانمان و خانواده و فرزندانمان فدايت. فرمود: مردي از امّتم را ديدم كه مقابلش تاريكي و پشت سرش تاريكي بود، از سمت راست و چپش و از زير پايش ظلمت بود، غرق در تاريكي بود. پس حج و عمره او آمدند و او را از تاريكي رهانده، وارد نور كردند.

13 ـ پيامبر خدا صلّي الله عليه و آله : هركس به قصد عمره بيرون شود پس بميرد، تا قيامت براي او پاداش عمره گزار نوشته مي شود.

14 ـ پيامبر خدا صلّي الله عليه و آله ـ وقتي عايشه به عمره مي رفت، به او فرمود ـ : پاداش تو به اندازه رنجي است كه مي بري و خرجي است كه مي كني.

15 ـ پيامبر خدا صلّي الله عليه و آله : عمره نسبت به حج، مثل جايگاه سر نسبت به پيكر و مثل

زكات (فطره) نسبت به روزه است.

16 ـ زراره: به امام باقر عليه السّلام گفتم: چه چيزي در فضيلت، پس از حج است؟ فرمود: عمره مفرده، سپس هرجا كه خواست، برود.

17 ـ امام كاظم عليه السّلام : خداوند، نماز واجب را با نماز مستحب (نافله) كامل ساخت و روزه ماه رمضان را با روزه مستحب، و حج را با عمره كامل نمود و زكات را با صدقه.

 

نكته

1 ـ شايع است هر گاه روز عرفه با جمعه مصادف شود ، حجّ آن سال ، "حجّ اكبر"  ناميده مي شود . ولي در روايات اسلامي مستندي براي آن نيافتيم ، حجّ اكبر در لسان احاديث حجّ مشتمل بر وقوفين و مناسك مني است در مقابل حجّ اصغر كه به عمره مفرده اطلاق مي شود.

2 ـ «يوم الحجّ الأكبر» كه در آيه سوّم سوره برائت آمده است ، در بسياري از روايات تطبيق به «يوم النحر» شده و در برخي «يوم عرفه» ذكر شده است .

هرماه يك عمره

18 ـ امام صادق عليه السّلام : علي عليه السّلام مي فرمود: در هر ماه، يك عمره است.

19 ـ امام صادق عليه السّلام : سال، دوازده ماه است، براي هر ماه، يك عمره انجام مي شود.

 

20 ـ علي بن حمزه از امام كاظم عليه السّلام روايت كرده است : براي هر ماه ، يك عمره است . پرسيدم : براي كمتر از آن هم مي شود ؟ فرمود : براي هر ده روز ، يك عمره است .

بيان

علّامه مجلسي مي گويد: «ياران در اين مسئله، اختلاف نظر دارند. سيد مرتضي و ابن ادريس و محقق و گروهي ، پي در پي آوردن دو عمره را به هر گونه، روا دانسته اند و ابن ابي عقيل مي گويد: دو عمره در يك سال جايز نيست. شيخ در مبسوط مي گويد: كمترين فاصله ميان دو عمره، ده روز است و ابوالصلاح و ابن حمزه و محقق در كتاب النافع و علّامه در كتاب مختلف الشيعه، اين فاصله را يك ماه دانسته اند و مي توان در استدلال به روايات[1] خدشه كرد كه صراحت در منع از تكرار عمره در يك ماه ندارند، زيرا ممكن است معناي اختصاص به يك ماه اين باشد كه انجام عمره در هر ماه، مستحب مؤكد است. [و سعي شود كمتر از اين نشود]».

صاحب جواهر نيز مي گويد: «كمترين فاصله ميان دو عمره، ده روز است و اين رأي مختار آن چه از تحرير نقل شده مي باشد.» تذكره، منتهي، ارشاد و تبصره است.

امام خميني قدّس سرّه مي فرمايد: «در مقدار فاصله ميان دو عمره اختلاف كرده اند. احتياط آن است كه در فاصله كمتر از يك ماه عمره را به اميد ثواب، بياورند».

