«ناصر خدر نژاد»، مسئول طرح قربانی: 95 ذابح حرفه‌ای طرح قربانی حجاج ایرانی را اجرا می‌کنند
در همه لحظه‌های گفت‌وگو با وی، به این موضوع فکر می‌کردم که چرا ذابحان نمی‌توانند در مهم‌ترین فریضه الهی، مناسک را به جای آورند، در حالی که یکی از مهم‌ترین کارهای اجرایی مناسک حج را در روز عید قربان انجام می‌دهند که خدرنژاد گفت:
زائران حج تمتع اين لحظه‌ها و دقايق را به خودسازي بيشتر براي ورود به محدوده سرزمين عرفات، مشعر و منا سپري مي‌كنند. ورود به اين مشاعر مقدس، همواره براي حجاج همراه با درك و دريافت‌هايي است كه تنها بايد نشانه‌هايش را دريافت و خود را هرچه خالصانه‌تر، در پيشگاه خداوند، ناتوان و خاضع ديد.
همراه شدن با كاروان حجاج كشورهاي اسلامي و گذر از سرزمين مشاعر مقدس اگر به انتها برسد و تو خودت را از همه رفتارها و نيّت‌هاي ناپاك، رها كرده باشي، انجام قرباني، عملي به مراتب سخت‌تر است كه تنها «توجه» بسيار مي‌خواهد.
همه زائراني كه خود را در روز عيد قربان آماده مي‌كنند و منتظر شنيدن نام خود در فهرست قرباني كنندگان هستند، اگرچه اجازه ورود به كشتارگاه‌هاي مكانيزه حجاج ايراني را ندارند ولي دست‌كم مي‌توانند به آن لحظه‌هاي معنوي كه ابراهيم در برابر آزمون الهي قرار گرفت و برآن شد تا اسماعيل را قربانی كند، عميق شوند. و در همان حال، مي‌توانيم به ياد 95 ذابحي باشيم كه آماده‌اند تا 102 هزار گوسفند را در طرح قرباني براي حجاج ايراني، ذبح كنند.
«ناصر خدرنژاد» مسئول طرح قرباني در گفت‌وگو با «پايگاه اطلاع رساني حج، » به تشريح فعاليت‌هاي مكانيزه طرح قرباني پرداخت.
در همه لحظه‌هاي گفت‌وگو با وي، به اين موضوع فكر مي‌كردم كه چرا ذابحان نمي‌توانند در مهم‌ترين فريضه الهي، مناسك را به جاي آورند، در حالي كه يكي از مهم‌ترين كارهاي اجرايي مناسك حج را در روز عيد قربان انجام مي‌دهند كه خدرنژاد گفت: هر سال پنج نفر از ذابحان كه قبلاً به حج تمتع مشرف نشده‌اند، فرصتي دارند تا همانند ديگر زائران، اعمال خود را انجام دهند و حاجي شوند. بقيه گروه ذابحان سال‌ها پيش از اين حاجي شده‌اند و اكنون تنها عشق و علاقه است كه آنها را به حج مي‌كشاند.
آقاي خدرنژاد، طرح مكانيزه قرباني كردن از چه سالي شروع شد و چه فرآيندي را پشت سر گذاشته است؟
- ذبح گوسفندان در گذشته، دشواري‌هاي خاص خودش را داشت و متوليان امر در عربستان مجبور مي‌شدند با توجه به بالا بودن تعداد لاشه‌ها، آنها را دفن كنند يا بسوزانند. مديران كاروان‌هايي كه سال‌هاي گذشته مثلاً 10 و 15 سال قبل را به ياد دارند به خوبي مي‌دانند كه وضعيت ذبح و لاشه گوسفندان آن زمان چگونه بوده است. تا اينكه عربستان موفق شد كشتارگاه ويژه ذبح راه‌اندازي كند كه طبيعتاً چون مكانيزه نبود، فرآوري‌هاي ديگر در مورد لاشه گوسفندان به اين شكل نبود و انجام نمي شد. مستمندان مكه از اين گوشت ها استفاده مي‌كردند و حجم زيادي هم به شكلي كه گفتم، تلف مي‌شد. تقريباً از سال 1379 طرح مكانيزه قرباني با راه‌اندازي امكانات و سيستم خاص آن از سوي عربستان شروع شد و كشتارگاه‌هاي ويژه اين كار نيز فعال شدند. بانك توسعه اسلامي نيز به عنوان متولي قرباني كردن و نظارت بر اجراي مكانيزه آن وارد عمل شد و در حال حاضر شما مي‌بينيد كه طي سال‌هاي اخير، پس از قرباني كردن گوسفندان و آماده‌سازي گوشت و بسته‌بندي آن، مراحل ديگر فرآوري امحا و احشاء، پوست و... در اين طرح انجام مي‌گيرد.
