ولیمه‌های پرزرق و برقِ «قوم به حج رفته»
در آیات قرآن کریم نیز بر اطعام به عنوان مصداقی از انفاق تأکید بسیار شده است؛ ولیمه نوعی اطعام خاص است که در مناسبت‌های ویژه داده می‌شود، از مهم ترین ولیمه‌ها می‌توان به ولیمه عروسی، ولیمه تولد، ولیمه عقیقه و ولیمه حج اشاره کرد
اين روزها با بازگشت حجاج ايراني از سفر زيارت خانه خدا در جاي جاي جامعه وليمه‌هاي حجاجي را مي‌بينيم كه در برخي از اين موارد متأسفانه اسراف و ريخت و پاش با اهداف زيارت خانه خدا و جامعه اسلامي ناسازگار است، مشاهده مي‌شود.
سنت وليمه دادن حجاج كه در گذشته تنها با دادن غذاي ساده‌اي رفع و رجوع مي‌شد اين روزها تبديل به يكي از ابزارهاي چشم وهم چشمي شده است. تالار‌ها و سالن هايي كه به ارايه سرويس براي حجاج مشغول هستند سعي دارند درروزهاي بازگشت حجاج در تبليغات و ارايه خدمات ويژه تر از يكديگر پيشي بگيرند.
نگاه چشم و هم چشمي به وليمه حجاج بايد اصلاح شود
حجت الاسلام والمسلمين سيد ضياء الدين كياالحسيني عضو هيأت علمي دانشگاه مفيد در گفت وگو با خبرنگار قدس با اشاره به اينكه وليمه حجاج در اسلام و در روايات تاكيد شده است، ابراز مي‌دارد: وليمه دادن حجاج از اعمال مستحب براي حجاج است اما درباره كيفيت آن صحبتي نشده و به عرف جامعه واگذار شده است.
اين كارشناس اقتصاد اسلامي با اشاره به اينكه در تحليل ابعاد يك مسأله بايد ديد تا چه اندازه از الگوي رفتاري و تا چه اندازه از سياست گذاري تاثيرپذير است، تصريح مي‌كند: برخي مسايل گرچه رفتاري است به سياست گذاري مرتبط مي‌شود بطور مثال در اعطاي ارز، سياست گذاري موثر است، اما در رابطه با بحث خريد حجاج و سوغاتي، هم الگويي رفتاري و هم سياست گذاري تاثيرگذار است كه حجاج رفتار خود را مديريت كنند و كمتر خريد كنند كه متأسفانه در اين زمينه زياده روي مي‌كنيم.
حجت الاسلام كياالحسيني با تاكيد بر اينكه سياست گذاري در وليمه حجاج تاثيرگذار نيست، عنوان مي‌كند: ما نمي توانيم به افراد بگوييم كه وليمه ندهند چرا كه بيشتر الگوي رفتاري است و بايد در ابعاد فرهنگي بر روي آن كار شود.
وي ادامه مي‌دهد: يك نكته مثبت درباره وليمه حجاج وجود دارد و آن اين است كه با اين كار، فرهنگ حج بين مردم جا مي‌افتد كه مردم مي‌بينند يك حاجي داراي عزت و احترام است و اين خود تبليغ حج محسوب مي‌شود كه شايد برخي از افراد از آن غافل هستند.
عضو هيأت علمي دانشگاه مفيد با تاكيد بر ضرورت مديريت وليمه حجاج خاطرنشان مي‌كند: معمولا مهماني افرادي كه حاجي مي‌شوند مفصل نيست و تنها بايد توصيه كرد كه اسراف نكنند و اتلاف منابع صورت نگيرد و تعدادي افراد فقير را نيز دعوت كنند كه از اين اطعام استفاده كنند.
اين كارشناس اقتصادي با بيان اينكه در سال حدود 70 هزار ايراني به حج اعزام مي‌شوند، تصريح مي‌كند: تعدادي از حجاج جزو روحانيون اعزامي، مديران كاروان‌ها و مديران اجرايي هستند كه وليمه نمي دهند و شايد تنها 50 هزار وليمه حج داشته باشيم كه آمار بالايي نيست، چرا كه ميزان ارزي كه از زائران ايراني در سال‌هاي گذشته به عربستان گسيل مي‌شد به مراتب بيشتر از ميزان وليمه‌اي بود كه در ايران هزينه مي‌شود.
نقش رسانه ملي در فرهنگ سازي وليمه حجاج
وي همچنين رسالت رسانه ملي و روحانيت در ضرورت فرهنگ سازي وليمه حجاج را مورد تاكيد قرار داده و مي‌گويد: روحانيت در درجه اول نقش فرهنگ سازي را برعهده دارند، اما صدا و سيما در اين زمينه كم كاري مي‌كند، برنامه‌هاي خوبي ساخته مي‌شود اما بيشتر به جنبه‌هاي معنوي حج و عمره و عتبات توجه دارد اما آثار جانبي آن را مي‌توان با استفاده از كارشناسان مورد بررسي قرار داد و يا مستندي از حجاج تهيه شود تا حجاج ميزان هزينه خود را مديريت كنند كه بطور مثال اگر هزينه وليمه خود را به ايتام و مناطق زلزله زده تخصيص دهند چه اتفاقي مي‌افتاد.
