اینجا شهر مسجدهاست+تصاویر
دمشق به «مدینه المساجد» معروف است و وجود صدها معبد و مسجد زیبا و باستانی در این شهر کهن یاد پیامبران و اولیای الهی را در اذهان زنده می‌کند که در صدر آنها مسجد جامع اموی است.
به گزارش گروه دين و انديشه پايگاه اطلاع رساني حج، دمشق به «مدينه المساجد» معروف است و وجود صدها معبد و مسجد زيبا و باستاني در اين شهر كهن ياد پيامبران و اولياي الهي را در اذهان زنده مي‌كند كه در صدر آنها مسجد جامع اموي است.
«جامع اموي» در دمشق جلوه اي بي نظير از تمدن و معماري اسلاميست كه با بنياني ديرينه، دگرگوني اديان و مذاهب را در طول تاريخ بيان مي‌كند.
اين مسجد در چهارهزار سال پيش معبد آتش پرستان و حدود هزار سال معبد قبيله «حدد» بوده است و در طول چند قرن تسلط مصريها براين سرزمين به معبد خدايان «رامون و آمون» تبديل شد و سپس يونانيان با تصرف اين سرزمين در عصر هلني تا ميلاد حضرت مسيح آن را معبد خود قرار دادند.
پس از يونانيها، رومي‌ها با تسلط به اين سرزمين، اين معبد را توسعه داده و آن را محل عبادت خداي خويش «ژوپيتر» قرار دادند.
با گسترش مسيحيت در جهان به ويژه در شام، قسمت كوچكي از معبد ژوپيتر به «كنيسه قديس يوحنا» يا «ماري يوحنا» تبديل شد و سرانجام در سال ۱۴ هجري با فتح دمشق توسط مسلمانان اين معبد به مسجد تبديل شد.
بعدها حاكم وقت «وليدابن عبدالملك» كه علاقه فراواني به ساختن مساجد و بناهاي مذهبي داشت براي توسعه اين مسجد كوشيد.
«مسجد جامع اموي» يكي از شگفتيهاي هنرمعماري اسلامي و رومي است زيرا در ساخت آن ۱۲ هزار نفر از معماران و مهندسان رومي شركت داشتند.
عمليات بناي اين مسجد از سال ۸۶ هجري آغاز و بهترين زينتها و سنگها براي تزيين آن بكار رفت (ابن معلي هزينه ساخت آنرا ۰۰۰/۸۰۰/۲۲ دينار عنوان كرده است).
برفراز شبستان اين مسجد گنبدي به نام عقاب ساخته شد و ستونهاي زير آن را با طلا و جواهر و پوششهاي حرير مزين كردند و محراب مسجد را با جواهر، قنديلهاي طلا، نقره با معرقهاي زيبا و زنجيرهاي طلا آراستند.
بعد از فوت وليدبن عبدالملك، «سليمان بن عبدالملك» بناي اين مسجد را به پايان رساند و در طول قرون مختلف با آتش سوزيهايي كه در آن رخ داد، تعميرات و توسعه هايي نيز در آن انجام گرفته است.
* گنبدهاي جامع اموي *
در صحن اموي سه گنبد كوچك وجود دارد كه عبارتند از: «قبه المال»، محل نگهداري اموال و ذخايربوده است.
«قبه الغواره» كه به «صخره قربان» مشهوراست زيرا حضرت هابيل (ع) قرباني خويش را كه گوسفندي بود براين صخره قرار داد و مورد قبول حق قرار گرفت.
«قبه الساعات» در قرن پنجم هجري ساخته شده و محل استقرار ساعت مسجد بوده است.
همچنين «قبه السر يا عقاب» يكي از بزرگترين بناهاي فوقاني مسجد اموي است كه با سه گنبد ديكر شكل يك عقاب را تشكيل مي‌دهند.
* درهاي اصلي مسجد *
از هنگام بناي مسجد اموي براي ورود و خروج در چهار سمت آن درهايي قرار داده شده كه عبارتند از:
«باب الزياده» كه به قصر الخضراي معاويه باز مي‌شد.
«باب الساعات» يا باب الزياده، يكي از ابواب اصلي جامع اموي در شرق مسجد واقع است، اين ساعت در زمان عادل نورالدين محمود زنگي نصب شده و سازنده آن رضوان خراساني مي‌باشد و هم اكنون در وسط صحن جامع اموي قرار دارد كه مورد استفاده نيست.
«باب جيرون» كه باب الكلاسه، باب الساعه و باب البادين نيز گفته مي‌شود و در كنار «راس الحسين (ع) »قراردارد.
«باب الناطقين» در شمال مسجد بوده و به باب الفراديس و باب العماره نيز معروف است و در كنار ديوار خارجي اين در، مدرسه سميساطيه و خانه عمربن عبدالعزيز قرار داشته كه اكنون به مهد درسهاي شرعيه تبديل شده است.