به اين ترتيب، طرح مكانيزه قرباني كه زائران ايراني آن را مطمئن‌ترين شكل بهره‌وري از گوشت قرباني مي‌دانند، توانسته است تحولي ايجاد كند. موارد مصرف گوشت‌هاي قرباني كجاست؟
- اين طرح همانطور كه گفتيد نه تنها از نگاه زائران ايراني بلكه از منظر تعداد زيادي از حجاج كشورهاي جهان، مطمئن‌ترين شكل بهره‌وري است. كاملاً مورد تاييد مراكز و سازمان‌هاي مرتبط است.
حجاج ايراني از اين طرح مكانيزه استقبال كرده‌اند و مشكلي در كار نبوده است. تعداد اندكي از زائران نيز به دليل ضرورت عمل به فتاواي مرجع تقليد خود، در روز عيد قربان، گوسفندان را در شهر و محل زندگي خودشان قرباني مي‌كنند. اكنون كشورهاي مسلمان از اين طرح راضي هستند. روند كار هم تسهيل شده است. در مورد مراكز دريافت كننده گوشت‌هاي قرباني روند كار چنين است كه پس از اجراي قرباني، لاشه‌ها در فرآيند فرآوري قرار گرفته و بانك توسعه اسلامي بر اساس جدول در اختيار، گوشت‌ها را در همه كشورهاي نيازمند آفريقايي، آسياي ميانه و... توزيع مي‌كند. كميته امدام امام (ره) نيز در مورد قرباني‌هاي زائران كشورمان نظارت دارد.
آيا اين گوشت‌ها وارد كشورمان هم مي‌شود تا به مصرف نيازمندان برسد؟
- خير. با وجود رعايت اصول و موازين بهداشتي و مدت زمان و محل‌هاي نگهداري گوسفندان، وزارت بهداشت و درمان ايران اجازه ورود اين گوشت را به داخل كشور نمي‌دهد و همه آنها براي مصرف ديگر كشورها انتقال پيدا مي‌كند. اين را هم يادآور شوم كه بر اساس دستورالعمل و قوانين و ضوابط حاكم بر اين طرح، بانك توسعه اسلامي اجازه هيچ‌گونه فعاليت انتفاعي از طريق اين طرح را نمي‌دهد. حتي حقوق مسئولان، مديران و كارشناسان در اين بخش از طرح، از راه ديگري تامين و پرداخت مي‌شود.
مراحل انتخاب و خريد گوسفندان چگونه است؟
- گوسفندان از استراليا، نيوزيلند و سومالي خريداري مي‌شوند و نظارت دقيقي در مورد صحت و سلامت آنان وجود دارد.
قيمت خريد هر گوسفند براي زائران ايراني چقدر است و آيا سازمان حج و زيارت آن را تعيين مي‌كند؟
- هر ساله تفاهم نامه‌اي ميان مسئولان سازمان حج و زيارت ايران و بانك توسعه اسلامي منعقد مي شود كه نتيجه جلسه‌هاي كارشناسي دو طرف است. در اين تفاهم نامه قيمت خريد، نهايي مي‌شود و زائران هم موقع ثبت نام و مراحل ديگر آن را پرداخت مي‌كنند. اين مبالغ از همه كشورها به حساب بانك توسعه اسلامي واريز مي‌شود و پس از آن است كه سهميه هر كشور تعيين شده و مجريان و تامين كنندگان گوسفند در فاصله‌اي نزديك به ايام تشريق، گوسفندان را از كشورهاي محل خريد، به مراكز نگهداري انتقال داده و در روز عيد قربان آماده ذبح مي‌شوند. اين را هم بگويم كه مجري خريد گوسفندان هر سال در قالب يك مناقصه انتخاب مي‌شود و او وظيفه دارد مراحل خريد و انتقال را انجام دهد. اما در مورد قيمت يك گوسفند براي زائران ايراني بايد بگويم كه وجه هر رأس گوسفند قرباني به مبلغ معادل 390 ريال سعودي است كه طي يك توافقنامه سه جانبه ميان بانك توسعه اسلامي، بانك ملي ايران و سازمان حج و زيارت از زائران محترم داوطلب دريافت مي‌شود. البته در نظر داشته باشيد كه در اين ميان مواردي از جمله هزينه‌هاي نگهداري، قرنطينه، آماده سازي گوشت و بسته‌بندي و فرآوري‌هاي ديگر مطرح است.
