تفکیک جنسیتی در صحن مطاف،پیشنهادی با پشتوانه مطالعاتی

پيشنهاد جناب حجت الاسلام والمسلمين "سيد علي قاضي عسكر" نماينده ولي فقيه و سرپرست حجاج ايراني داير بر تفكيك خانم‌ها و آقايان به هنگام طواف خانه خدا، تاكيد مي شود فقط طواف! ـ چون در ساير مكان‌هاي حرم فضاي كافي با توجه به طرح‌هاي توسعه‌اي صورت گرفته وجود دارد ـ همانطور كه پيش بيني مي شد با واكنش‌هايي روبرو شد.
اگر چه بيشتر واكنش‌ها موافقت با پيشنهاد ارايه شده بود، ‌اما مخالفت‌ها هم كم نبود. جمع بندي همه‌ي دلايل ارايه و ابراز شده در مخالفت با پيشنهاد متوجه دو مساله بود اول اينكه چنين امري مسبوق به سابقه در زمان رسول الله(ص) ‌و ائمه معصوم(ع) و خلفا نبوده و دوم، اين طرح تنزل دادن مقام و مرتبه زن است!
اگردر پيشنهاد جناب آقاي قاضي عسكر دقت شود،‌ پاسخ اين دو ايراد به صراحت داده شده است. پاسخ ايراد اول: در آن زمان وضعيت اين چنين نبود و حتي تا دو سه دهه پيش طواف زنان و مردان تالي فاسدي نداشته است كه تفكيكي لازم باشد. شمار حجاج بسرعت رو به افزايش است و با توجه به تقويم حج و محدويت زماني و مكاني، چاره ديگري وجود ندارد.
دقت در كلام خدا، و احاديث و سنت،‌ گواه بر اين مهم است كه در هيچ يك از آنها بر ادغام زن و مرد به هنگام طواف تاكيد نشده، و جوازي نيز در تاييد آن نيست و همانطور است، عكس آن، و لذا امري است كه مي‌توان آنرا برحسب شرايط منتهي با رعايت دقيق دستورات دين و منطبق بر فقه به عنوان يك مساله مستحدثه متناسب با زمان و مكان مطابقت داد و عامل به آن بود.
امسال برابر آمار رسمي سه ميليون و اندي زائر كه البته بيشتر آنها عربستاني بودند، در موسوم تمتع، حج خانه خدا را به جاي آوردند. اعمال حج براساس تقويم مقرر صورت مي‌گيرد و احكام آن در فقه همه‌ي مذاهب اسلامي آمده است. بنا براحكام، حجاج بايد اعمال خود را در دوره‌هاي زماني مقرر به اتمام برسانند و اين يعني نظم، كه يكي از اساسات حج است. درنظر بگيريد دراين شرايط و با كثرت جمعيت و محدوديت فضا و زمان،‌ چگونه اين تعداد زائر مي‌توانند اعمال خود را اولا در كمال آرامش و آسايش روح وجان و ثانيا با دقت در صحت انجام دهند و در همان حال كه بايد حدود الهي در خصوص محرمات را رعايت كنند، حواسشان كاملا جمع اعمال باشد و از راز و نياز به درگاه حق تعالي بهره ببرند.
و پاسخ ايراد دوم: ‌از ايرادهاي گرفته شده به اين پيشنهاد كه بنظر مي رسد بيشتر ازناحيه كساني است كه تاكنون توفيق حج وعمره و زيارت خانه خدا را پيدانكرده اند كه ما دعا مي كنيم همه ي آنها چنين سعادتي نصيبشان شود و به علاوه فرصت مطالعه و تامل و تعمق در احكام دين مبين اسلام را بيشتر پيدا كنند، از جمله اين نكته است كه چنين تفكيكي تنزل شان و مقام زن است.
اين ايراد جاي بحث زيادي ندارد. پاسخ آن بسيار ساده، و اين نكته مي باشد كه برعكس باورهاي فمنيستي، تفكيك زن و مرد در هنگام طواف از آن رو كه بيشتر به سود خانم ها و درجهت تسهيل در امر عبادت و انجام مناسك آنهاست، يك طرح جانبدارانه به نفع خانم هاست. و نكته تكميلي و مهم و اساسي، باز برخلاف باورهايي كه ابراز شده، به علاوه نشانه هاي بسياري كه در اعمال حج وعمره مانند طواف نسا و نماز آن طواف كه همه در تكريم و بزرگداشت مقام زن مي باشد، طرحي كاملا در خدمت به خانم ها مي باشد و اجراي آن اين فرصت را به خانم ها مي دهد تا بدون كمترين دغدغه اي به انجام مناسك خود بپردازند و روح خويش را با عبادت توام با آرامش و آسايش روح و جسم، صفا ببخشند.
پيشنهاد جناب آقاي قاضي عسكر، نه يك ايده و نظر، كه يك طرح مطالعه شده و مسبوق به سالها تجربه ايشان در مقام نماينده ولي فقيه و سرپرست حجاج ايراني و پيش از آن سالها معاونت پژوهشي و تحقيقي در اين نهاد و مديران بعثه مقام معظم رهبري و جمع بندي و استخراج ديدگاههاي زائران اعم از ايراني و غير ايراني است.
دين باوري روز افزون در ميان مسلمانان كه به استقبال و ابراز علاقه هر چه بيشتر آنها در به جاي آوردن حج بيت الله الحرام انجاميده از يك سو، و ازسوي ديگر كمبود امكانات در پذيرايي و مناسب سازي فضاها براي انجام اعمال بايد باور شود كه راهي جز تفكيك خانم ها و آقايان به هنگام طواف خانه خدا بخصوص در دوره تمتع و برخي ماهها دردوره عمره باقي نمي گذارد.
بعثه مقام معظم رهبري با استقبال از همه‌ي نظراتي كه به بهره برداري بيشتر معنوي از موهبت حج و عمره بينجامد، آمادگي آنرا دارد تا در همكاري با مقامات سعودي و مديران اداره حرمين شريفين طرح پيشنهادي را از جهت اجرايي مورد مداقه و بحث هاي كارشناسي و اجرايي قرار دهد.
والسلام عليكم ‌رئوف پيشدار / استاد دانشگاه