انتشار سفرنامه حج در نشریه تایمز

هِرمَن بیکنِل، نویسنده و شرق‌شناس انگلیسی سفر کرده به حج در سال ۱۸۶۲ میلادی، از اندک اروپاییانی بوده که بدون تغییر ظاهر و با ملیتی انگلیسی موفق به زیارت خانه خدا در سده نوزدهم میلادی شده است.

به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج، سفر هرمن بيكنل وي به مكه، پايه‌گذار سفر بسياري از اروپاييان به اين سرزمين مقدس با ظاهري فرنگي بوده است؛ زيرا بسياري از اروپاييان تا آن هنگام بيم داشتند كه حكومت سعودي آنان را كافر بخواند. از اين رو، بيشتر با لباس مبدل خود را در كاروان‌هاي هندي و حتي ايراني جاي داده، رهسپار مكه مي‌شدند.
از آن جا كه براي غير مسلمانان، مكه سرزميني ممنوع به شمار مي‌رود، اگر مقام‌هاي سعودي به غير مسلمان بودن فردي در مكه پي مي‌بردند، مجازات مرگ را برايش در نظر مي‌گرفتند.
هرمن در دوم آوريل ۱۸۳۰ ميلادي در سوري (Surrey)، روستاي كوچكي در جنوب انگلستان، زاده شد و پس از گذراندن دوره‌هاي آغازين تحصيل در لندن، تحصيلاتش را در پاريس و سپس هانوفر در رشته پزشكي ادامه داد؛ به سال ۱۸۵۴ ميلادي فارغ التحصيل شد و مدتي نيز در بيمارستان برتولما به طبابت پرداخت.
وي با پيوستن به ارتش به عنوان بهيار به سال ۱۸۵۵ ميلادي راهي چين، تبت و هنگ كنگ شد، سپس در هند خدمت كرد و به دين اسلام گرويد و گويش‌هاي شرقي را فراگرفت و به گردش و سياحت در مناطق كوهستاني تبت و هيماليا پرداخت.
اين نويسنده و شرق شناس انگليسي در بازگشت به انگلستان به سال ۱۸۶۰ ميلادي از ارتش استعفا كرد و تصميم گرفت كه باقيمانده عمرش را به سفر و پويش مناطق ناشناخته و آشنايي با مردم سرزمين‌هاي گوناگون و فراگيري زبان‌هاي مختلف بپردازد و سپس به مكه سفر كند.
وي كه از هنگام خدمتش در هند روياي سفر به مكه را در ذهن خود پرورانده بود، با جدايي از ارتش، به سال ۱۸۶۲ ميلادي لندن را به مقصد قاهره ترك كرد و طي سه ماه اقامت در يكي از شهرهاي حومه قاهره و همنشيني با مردم بومي آن منطقه، آشنايي تنگاتنگي با دين اسلام پيدا كرد و در بهار همان سال، به زائران سفر حج پيوست.
هرمن در ۲۲ ماه مي‌سال ۱۸۶۲ ميلادي سوار بر كشتي بخار شد و با عبور از كانال سوئز در ۲۵ مي‌همان سال در كشتي محرم گشت؛ فاصله ميان جده تا مكه را ۲۰ ساعته طي كرد و در نخستين حضورش در حرم خدا، مسجدالحرام را چهار گوشه پهناور بدون سقف شمرد كه در مركز آن كعبه قرار دارد، او كعبه را مكعبي با سنگ‌هاي عظيم خوانده بود.
وي شمار زائران را در عرفات ۸۰۰۰۰ تن تخمين زده است. اين شرق شناس اروپايي پس از رمي جمرات و قرباني، به علت گرماي سخت كه آن را بيش از ۵۰ درجه سانتيگراد خوانده، از سفر به مدينه بازمانده و به جده بازگشته بود؛ البته از يكي از همراهانش خواست كه به نيابت از وي در حرم پيامبر نماز به جاي آورد.
وي كه پس از زيارت خانه خدا نام حاج عبدالواحد را براي خود برگزيد، در نوشته‌هاي خويش ديگر هموطنانش به ويژه كساني را كه در هند زندگي مي‌كردند، به پذيرش دين اسلام و آشنايي با آداب اسلامي و حضور در مناسك حج تشويق كرده است.
بخشي از سفرنامه وي نخستين بار در ۲۵ آگوست سال ۱۸۶۲ ميلادي در نشريه تايمز با امضاي حاج عبدالواحد به چاپ رسيد. بخشي ديگر از آن در كتابي با عنوان خاطرات ذهني برتن آمده است. ريچارد برتن، جهانگردي انگليسي بود كه به گردآوري خاطرات و نوشته‌هاي اروپايياني كه به مكه سفر نمودند، همت گماشت.
علاقه فراوان هرمن بيكنل به فرهنگ و تمدن شرقي كه از هنگام اقامتش در هند و با شنيده‌هايش از ايران حاصل شده بود، باعث گشت كه در سفري ديگر به سال ۱۸۶۸ ميلادي با گذشتن از رود فرات و ورود به ايران، چند ماهي را در شيراز سپري كند و در همان سال و پس از آشنايي با سبك زندگي و فرهنگ پارسي، به ترجمه ادبي و موضوعي گزيده اشعار حافظ شامل ۱۸۹ غزل و ۴۲ قطعه و ۶۳ رباعي و ۶ مثنوي به زبان انگليسي بپردازد.
اين اثر به سال ۱۸۷۵ ميلادي و اندكي پس از مرگش به دست برادرش آلگرنون سيدني منتشر شد. اين كتاب كه به تصاويري از مردم ايران زمين منقوش است، به منابع دست اول براي مشتاقان و مريدان حافظ در غرب بدل گشت.
آورده‌اند كه در سفرش به ايران، به زيارت حضرت معصومه (س) در قم رفته؛ ولي سفرش با لباس مبدل بوده است. نشريه تايمز بسيار اصرار دارد كه وي از نخستين مسيحياني بوده كه به اين زيارتگاه مقدس پاي نهاده؛ اما اسلام آوردن وي بر همه محرز است.
وي همچنين به ترجمه شاهنامه فردوسي پرداخت. در سفري كه به سرزمين‌هاي كوهستاني رشته كوه آلپ داشت، به علت تغييرات سخت دما و سقوط از كوه سخت آسيب ديد و چندي بعد در ۱۴ مارس سال ۱۸۷۵ ميلادي در لندن درگذشت و در رمزگيت به خاك سپرده شد و از تكميل ترجمه اشعار فردوسي بازماند.
اين نويسنده و شرق شناس انگليسي تنها تك‌نگاري‌هايي مانند شغاد، زال و هوشنگ را از خود بر جاي نهاده است.


| شناسه مطلب: 43213




تاريخ حج سفرنامه