روند تعيين و شمارش گوسفندان به تعداد زائران كشورها بايد خيلي پيچيده باشد. در اين مورد هم توضيح دهيد.
- مديران كاروان‌ها پس از ثبت نام زائران و اخذ وجه، با در دست داشتن كارت شناسايي و اصل فيش واريزي وجوه زائران خود و همچنين آمار تعداد زنان و مردان شركت كننده در طرح قرباني، در زمان و ساعت مشخصي بايد به مناطق نه گانه‌اي كه از قبل تعيين مي‌شود، مراجعه و به ازاي هر زائر، كوپن دريافت كنند. اين كوپن‌ها از بخش‌هاي مختلفي تشكيل شده و تعداد كشتار در طرح قرباني به تعداد كوپن‌ها و اسامي زائران است. ذابحان ايراني نيز در محل كشتارگاه‌هاي ويژه ايرانيان، پس از طي شدن مراحل خاصي شروع به ذبح مي‌كنند و موارد انجام شده از طريق رابطان به اطلاع مسئولان كاروان و نيز زائران مي‌رسد كه در اين وقت مي‌دانند به اين تكليف نيز عمل شده است.
هنگام ذبح چه كساني حضور دارند؟ آيا خود زائران بايد قرباني را ببينند؟
- مديران كاروان‌ها هنگام اخذ پول از زائران محترم در زمان تكميل موارد، حق وكالت در توكيل دريافت مي‌كنند تا قرباني بدون دشواري و با سرعت بيشتري انجام شود. هنگام انتخاب و تحويل گوسفندان، مديران كاروان يا معاون او، روحاني كاروان و ناظران مرتبط حضور دارند. زائران مي‌توانند در كشتارگاه حضور داشته باشند و ضرورتي هم ندارد چون وكالت داده شده و روحاني محترم كاروان نيز به عنوان ناظر شرعي بر مراحل انتخاب و تحويل و نيز ذبح نظارت دارد.
امسال چه تعداد ذابح طرح قرباني در كاروان حضور دارند؟
- 95 نفر از خبره‌ترين و حرفه‌اي ترين ذابحان براي انجام اين تكليف به مكه مشرف شده‌اند كه از ابتداي صبح روز عيد قربان كار خود را آغاز مي‌كنند. كار ذبح قرباني هم به نام حجاج كه در فهرست‌هاي چند نفره آمده انجام و از طريق مديريت كاروان ثبت و ضبط شده و به اطلاع حجاج مي‌رسد. همه اين مراحل با برنامه‌ريزي همراه است و همواره شاهد آن بوده‌ايم كه ايران در انجام اين مرحله از اعمال و مناسك حج، منظم‌ترين و با برنامه‌ترين كشورهاست و مجهز‌ترين و پيشرفته‌ترين كشتارگاه‌ها در اختيار ايرانيان است. امسال هم اميدواريم به ياري خداوند و همراهي مديران كاروان‌ها و ديگر همكاران محترم، طرح قرباني 102 هزار گوسفند به خوبي و در نهايت دقت و نظم انجام شود.
در صورتي كه برخي زائران به هر دليلي موفق به واريز پول قرباني در ايران نشده‌اند، آيا قبل از عيد قربان امكان واريز پول وجود دارد؟
- اين امكان هست و آن دسته از مديران كاروان‌هايي كه زائرانشان موفق به پرداخت پول نشده‌اند و كوپن دريافت نكرده‌اند، براي خريد نقدي هر قطعه كوپن تا روز دوشنبه بيست و ششم آذرماه جاري از ساعت 17 تا 21 فرصت دارند تا به واحد طرح قرباني واقع در هتل «سمر» مكه مراجعه كنند.