در زمان بني اميه اين چهار دروازه به نامهاي «المشكيه» (دروازه اي كه سر مطهر امام حسين(ع) را از آنجا عبور داده بودند و بوي خوش مي‌داد)، «باب العماره» (محل ورود حضرت زينب(س) واسراي كربلا)، «باب الخلفا» (در ورودي خلفاي اموي به داخل مسجد) و «باب الساعه» يكي از ابواب اصلي جامع اموي بوده، خوانده مي‌شد.
* ماذنه‌ها و مناره‌هاي جامع اموي *
اين مسجد داراي ۳ ماذنه بزرگ است:
«مناره شرقي» يا «مناره البيضاء» كه به مناره حضرت عيسي (ع) معروف است و مي‌گويند در آخرالزمان آن حضرت به اين مناره فرود مي‌آيد.
گفته مي‌شود سنگي در اين ماذنه بوده كه مي‌پنداشتند قطعه اي از همان سنگي است كه موسي با عصاي خود برآن زد و ۱۲ چشمه از آن جاري شد (نعيمي تاريخ نويس مشهور در قرن ۹ هجري كتيبه اي يوناني به تاريخ ۲۲۴ قبل از ميلاد بر روي ماذنه شرقي مشاهده كرده است).
«مناره شمالي» يا «مناره العروس» در زمانهاي قديم مردم در هنگام اجراي مراسم عروسي و جشنها با نصب چراغ و آويزان كردن پارچه‌هاي رنگارگ آنرا تزيين كرده و معتقد بودند كه باعث بركت مي‌شود.
«مناره غربي» يا «مناره آقاباي» كه به ماذنه آقاباي معروف است كه محل تدريس امام محمد غزالي/غزاليه/ در زير اين ماذنه بوده است.
* آثار و مقام انبيا در جامع اموي *
از آثار و مقام انبيا در مسجد جامع اموي، «قبر و مقام حضرت هود (ع) » در ديوار جنوبي قبله شبستان مسجد قراردارد.
* مقام حضرت خضر*
مي‌گويند حضرت خضر نبي (ع) درمسجد اموي همواره نماز مي‌گزارد و مكان نماز وي در سمت جنوب شرقي قبله نزديك محراب اصلي مسجد و و به موازات مقام حضرت هود است.
«مكان نزول حضرت عيسي/ ع/» دركنار مناره شرقي جامع اموي است.
* محل دفن سر حضرت يحيي/ ع/ *
فرزند زكرياي نبي از دوران جواني بسيار با تقوي بود وهمواره در مسجد الاقصي به عبادت و رياضت مشعول بود و به هنگام بعثت حضرت عيسي (ع) نبوت وي را شهادت داد و در همين دوران بود كه بدليل مخالفت با اعمال مفسدانه پادشاه بني اسراييل به دستور آن شاه ظالم سر از بدن او جدا كردند.
سر مطهر آنحضرت در مسجد جامع اموي دفن است و پيكرمطهر او در مسجد «دلم» در يكي از نواحي دمشق بنام زبداني قرار گرفته است.
* غزاليه *
در كنار مناره غربي مسجد و در گوشه آن شبستان بزرگي است كه امام محمد غزالي در آنجا به تدريس و عبادت مي‌پرداخته كه اين مكان به غزاليه معروف شده است.
* شبستان و محرابهاي چهارگانه *
شبستان اموي از معماري زيبا و شگفت انگيزي برخوردار است و داراي سه در و چهار محراب كه هر يك مخصوص يكي از فرق چهارگانه اهل سنت است.
محراب وسط مخصوص مالكي‌ها (الصحابه)، محرابهاي سمت راست متعلق به حنبلي‌ها و حنفي‌ها و محراب وسط از آن شافعي‌ها است.
* مصحف عثماني *
در گوشه شرقي محراب اصلي مسجد، مخزني است كه صندوق بزرگي داخل آنست و در اين صندوق يكي از قرآن‌هاي عثمان خليفه سوم وجود دارد.
* محل غسل تعميد مسيحيان *
دركنار در ورودي شرقي شبستان چاهي است كه مسيحيان فرزندان خود را در آن غسل مي‌داده اند.
* مقام راس الحسين (ع) *
سرمطهر سيدالشهدا (ع) را بعد از سه روز آويزان كردن در باب القصر به اطاقي در شمال شرقي مسجد منتقل كردند كه بعدها بقعه اي بياد اين حادثه غم انگيز ساختند كه به «راس الحسين/ ع/» مشهور است.
* محراب و مقام حضرت امام سجاد (ع) *
" علي بن الحسين (ع) درحال اسارت در مسجد اموي دركنار جايگاه راس الحسين (ع) به عبادت مي‌پرداخت، براي اين مكان محرابي زيبا از سنگ ساخته و اطراف آن به وسيله پنجره محصور شده است.
* جايگاه نشستن اسراي كربلا *
در مقابل محراب و منبر اصلي مسجد اموي بين دو ستون اصلي مسجد جايگاهيي وجود دارد كه از سنگ و با نرده‌هاي چوبي ساخته شده است، اين مكان به صورت مربع مستطيل به ارتفاع ۴۰ سانتيمتر، مكان نشستن اسراي اهل بيت و جايگاه نماز امام سجاد (ع) بوده است.