اعمال و مناسبت‌های ماه ربیع‌الاول

به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج، بعد از پشت سرگذاشتن دو ماه محرم و صفر و عزاداري‌ها به بهار ماه‌ها يعني ماه ربيع‌الاول، رسيديم… ماهي كه آثار رحمت خداوند هويداست و ذخاير بركات خداوند و نورهاي زيبايي او بر زمين فرود آمده است، زيرا ميلاد رسول خدا (ص) در اين ماه است و سزاوار است كه همه علاقه‌مندان مكتب اهل بيت (عليهم السلام) آن را ارج نهند و گرامي بدارند.
ماه ربيع‌الاول آميخته با خاطره غم‌انگيزي چون شهادت امام حسن عسكري (ع) و مطابق روايت معروف، ماه ميلاد مبارك پيامبر گرامي اسلام (ص) و حضرت صادق (ع)، هجرت پيامبر اكرم (ص) از مكه به مدينه، آغاز امامت پربركت حضرت بقية اللّه (عج) و ماه رخداد واقعه عظيم «ليلة‌المبيت» است.
اعمال و وقايع رخ داده در ماه ربيع‌الاول به عنوان سومين ماه قمري، به شرح زير است:
اعمال مشترك اول هر ماه
دعاي هنگام رؤيت هلال، خواندن سوره حمد، نماز اول ماه و روزه گرفتن، اعمال مشترك اول هر ماه قمري هستند كه مي‌توانيد براي مشاهده شرح و كيفيت انجام آنها به نشاني اينترنتي زير مراجعه كنيد:
http://makarem.ir/prayer/?gid=217
اعمال مختص اين ماه
روز اوّل
علما گفته‌اند مستحب است، به شكرانه هجرت موفّقيت‌آميز رسول خدا (ص) اين روز را روزه بگيرند و صدقه و انفاق و احسان نمايند و همچنين زيارت آن بزرگوار، در اين روز مناسب است.
مرحوم «سيّد بن طاووس»، دعايي را براي اين روز در كتاب اقبال نقل كرده است.
روز دوازدهم
در اين روز دو ركعت نماز مستحب است كه در ركعت اوّل بعد از حمد، سه مرتبه سوره «قل يا ايّها الكافرون» و در ركعت دوم بعد از حمد، سه مرتبه سوره «توحيد» خوانده شود.
روز هفدهم
اين روز مطابق نظر مشهور علماي اماميّه، روز ولادت رسول خدا (صلي الله عليه وآله) و همچنين ميلاد امام صادق (عليه السلام) است و روز بسيار مباركي و داراي اعمالي است:
۱) غسل؛ به نيّت روز هفدهم ربيع الاوّل.
۲) روزه؛ كه براي آن فضيلت بسيار نقل شده است، از جمله در رواياتي از ائمّه معصومين (عليهم السلام) آمده است: كسي كه اين روز را روزه بدارد، خداوند براي او ثواب روزه يكسال را مقرّر مي‌فرمايد.
۳) دادن صدقه، احسان نمودن و خوشحال كردن مؤمنان و به زيارت مشاهد مشرّفه رفتن.
۴) زيارت رسول خدا (ص) از دور و نزديك؛ در روايتي از آن حضرت آمده است: هر كس بعد از وفات من، قبرم را زيارت كند مانند كسي است كه به هنگام حياتم به سوي من هجرت كرده باشد، اگر نمي‌توانيد مرا از نزديك زيارت كنيد، از همان راه دور به سوي من سلام بفرستيد (كه به من مي‌رسد).
۵) زيارت اميرمؤمنان، علي (عليه السلام) نيز در اين روز مستحب است با همان زيارتي كه امام صادق (عليه السلام) در چنين روزي كنار ضريح شريف آن حضرت (عليه السلام) وي را زيارت كرد. براي خواندن اين زيات به آدرس زير مراجعه شود.
http://makarem.ir/prayer/?gid=301
۶) تكريم، تعظيم و بزرگداشت اين روز بسيار بجاست، مرحوم «سيّد بن طاووس»، در اقبال، در تكريم و تعظيم اين روز به خاطر ولادت شخص اوّل عالم امكان و سرور همه ممكنات حضرت نبيّ اكرم (صلي الله عليه وآله) سفارش بسيار كرده است.
بنابراين، سزاوار است مسلمين با برپايي جشن‌ها و تشكيل جلسات، هرچه بيشتر با شخصيّت نبيّ مكرّم اسلام (ص)، سيره و تاريخ زندگي او آشنا شوند و از آن، براي ساختن جامعه‌اي اسلامي و محمّدي بهره كامل گيرند.