اين امكان براي زائران ايراني مقيم خارج نيز وجود دارد؟
- بله، مديران كاروان‌هاي هموطنان ايراني مقيم خارج از كشور كه اكنون در مكه حضور دارند، مي‌توانند براي خريد نقدي كوپن در زمان و مكان اعلام شده نسبت به دريافت كوپن اقدام كنند.
توصيه‌هاي واحد طرح قرباني براي مديران كاروان‌ها
قسمت‌هاي سه گانه كوپن
1- هر قطعه كوپن از 3 قسمت «قسيمه موردي الاغنام» و «مخصوص ذابحين ايراني» و «ته كوپن» تشكيل شده است كه لازم است مديران كاروان‌ها پس از دريافت كوپن آن را با دقت شمارش و پشت قسمت مربوط به «مخصوص ذابحين ايراني» را به مهر كاروان ممهور و اسامي زائران استفاده كننده از كوپن را بنويسند.
2- قسمت «قسيمه موردي الاغنام» به آغل‌دار تحويل و به تعداد آمده در كوپن، گوسفند دريافت مخصوص ذابحين ايراني خواهيد نمود.
3- قسمت «مخصوص ذابحين ايراني» كه پشت آن به مهر كاروان ممهور و اسامي زائران نيز نوشته شده است را تحويل ذابح ايراني فرماييد.
4- قسمت «ته كوپن» را تا تسويه حساب كامل نزد خود نگهداري كنيد. (زمان تسويه حساب واحد اجراي طرح قرباني با بستانكاران و بدهكاران حداكثر پايان روز دوازدهم ذالحجه خواهد بود.)
5- پس از دريافت كوپن‌ها، آنها را با دقت بشماريد.
<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />
-6 به دارندگان كارت ورود به كشتارگاه يادآوري مي‌شود كه موقعيت جغرافيايي سالن اختصاصي را قبلاً شناسايي كنند .
-7 توجه داشته باشيد، همانطور كه قبلاً نيز گفته شده است، در حين اخذ پول از زائران محترم، «حق وكالت در توكيل» اخذ شود تا قرباني بدون دشواري و با سرعت بيشتري انجام گيرد.
-8 استفاده از سالن‌هاي اختصاصي جهت حجاج غير ايراني ممنوع است.
-9 قرباني به صورت رايگان در تمام سالن‌هاي اختصاصي توسط ذابحان اعزامي از ايران كه داراي لباس متحدالشكل سبز رنگ مي‌باشند، انجام مي‌گيرد.
-10 از خريد متفرقه كوپن جداً خودداري شود تا از بروز مشكلات بعدي جلويگري شود. كوپن به منزل سند مالي است لذا در حفاظت از آن دقت شود. زيرا در صورت مفقود شدن يا سرقت وجهي قابل پرداخت نمي‌باشد.
-11 مديران كاروان‌هايي كه بعضي از زائران آنها موفق به واريز پول در ايران نشده و كوپن دريافت نكرده‌اند، جهت خريد نقدي هر قطعه كوپن تا روز دوشنبه مورخه 26/9/86 ساعت 17 الي 21 به واحد طرح قرباني واقع در هتل سمر مراجعه نمايند.
-12 مديران كاروان‌هاي ايراني مقيم خارج نيز مي‌توانند جهت خريد نقدي كوپن در زمان و مكان اعلام شده حضور و نسبت به دريافت كوپن اقدام نمايند.
-13 افراد ذيل مجاز به دريافت كارت طرح قرباني مي‌باشند:
1-13 مدير و معاون كاروان
2-13 عوامل كمكي: منظور يك نفر از خدمه مجرب كاروان كه ملزم به حضور در معيت مدير يا معاون در كشتارگاه جهت كمك به تهيه دام مي‌باشد. قبلاً اين افراد به صورت مكانيزه معرفي شده و براي آنان كارت صادر شده است.
-14 روحاني و روحاني معين
-15 نمايندگان زائران: به ازاي هر 50 زائر يك نفر (طبق ليست معرفي شده به اداره كل برنامه‌ريزي و نظارت).
-16نقشه موقعيت جغرافيايي كشتارگاه تخصيص يافته نيز در داخل پاكت‌هاي مخصوص كوپن‌ها بين افراد مذكور توزيع خواهد شد.