تاریخچه پیاده‌روی اربعین؛
اهمیت پیاده‌روی نجف تا کربلا از منظر آیت‌الله بهجت
آیت‌الله بهجت می‌گوید: امام زمان(عج) پس از ظهور، خود را به واسطه امام حسین(ع) به همه عالم معرفی می‌کند، بنابراین در آن زمان باید همه مردم عالم، حسین(ع) را شناخته باشند و پیاده‌روی اربعین بهترین فرصت برای این کار است.
به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج وابسته به بعثه مقام معظم رهبري، از هنگامي كه نخستين زائر مضجع منور اباعبدالله الحسين(ع)، جابر بن عبدالله انصاري در روز اربعين از مدينه به سمت كربلا رهسپار شد تا كنون 1373 سال مي‌گذرد.
در اين سال‌ها علما و اولياي الهي براي زيارت سيدالشهدا(ع) در روز اربعين اهميت و جايگاه والايي قائل بودند و با پاي پياده از نجف اشرف به سوي كربلا رهسپار مي‌شدند، بي‌شك جابر بن عبدالله، نخستين زائر كربلاي معلي در روز اربعين سال 61 هجري است، اين سنت حسنه نيز در سال‌هاي حضور ائمه معصومين(ع) با وجود حكومت سفاك و خونريز اموي و عباسي انجام شده است.
*سنت پياده‌روي اربعين در زمان شيخ انصاري وجود داشته است/ احياگر سنت پياده‌روي بعد از شيخ انصاري كه بود؟
در برخي از روايات تاريخي بيان شده است كه زيارت كربلا با پاي پياده در زمان «شيخ انصاري»(متوفي سال 1281 قمري) رسم بوده است، اما در برهه‌اي از زمان به ورطه فراموشي سپرده مي‌شود كه در نهايت توسط «شيخ ميرزا حسين نوري» دوباره احيا مي‌شود.
اين عالم بزرگوار اولين بار در عيد قربان به پياده‌روي از نجف تا كربلا اقدام كرد كه 3 روز در راه بود و حدود 30 نفر از دوستان و اطرافيانش وي را همراهي مي‌كردند، نيز با وي بودند، «محدث نوري» از آن پس تصميم گرفت، هر سال اين كار را تكرار كند، ايشان آخرين بار در سال 1319 هجري با پاي پياده به زيارت حرم أباعبدالله حسين(ع) رفت.
* آداب اربعين از منظر ميرزا جواد آقا ملكي تبريزي
آري! از آن پس بسياري از عاشقان اهل‌بيت و امام حسين(ع) و نيز برخي علما و حتي مراجع تقليد با پاي پياده به كربلا سفر كرده‌اند، ميرزا جواد آقا ملكي تبريزي يكي از مراجع عاليقدر جهان تشيع كه خود بارها با پاي پياده از عتبه علويه، رهسپار عتبه حسيني شده است، درباره مراقبه و بزرگداشت روز اربعين حسيني چنين مي‌گويد: «به هر روي بر مراقبه كننده لازم است كه بيستم صفر(اربعين) را براي خود روز حزن و ماتم قرار داده بكوشد كه امام شهيد را در مزار حضرتش(ع) زيارت كند، هر چند تنها يك بار در تمام عمرش باشد، چنانكه حديث شريف، علامت‌هاي مؤمن را پنج امر ذكر كرده است: 51 ركعت نماز در شبانه روز، زيارت اربعين،انگشتر در دست راست كردن، پيشاني بر خاك گذاشتن و بلند بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ گفتن در نمازها».(ترجمه المراقبات، كريم فيضي، صفحه 85)
*خاطره خواندني آيت‌الله مكارم شيرازي از پياده‌روي روز اربعين
آيت‌الله ناصر مكارم شيرازي نيز كه در دوران طلبگي سال‌هاي 1369 تا 1370 هجري قمري در نجف اشرف ساكن بوده است، اين مرجع تقليد دو بار توفيق پياده‌روي از نجف تا كربلا را داشته است. وي با پاي برهنه از مسير شط (رودخانه) كه حدود 20 كيلومتر طولاني‌تر از مسير كنوني نجف كربلاست و حدود 3 روز به طول مي‌انجاميد، به زيارت اباعبدالله الحسين(ع) مشرف شدند.
آيت‌الله مكارم شيرازي با اشاره به خاطره پياده‌روي از نجف به سوي كربلا، مي‌گويد: وقتي به يكي از اين مُضيف‌ها رسيديم، صاحب مضيف دعوت و اصرار كرد كه مهمان او بشويم و آنجا استراحت كنيم، به او توضيح داديم كه چون امروز كم راه رفته‌ايم و بايد مسافت بيشتري را طي كنيم، فرصت ماندن نداريم، پس از كمي اصرار او و امتناع ما، ناگهان صاحب مضيف كه معلوم بود چند وقتي است كه مهمان برايش نرسيده و از اين بابت خيلي ناراحت است، ناگهان چاقويش را در آورد و تهديد كرد كه من مدتي است مهمان برايم نيامده است و شما حتماً بايد مهمان ما بشويد! اينقدر مهماني كردن زائر امام حسين(ع) در نزد اينها اهميت و ارزش داشت. ... البته بالاخره بعد از اينكه توضيح بيشتري برايش داديم و قول داديم كه از طرف او زيارت كنيم، اجازه داد كه ما برويم.