فضيلت عمره در ماه رجب

21 ـ پيامبر خدا صلّي الله عليه و آله : برترين عمره، عمره رجب است.

22 ـ امام صادق عليه السّلام : عمره گزار، در هر يك از ماه هاي سال مي تواند عمره انجام دهد و برترين عمره، عمره رجب است.

23 ـ شيخ طوسي از امامان عليهم السّلام نقل كرده است: عمره ماه رجب، در فضيلت، پس از حج است.

24 ـ معاوية بن عمّار: از امام صادق عليه السّلام پرسيدند: كدام عمره برتر است؟ عمره رجب يا عمره در رمضان؟ فرمود: نه، بلكه عمره در ماه رجب با فضيلت تر است.

25 ـ امام صادق عليه السّلام : اگر احرام بستي و از ماه رجب هنوز يك شبانه روز باقي است، عمره تو رجبيّه است.

26 ـ علي بن جعفر: از امام كاظم عليه السّلام پرسيدم: عمره رجب چيست؟ فرمود: هرگاه در ماه رجب احرام بستي ـ هر چند يك روز از آن باشد ـ عمره رجب را درك كرده اي، اگر چه در ماه شعبان برسي، چرا كه اگر در ماه رجب احرام بستي، عمره رجب است.

فضيلت عمره در ماه رمضان

27 ـ يوسف بن عبدالله بن سلام از مادر بزرگش ـ ام معقل ـ نقل كرده: چون پيامبر خدا صلّي الله عليه و آله آخرين حج را انجام داد ، ما را شتري بود كه ابو معقل آن را در راه خدا قرار داده بود و به ما بيماري رسيد و ابو معقل از دنيا رفت و پيامبر خدا صلّي الله عليه و آله براي حج بيرون آمد. چون از حجّ خود فارغ شد، خدمتش رسيدم. فرمود: اي ام معقل! چه شد كه با ما به حج نيامدي؟ گفتم: آماده شده بوديم كه ابو معقل از دنيا رفت، شتري داشتيم كه با آن به حج مي رفتيم. ابومعقل وصيت كرد كه در راه خدا مصرف شود. فرمود: چرا با آن شتر به حج نيامدي؟ حج هم راه خداست! پس حال كه حج با ما را از كف دادي، پس در ماه رمضان به عمره برو كه همچون حج است. پس ام معقل مي گفت: حج، حج است و عمره ، عمره است. اين را پيامبر خدا صلّي الله عليه و آله برايم فرمود، نمي دانم كه آيا تنها براي من چنين است؟

28 ـ وليد بن صبيح: به امام صادق عليه السّلام عرض كردم: به ما چنين رسيده كه عمره در ماه رمضان با حج برابر است. فرمود: اين در مورد زني است كه رسول خدا صلّي الله عليه و آله به او وعده داد و فرمود: در ماه رمضان عمره بگزار، كه براي تو يك حجّ است.

29 ـ حمّاد بن عثمان: هرگاه امام صادق عليه السّلام مي خواست عمره برود، منتظر صبح روز بيست و سوّم ماه رمضان مي شد، آنگاه همان روز، احرام بسته بيرون مي شد.

30 ـ علي بن حديد: در سال 213 در ماه رمضان ساكن مدينه بودم. چون عيد فطر نزديك شد، به امام جواد عليه السّلام نوشتم و از او پرسيدم كه براي عمره ماه رمضان بيرون شوم برتر است، يا آن كه صبر كنم تا ماه به پايان برسد و همه روزه هايم را بگيرم؟ نامه اي به خطّ خويش برايم نوشت: رحمت خدا بر تو، پرسيدي كه كدام عمره برتر است، عمره ماه رمضان برتر است. خداي رحمتت كند.

عمره مفرده در ماه هاي حج

31 ـ پيامبر خدا صلّي الله عليه و آله : كسي كه در ماه هاي حج[2] عمره انجام دهد و برگردد و حج

انجام ندهد، اين عمره مفرده است و اگر حج انجام دهد، عمره اش تمتّع است.