رخدادهاي اين ماه
شب اوّل
اين شب به نام «ليلة المبيت» مزيّن است، در اين شب يك حادثه مهمّ تاريخي واقع شد و آن اين كه در سال سيزدهم بعثت، رسول خدا (ص) از مكّه به قصد هجرت به سوي مدينه، از شهر خارج شد و در «غار ثور» پنهان گرديد و امير مؤمنان علي (ع) براي اغفال دشمنان، فداكارانه در بستر رسول خدا (ص) خوابيد و مشركان قريش كه خانه رسول خدا (ص) را محاصره كرده بودند، به گمان آن كه رسول خدا (ص) در بسترش آرميده است، تا صبح منتظر ماندند و چون صبحگاهان با شمشيرهاي برهنه به منزل آن حضرت هجوم بردند تا رسول اللّه (ص) را بكشند، علي (ع) را ديدند كه از آن بستر برخاست! بدين سان، رسول خدا (ص) در فرصتي مناسب خود را از چنگال مشركان قريش نجات داد و علي (ع) نيز با اين فداكاري، عشق و علاقه و برادري خود را نسبت به رسول خدا (ص) نشان داد؛ اين در حالي بود كه هر زمان ممكن بود كسي را كه در بستر خوابيده به قتل برسانند.
آيه شريفه «وَ مِنَ النّاسِ مَنْ يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللّهِ وَ اللّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبادِ؛ بعضي از مردمِ (با ايمان و فداكار) جان خود را در برابر خشنودي خدا مي‌فروشند؛ و خداوند نسبت به بندگان مهربان است» در حقّ آن حضرت نازل شد.
سال هجرت رسول خدا (ص) مبدأ تاريخ مسلمانان است و تحوّلي عظيم در جهان اسلام روي داد.
روز هشتم
در روز هشتم ربيع الأوّل، سال ۲۰۶، شهادت امام حسن عسكري (عليه السلام) طبق روايتي واقع شده است و از همان روز، امامت حضرت صاحب الزّمان، حجّة بن الحسن عجّل الله تعالي فرجه الشريف آغاز شد.
روز دهم
روز ازدواج رسول خدا (ص) با حضرت خديجه كبري (عليها السلام) است در حالي كه رسول خدا (ص) ۲۵ ساله بود و حضرت خديجه (عليها السلام) ۴۰ ساله. به همين مناسبت روزه اين روز به عنوان شكرگزاري مستحب شمرده شده است.
روز دوازدهم
اين روز مطابق نظر مرحوم شيخ كليني و مسعودي و همچنين مشهور ميان اهل سنّت، روز ولادت با سعادت نبيّ مكرّم اسلام (ص) است.
همچنين در اين روز، رسول خدا (ص) بعد از ۱۲ روز كه مسير راه ميان مكّه و مدينه را پيمود وارد مدينه گرديد. و نيز روز انقراض دولت بني‌مروان در سال ۱۳۲ است.
روز چهاردهم
در سال ۶۴ در چنين روزي، يزيد بن معاويه به هلاكت رسيد.
وي پس از سه سال و ۹ ماه خلافت كه همراه با جنايات عظيمي بود - كه مهمترين آن واقعه كربلا و شهادت ابي عبداللّه الحسين (ع) و يارانش مي‌باشد - در سنّ ۳۷ سالگي در منطقه «حوران» زندگي ننگينش به پايان رسيد؛ جنازه‌اش را در دمشق دفن كردند؛ ولي اكنون اثري از او نيست.
شب هفدهم
طبق روايات مشهور شيعه، شب ولادت حضرت خاتم الانبيا، رسول معظّم اسلام (ص) است و شب بسيار مباركي است.
همچنين يكسال قبل از هجرت رسول خدا (ص)، در چنين شبي معراج آن حضرت صورت گرفت.
روز هفدهم
همان گونه كه گفتيم مشهور ميان علماي اماميّه آن است كه روز هفدهم ربيع الأوّل، روز ولادت با سعادت رسول خدا حضرت محمّد بن عبداللّه (ص) است و معروف آن است كه ولادتش در مكّه معظّمه، واقع شده است و زمان ولادتش هنگام طلوع فجر، روز جمعه، سنه عام الفيل بوده است. (عام الفيل سالي است كه ابرهه با لشكرش كه بر فيل سوار بودند به قصد تخريب كعبه آمد، ولي همگي نابود شدند).
همچنين در چنين روزي در سال ۸۳ هجري قمري، ولادت امام صادق (عليه السلام) واقع شده است و از اين جهت نيز بر اهمّيّت اين روز افزوده شده است.
ماه ربيع الأوّل گرچه آغاز آن آميخته با خاطره غم‌انگيز و اندوه‌بار شهادت امام حسن عسكري (عليه السلام) است، ولي از آن جا كه ميلاد مبارك حضرت ختمي مرتبت رسول گرامي اسلام (ص) مطابق روايت معروف، در هفدهم اين ماه و طبق روايت غيرمعروف، در دوازدهم آن واقع شده و ميلاد حضرت صادق (ع) نيز در هفدهم اين ماه است، ماه شادي و جشن و سُرور است.
از آن جا كه هجرت پيامبر اكرم (ص) كه سرچشمه دگرگونيِ عميق در جهانِ اسلام و عزّت و شوكت مسلمين شد، و همچنين داستان «ليلة‌المبيت» در اين ماه واقع گرديده، و آغاز امامت پربركت حضرت بقية اللّه (ارواحنا فداه) همزمان با شهادتِ پدر بزرگوارش نيز مي‌باشد؛ در مجموع از ماه‌هاي بسيار پربركت و پرخاطره است، كه سزاوار است، همه علاقه مندان مكتب اهل بيت (عليهم السلام) آن را ارج نهند و گرامي بدارند.
منبع: پايگاه اطلاع‌رساني آيت‌الله مكارم شيرازي