*ثواب پياده‌‌رفتن به زيارت سيدالشهدا(ع) به روايت امام صادق(ع)
شايد اين سؤال در ذهن متبادر شود كه چرا زيارت امام حسين(ع) در روز اربعين حسيني تأكيد و توصيه شده است، چرا بايد اين مراسم همراه با هياهو و شور خاصي اجرا شود، در ادامه روايتي از امام صادق(ع) بيان مي‌كنيم كه به خوبي زواياي پنهان اين موضوع را آشكار مي‌سازد:
امام صادق(ع) درباره ثواب زيارت امام حسين(ع) با پاي پياده مي‌فرمايد: كسى كه با پاي پياده به زيارت امام حسين(ع) برود، خداوند به هر قدمى كه برمىدارد يك حسنه برايش نوشته و يك گناه از او محو مىفرمايد و يك درجه مرتبهاش را بالا مىبرد، وقتى به زيارت رفت، حق تعالى دو فرشته را موكل او مىفرمايد كه آنچه خير از دهان او خارج مي‌شود را نوشته و آنچه شر و بد است را ننويسند و وقتى برگشت با او وداع كرده و به وى مىگويند: اى ولىّ خدا! گناهانت آمرزيده شد و تو از افراد حزب خدا و حزب رسول او و حزب اهل‌بيت رسولش هستي، به خدا قسم! هرگز تو آتش را به چشم نخواهي ديد و آتش نيز هرگز تو را نخواهد ديد و تو را طعمه خود نخواهد كرد.(كامل الزيارات ص134)
*نظر مقام معظم رهبري درباره اربعين حسيني
حضرت آيت‌الله سيد علي خامنه‌اي رهبر معظم انقلاب نيز درباره اهميت پاسداشت و بزرگداشت روز اربعين حسيني در اول فرودين سال 1385 چنين بيان كردند: «شروع جاذبه مغناطيسي حسيني در روز اربعين است، جابربن عبدالله را از مدينه بلند مي‌كند و به كربلا مي‌كشند، اين همان مغناطيسي است كه امروز هم با گذشت قرن‌هاي متمادي در دل من و شما هست».
*چرايي اهميت پياده‌روي روز اربعين از منظر بهجت العرفا
بهجت العرفا آيت‌الله محمدتقي بهجت فومني درباره نقش پياده‌روي روز اربعين مي‌گويد: روايت دارد كه امام زمان(عج) كه ظهور فرمود، پنج ندا مي‌كند به اهل عالم، اَلا يا اَهلَ العالَم اِنَّ جَدِي الحُسَين قَتَلُوهُ عَطشاناً، اَلا يا اَهلَ العالَم اِنَّ جَدِي الحُسَين سحقوه عدوانا،... امام زمان خودش را به واسطه امام حسين(ع) به همه عالم معرفي مي‌كنند ... بنابراين در آن زمان بايد همه مردم عالم، حسين(ع) را شناخته باشند... اما الان هنوز همه مردم عالم، حسين(ع) را نمي‌شناسند و اين تقصير ماست، چون ما براي سيدالشهدا(ع) طوري فرياد نزديم كه همه عالم صداي ما را بشنود، پياده‌روي اربعين بهترين فرصت براي معرفي حسين(ع) به عالم است.
با اينكه زيارت سيدالشهدا(ع) در اكثر برهه‌هاي تاريخي به سختي انجام مي‌شد و جان زائران در خطر بود، اما با اين وجود عاشقانه خطرات را به جان مي‌خريدند و به پابوسي امام حسين(ع) در روز اربعين نائل مي‌شدند.
*شور حسيني ده ساله مردم عراق، پس از سقوط صدام/ اربعين بزرگ‌ترين اجتماع شيعي در جهان
نتايج تحقيقات خبرنگار فارس نشان مي‌دهد پياده‌روي مراجع و علما تا زمان صدام ادامه داشته است، اما از زماني كه او در سال 1358 (1400 قمري) به رياست جمهوري عراق رسيد تا زماني كه در سال 1381 شمسي (1424) قمري سقوط كرد، وقفه‌اي در اجراي مراسم عزاداري با شكوه و پياده‌روي‌هاي دسته جمعي ايجاد شد، هر چند كه برخي اخبار حكايت از پياده‌روي مخفي مردم در زمان صدام داشته است كه گاهي منجر به شهادت اين افراد توسط نيروي‌هاي بعث شده، اما مردم عراق با سقوط صدام، بار ديگر عشق و علاقه وصف‌ناپذير خود به امام حسين(ع) را طي اين 10 سال به جهانيان ثابت كرده‌اند كه در كنار ديگر محبان و شيعيان اهل‌بيت از كشورهاي ايران، لبنان، پاكستان، هند، لبنان، قطر، امارات، كويت، بحرين و ... مراسم اربعين حسيني را با شكوه‌تر از سال قبل اجرا مي‌كنند.
منبع:فارس