حجت الاسلام كياالحسيني تاكيد مي‌كند: وليمه حجاج بايد مديريت شود و تعداد مهمانان نبايد خيلي گسترده باشد، غذاها ساده بوده و در حد وليمه حج باشد.
وي با اشاره به آسيب هايي كه وليمه حجاج را تهديد مي‌كند، عنوان مي‌كند: فرهنگ ما چشم و هم چشمي است كه متاسفانه در اين رابطه مي‌بينيم دغدغه بسياري از حجاج و حتي كساني كه به عتبات عاليات مشرف مي‌شوند وليمه برگشت از اين سفر روحاني است كه حالت رودربايستي و چشم و هم چشمي دارند و بيشتر نظر ديگران براي آنها مهم است تا اداي تكليف شرعي و اين نگاه بايد اصلاح شود كه هزينه‌هاي سنگيني براي آنان تحميل مي‌كند.
عضو هيأت علمي دانشگاه مفيد مي‌افزايد: يكي از عللي كه افراد توفيق تشرف به اين سفرهاي روحاني را پيدا نمي كنند اين است كه در تأمين هزينه‌هاي مربوط به وليمه و سوغاتي مشكل دارند، در صورتي كه در سفر عمره اگر هزينه‌ها تقسيم شود بخش مساوي دارند اما در بين بسياري از زائران، بخش خريد سوغاتي و وليمه سهم بيشتري در مقايسه با ساير بخش‌ها دارد و اين درصورتي است كه بخش مهم، مسأله تشرف به اين مكان مقدس است.
ريخت و پاش در وليمه حرام است
حجت الاسلام والمسلمين مظاهري سيف نيز در گفتگو با ما با بيان اينكه هرگونه اسراف و تبذير و خروج از اعتدال و ريخت و پاش در وليمه حرام است، تصريح مي‌كند: فردي كه براي كارهاي متفاوت از جمله حج وليمه مي‌دهد، مي‌بايست وليمه را به دور از چشم و هم چشمي كه نوعي رياست، انجام دهد.
اين كارشناس فلسفه اخلاق با بيان اينكه وليمه براي حج، امري واجب نيست و جزو مستحبات است، خاطرنشان مي‌كند: هدف از وليمه، اطعام دادن به ويژه به فقيران و مسكينان است اما اگر اين وليمه براي تشريفات و ريا باشد، كاري حرام و گناه محسوب مي‌شود.
رييس موسسه علمي فرهنگي بهداشت معنوي مي‌افزايد: افرادي كه نزديك يك ماه در مناسك حج و گسستن از همه تعلقات دنيوي كوشيده اند تا به تصفيه درون بپردازند، اگر در برگشت از اين سفر روحاني، با تدارك مهماني‌هاي آنچناني، دنبال چشم و هم چشمي و ريا باشند، گويي به چنين سفري معنوي نرفته اند.
عبادت، تفريح يا خودنمايي!
در روايتي از پيامبر(ص) درباره نشانه‌هاي آخر الزمان آمده است: زماني مي‌رسد كه ثروتمندان امت من براي تفريح به حج مي‌روند، مردم عادي براي تجارت و فقراي امت براي خودنمايي و كسب عنوان و اعتبار به اين سفر مي‌پردازند. همچنين در شرح حال رجبعلي خياط آمده است: در بازگشت از سفر حج، شيخ و جمعي ديگر را براي دادن وليمه حج به منزل دعوت كردم، چلوكباب درست كرده بوديم. براي جناب شيخ و چند نفر - خصوصي ها- سفره ديگري در بالا- ايوان- انداختيم. شيخ كه متوجه اين داستان شد مرا صدا كرد و فرمود: چرا پز مي‌دهي؟! خودت را نگير! ميان مردم فرق نگذار، اگر براي خدا هست همه را با يك چشم نگاه كن، چرا به عده‌اي امتياز مي‌دهي؟ نه، من هم قاطي همه اين‌ها، هيچ فرقي قائل نشو!
حاجي! در ايران امروز، جوانان بيكار و در آستانه ازدواج كه منابع مالي اين كار را ندارند، خانواده هايي كه به نان شب خود محتاج هستند، بيماراني كه به دليل كمبود منابع مالي در بيرون از بيمارستان‌ها دست ياري دراز مي‌كنند، افرادي در مناطق زلزله زده كه از هرگونه سرپناهي در اين فصل سرما محروم هستند، چشم انتظارند؛ اما قوم به حج رفته در حالي در سفره‌هاي پر زرق و برق وليمه شان حاجي شدن خود را جشن مي‌گيرند كه هر عقل و منطق سليمي با آن مخالف بوده و طبيعي است كه سنت حسنه وليمه دادن را به ساده ترين شكل ممكن و بدون اسراف و تبذير هم مي‌توان برگزار كرد.