32 ـ امام صادق عليه السّلام : امام حسين عليه السّلام در ذي حجّه عمره انجام داد. سپس روز ترويه (هشتم ذي حجّه) به سوي عراق حركت كرد، در حالي كه مردم به سوي مني مي رفتند و كسي كه نخواهد حج انجام دهد، عمره در ذي حجّه براي او اشكالي ندارد.

33 ـ امام صادق عليه السّلام : عمره مفرده در ماه هاي حج اشكالي ندارد. سپس به سوي خانواده خود بر مي گردد.

 

34 ـ عمره مبتوله (بريده) آن است كه شخص، خانه خدا را طواف كند و سعي و صفا و مروه انجام دهد و از احرام درآيد. پس اگر خواست همان ساعت برگردد، بر مي گردد و كوچ مي كند.

عمره هاي پيامبر صلّي الله عليه و آله

35 ـ امام صادق عليه السّلام : پيامبر خدا صلّي الله عليه و آله سه عمره جدا جدا انجام داد: يكي عمره اي در ذيقعده كه از عُسفان احرام بست كه عمره حديبيّه است، يكي عمره اي كه از جُحفه محرِم شد كه عمره قضا بود، يكي هم عمره اي كه پس از بازگشت از جنگ حنين و طائف، از جعرانه احرام بست.

36 ـ ابن عبّاس: پيامبر صلّي الله عليه و آله چهار عمره انجام داد: عمره حديبيّه، عمره قضا در سال بعد، سوم از جعرانه و چهارم همراه با حجّ خود.

37 ـ ابو اسحاق: از مسروق، عطاء و مجاهد پرسيدم. گفتند: پيامبر خدا صلّي الله عليه و آله در ذي حجّه پيش از آن كه حج بگزارد، عمره كرد. و از براء بن عازب شنيدم كه مي گفت: پيامبر خدا صلّي الله عليه و آله دوبار در ماه ذي قعده پيش از آن كه حج گزارد، عمره كرد.

38 ـ محرّش كعبي: پيامبر خدا صلّي الله عليه و آله ، شبانه به قصد عمره از جعرانه بيرون آمد.

شب به مكّه رسيد، عمره اش را انجام داد. همان شب بيرون شد و صبح در جعرانه بود، همچون كسي كه شب را آن جا باشد، هنگام ظهر فردا از وسط «سَرِف»[3] بيرون شد، تا آن كه از راه اصلي آمد، راه جمع (مزدلفه) در ميان سرف. از اين رو عمره او بر مردم پوشيده ماند.

بيان

در باره تعداد و زمان عمره هاي حضرت رسول اكرم صلّي الله عليه و آله ، روايات مختلفي نقل شده است كه مي توان از مجموع آن ها نتيجه گرفت كه آن حضرت، سه عمره مفرده انجام داده است و رواياتي كه عمره هاي حضرت را چهار بار گفته اند، عمره حضرت در حجّة الوداع را نيز به آن ها افزوده اند و احاديثي كه آن ها را دو بار دانسته اند، تنها عمره هاي آشكار حضرت را بيان نموده اند. به عبارت ديگر حضرت پس از پيكار حنين، در شب از جعرانه به مكّه آمد و پس از انجام عمره به جعرانه بازگشت و صبح، مانند ديگران از خواب برخاست، از اين رو عمره ايشان بر بسياري پوشيده ماند.

محدّثان، بيشتر زمان وقوع عمره هاي حضرت را در ماه ذيقعده دانسته اند و برخي شوال و رجب را نيز افزوده اند.

 

 

پانوشت ها

(1) رواياتي كه براي هر ماه، يك عمره را جايز دانسته اند.

(2) ماه هاي حج عبارت است از: شوال، ذي قعده، ذي حجّه.

(3) سَرِف: جايي نزديك به تنعيم در ده ميلي مكّه است.

 

 منابع حديثي اين بخش :

 

1)      زائر- مجله ،حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت ويژه نامه زائران عمره 1387هجري شمسي

2)      سايتهاي حديث و لبيك