دانشنامه حج و حرمین شریفین کتابی جامع برای محققان
میراث دانشنامه حج و حرمین شریفین یکی از کتاب‌های مهم در زمینه حج و حرمین شریفین است که به تازگی از سوی مؤسسه فرهنگی هنری مشعر منتشر شده است.
به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج، ميراث دانشنامه حج و حرمين شريفين يكي از كتاب‌هاي مهم در زمينه حج و حرمين شريفين است كه به تازگي از سوي موسسه فرهنگي هنري مشعر منتشر شده است.
از ادبيات حج و زيارت حرمين شريفين، اكنون ادبيات پرباري است و پشتوانه‌اي بيش از ده قرن براي خود دارد. اكنون نيز هر سال تعداد زيادي زائر براي انجام مناسك حج تمتع و عمره به سرزمين وحي مشرف مي‌شوند و با انبوهي از مسائل روبرو هستند. پژوهشكده حج و زيارت بر همين مبنا دانشنامه حج و حرمين شريفين را پي‌ريزي كرده كه تا كنون ۵ جلد آن منتشر شده است. اين دانشنامه، مي‌كوشد با توليد مقالات متقن و تحقيقي، بنايي باشد براي رفع سؤالات و شناسايي فرهنگ حج و حرمين شريفين.
طرح اوليه اين دانشنامه در سال ۱۳۸۷ تصويب شده و پس از طي مراحل مختلف، اكنون ۵ جلد اول آن منتشر شده و پيشبيني مي‌شود به ۲۰ جلد برسد.
در مقدمه كتاب آمده است:
حج و حرمين با بسياري از علوم ديني و انساني گره خورده‌اند و ابعاد گوناگون آن‌ها در فقه، كلام، تفسير، حديث، تاريخ، جغرافيا، هيئت و جامعه‌شناسي كاويده مي‌شوند.
حوزه مطالعات و پژوهش‌هاي حجمحور، گستره شگفتي دارد؛ در اين حوزه گسترده و مبارك، شماري از محورها، اهميت بيشتري دارند؛ از جمله مكه و مدينه‌پژوهي، تبيين فقهي و اجتهادي مناسك، تشريح آداب و اسرار حج و سفرنامه‌نويسي. در محور مناسك‌پژوهي، هر يك از مذاهب بزرگ اسلامي، آثاري گرانقدر پديد آورده‌اند؛ همچنين در حوزه مطالعات تاريخي و جغرافيايي، دور از واقع نيست اگر بگوييم هيچ شهري به‌اندازه مكه و مدينه در كانون توجه تاريخنگاران و جغرافيدانان نبوده است. هيچ رخداد يا مكاني در اين دو شهر مقدس، از نظر پژوهشگران مسلمان پنهان نمانده است. حتي تحولات سياسي معاصر در جهان اسلام، آن‌گاه كه به مكه و مدينه پيوند مي‌خورند، اهميتي ويژه مي‌يابند. در سده‌هاي پيشين نيز آثار فراواني اخبار مكه يا اخبار مدينه را پژوهيده‌اند.
سفرنامه‌ها نيز فصلي درخشان در گستره مطالعات حج‌پژوهي‌اند. بسا اطلاعاتي نادر و ناياب و دانستني‌هايي ارجمند و ارزشمند از اوضاع سرزمين‌هاي اسلامي كه از افق سفرنامه‌هاي حج برآمده‌اند و در جايي ديگر، طلوعي ندارند. پاره‌اي از اين آثار، چنان ارزشمند و گرانمايه‌اند كه كمتر محصول فرهنگي ديگري را مي‌توان با آن‌ها سنجيد، زيرا عيني‌‌ترين اطلاعات تجربي را به مخاطبان خود ارزاني مي‌دارند و با دقتي در خور تحسين، تصويرهايي كه از رخدادها و اشيا و جاي‌ها برگرفته‌اند، مي‌نمايانند.
اهداف اين دانشنامه چنين بيان شده است:
دانشنامه حج و حرمين شريفين، در سمت و سوي كلي خود، نگرشي علمي و تقريبي دارد و در ساختار مقالات خود، استانداردهاي فني دانشنامه‌نگاري را رعايت كرده است و محتوا و ساختار كلي مقالات، به‌گونه‌اي است كه همه مخاطبان خاص و عام را منظور كرده است. اهداف كلي دانشنامه حج و حرمين شريفين بدين شرح‌اند:
۱. ارائه مرجعي علمي براي حج‌پژوهان و پژوهشگران آثار اسلامي حرمين.
۲. اطلاع‌رساني آسان و جامع براي روحانيان حج.
۳. تقريب انديشه‌ها و نگرش‌هاي مذاهب اسلامي در زمينه حج و حرمين.
۴. افق‌گشايي در تحقيقات حج و حرمين.
۵. گرد‌آوري و گزارشگري مستند از مواريث علمي حجگزاران و حج‌پژوهان.
موضوعاتي كه اين دانشنامه به آن پرداخته عبارتند از: فقه، تاريخ و اعلام، كتاب‌شناسي، جغرافيا، اديان و مطالعات اجتماعي.
پنج جلد فعلي اين مدخل‌ها را در بر گرفته است:
جلد اول: آبار علي احصار و صد
جلد دوم: احكام و خصائص الحرمين افادة الانام
جلد سوم: افاضه بدر بن حسنويه
جلد چهارم: بدرقه بين الحرمين
جلد پنجم: پاكستان جزيرة العرب
اميدواريم اين دانشنامه به سرنوشت ديگر دانشنامه‌هاي كشورمان دچار نشود و طبق وعده داده شده، تا ۵ سال آينده به طور كامل منتشر شود.
دانشنامه حج و حرمين شريفين به تازگي از سوي موسسه فرهنگي هنري مشعر منتشر شده است.