جنبه های فرهنگی حج کمتر از بعد معنوی آن نیست
حج افزون بر جنبههای مذهبی و عرفانی، دارای جنبههای دیگری، از جمله جنبههای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی نیز هست که باید توجه کافی به آنها معطوف داشت.
به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج وابسته به بعثه مقام معظم رهبري، حج افزون بر جنبههاي مذهبي و عرفاني، داراي جنبههاي ديگري، از جمله جنبههاي سياسي، اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي نيز هست كه بايد توجه كافي به آنها معطوف داشت.
آيين حج به عنوان عاليترين و گستردهترين اجتماع انساني، نه تنها در شريعت اسلام، بلكه در ديگر اديان بزرگ دنيا مطرح است و بدون هيچ مبالغهاي كمتر اجتماع مذهبي را ميتوان يافت كه گستره آن تا اين حد فراگير باشد. حج علاوه بر جنبههاي مذهبي و عرفاني، داراي جنبههاي ديگري، از جمله جنبههاي سياسي، اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي نيز هست كه بايد توجه كافي به آنها معطوف داشت.
بسيار معمول است كه از حج به عنوان كنگره بزرگ سياسي، اجتماعي و فرهنگي جهان اسلام ياد ميشود و اين تعبير، تعبيري كاملاً صحيح است. در اين آيين، علاوه بر انجام مناسك مذهبي، هم تعاملات فرهنگي ميان ملتهاي جهان اسلام رخ ميدهد، هم مراسمهايي همچون برائت از مشركين( از سوي ايران) برگزار ميشود كه جنبه سياسي دارند و هم به لحاظ اقتصادي، سرمايهاي كه به واسطه اين آيين در جهان اسلام به گردش ميافتد، قابل تأمل و بحث بسيار است.
مجموع اين عوامل حكايت از اين نكته دارد كه حج علاوه بر جنبههاي معنوي، داراي جنبههاي ديگري نيز هست كه بايد به منظور مديريت اين پتانسيل مذهبي، سياسي، اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي، تمهيدات ويژهاي انديشيد.
جهان اسلام با جمعيتي بيش از يك ميليارد و ششصد ميليون نفر در دنيا، نزديك به 25 درصد كل جمعيت جهان را در خود جاي داده و اين آمار اهميت اسلام و مسلمانان را در دنيا مشخص ميسازد. به نظر ميرسد كه جنبههاي مختلف آيين حج در ايران جاي بررسي بسيار دارد و متأسفانه تا كنون پژوهشهاي اندكي در اين حوزه صورت پذيرفته است. بر اين اساس در پژوهشنامه حاضر كه تشكيل شده از مجموعه مقالاتي در اين خصوص است تلاش شده تا بعضي از جنبههاي فرهنگي و اجتماعي آيين حج مورد مطالعه و واكاوي قرار گيرد.
از ناصر خسرو تا آل احمد؛ تحليلي انسانشناختي از سفرنامههاي حج فارسي نوشته نعمت الله فاضلي، حج و ساختارهاي عام تجلي قداست نوشته پارسا رحماني و زهرا شعربافچي، كاركردهاي مناسك حج به قلم محمود خسروجردي، ارزيابي عوامل سياسي انسجام بخش ميان مسلمين در موسم حج كاري از زهرا معيني و شعيب ياري، بررسي شيوه انتقال معاني فرهنگي و فرايند اجتماعي شدن در مراسم حج به نگارش شعيب ياري، حج ايراني: وحدت و تنش گفتمانهاي رقيب توسط مهرداد عربستاني، حج از ديدگاه اقبال، شريعتي و اركون ترجمه احمد فكري ، رشد حج؛ روندهاي جهاني و منطقهاي برگردان احمد فكري از جمله مجموعه مقالات اين شماره پژوهشنامه را تشكيل ميدهند.
در آخر هم معرفي كتاب: مهمانان خدا؛ زيارت و سياست در جهان اسلام با ترجمه محمد فكري درنظرگرفته شده است.
كتاب"حج؛ تجلي معنويت كانون ديپلماسي فرهنگي جهان اسلام" كاري است از سوي پژوهشكده تحقيقات راهبردي مجمع تشخيص مصلحت نظام كه به كوشش ابراهيم حاجياني در پاييز امسال در 228 صفحه منتشر شده است.
منبع:مهر