مساجد و اماکن مقدس مکه
مساجد و اماکن مقدس مکه
در مكه با اينهمه غناي تاريخي كه دارد جاي بناهاي تاريخي جز در بناي مسجدالحرام و خانه كعبه و چند بناي باقيمانده از گذشته خالي است و اغلب آثار و بناهاي تاريخي يا از ميان برداشته شده و يا به فراموشي سپرده شده‌اند.
مسجد الحرام كه خانه كعبه را در دل خود جايي داده است در عمق كوههايي كه مكه را در بر گرفته‌اند، قرار دارد و اين از رموز خانه خداست.
مسجدالحرام مسجدي است كه گرداگرد خانه كعبه را فرا گرفته است و قديمي ترين و معروف‌ترين مسجد تاريخ اسلام مي‌باشد.
كعبه از قبل از اسلام از قداست برخوردار بوده و مردم دور آن جمع مي‌شدند و به خانه كعبه احترام مي‌كردند، اين مكان بعد از اسلام عنوان مسجد يافت و نام مسجدالحرام گرفت.
پس از رحلت پيامبر همه مسلمانان دوست داشتند خانه خود را در نزديكي كعبه بسازند و به اين ترتيب فضاي مسجد را مي‌گرفتند كه خليفه دوم خانه ها را خريد و فضاي مسجد را گسترش داد و براي مسجد ديواري به قامت انسان ساخت كه روي آن چراغ مي‌گذاشتند.
خليفه سوم هم اطراف مسجد را وسعت مجدد داد و بر آن رواق ساخت.
در دوره امويان و عباسيان نيز برخي از خلفا بر مرمت مسجد همت گماشتند و و تا پايان خلافت عباسيان مساحت مسجد به مرور و در طي گسترشهاي مختلف به ۲۹هزار مترمربع رسيده بود.
در سال ۹۹۰هجري سلطان سليمان قانوني از پادشاهان عثماني يكي از معماران بنام خود را براي نوسازي مسجد روانه كرد كه وي مسجد را نوسازي كرد و رواقهاي اطراف حرم را با ستونهاي مرمر و سنگ زرد تعويض نمود.
در دوره خاندان آل سعود مساحت مسجد در چند مرحله گسترش داده شد بطوريكه در زمان حاضر با احتساب توسعه ميدانهاي اطراف مسجد مساحت آن به ۳۶۶هزار مترمربع رسيده و هشت منار در اطراف آن احداث شده است.
در حال حاضر گرداگرد مسجد رواق دو طبقه است و گفته مي‌شود كه مجموعه فضاهاي آن گنجايش ۶۰۰هزار نفر نمازگزار را دارد كه با احتساب فضاهاي ميدانهاي اطراف اين ميزان تا يك ميليون نفر هم عنوان مي‌شود.
علاوه بر مسجد الحرام كه به دليل فرا گرفتن خانه كعبه در ميانه خود و حضور سالانه ميليونها نفر زائر از سراسر جهان اهميت ويژه خود را دارد، در گشت وگذاري در خيابانها و محلات شهر مكه به برخي مساجد قديمي باقيمانده هم برمي‌خوريم كه هريك در تاريخ و فرهنگ اسلامي جايگاه خاص خود را دارند.
مسجد جن از جمله اين مساجد است كه كه تاكنون پابرجا مانده و در دويست متري قبرستان معروف ابوطالب، كه اينك در وسط شهر قرار دارد، واقع است.
اين مسجد كه از آن با نام مسجد حرس نيز نام برده مي‌شود محلي است كه در آن سوره جن بر پيامبر اسلام نازل شد.
مسجد "الاجابه" نيز از ديگر مساجد تاريخي مكه است كه پيامبر در هنگام عزيمت به سوي طائف در آن مكان نماز گزاردند.
خانه منسوب به "آمنه بنت وهب" مادر پيامبر و محل تولد پيامبر از جمله مكانهاي تاريخي مكه است، كه مقابل يكي از درهاي ورودي مسجدالحرام قرار دارد.
در سر در اين مكان تابلوي "المكتبه المكه المكرمه" به معناي كتابخانه مكه نصب شده است .
برخي از زائران كه از سابقه تاريخي اين مكان اطلاع دارند، در برابر آن تجمع مي‌كنند به همين دليل هم در روي ديوار آن تابلويي ديگر درخصوص نادرست بودن زيارت اماكن نصب شده است.
برخي ديگر از مكانهاي تاريخي در مكه نيز در دوره اخير تخريب شده‌اند.
از آن جمله است خانه خديجه و محل سكونت رسول خدا(ص)، خانه ابوطالب و محل سكونت علي (ع) ، زادگاه حضرت حمزه سيدالشهدا، خانه ام هاني و محل معراج پيامبر ، زادگاه امام جعفر صادق (ع) و مساجد انشقاق قمر ، ابراهيم و الزايه.
در تقاطع مسجد الحرام و پل حجون، در شمال شرقي مكه قبرستان ابوطالب واقع است كه اجداد پيامبر، هاشم، عبد مناف و عبدالمطلب هم در اين قبرستان مدفون هستند.
اين قبرستان اينك در وسط شهر قرار گرفته و دور تا دور آن با ساختمانها و هتلهاي نوساز احاطه شده است.
ابوطالب عموي پيامبر و پدر حضرت علي (ع)، خديجه همسر پيامبر، سميه اولين شهيد زن در اسلام و شماري ديگر از بزرگان صدر اسلام در اين قبرستان مدفون هستند.
سمت جنوبي قبرستان ابوطالب، در دامنه كوه حجون بوسيله ديوار و نرده‌هاي آهني محصور است.
جبل النور يا غارحرا، مهبط جبرئيل و محل نزول اولين سوره قرآن در چهار كيلومتري شمال شرقي مكه بوده كه اكنون باگسترش شهر در داخل آن قرار گرفته است.
مردم براي رسيدن به اين غار مسير نسبتا طولاني و پر فرازي را طي مي‌كنند تا بتوانند مهبط جبرئيل ، محل عبادت پيامبر و جايگاه نزول نخستين آيات وحي را ببينند.