جلد نوزدهم دانشنامه جهان اسلام رونمایی شد

به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج به نقل از ايبنا، مراسم رونمايي از مجلد نوزدهم دانشنامه جهان اسلام و پايگاه اينترنتي جديد بنياد دائرة المعارف اسلامي عصر چهارشنبه 2 ارديبهشت ماه با حضور غلامعلي حدادعادل رئيس فرهنگستان زبان و ادب فارسي، حجت‌الاسلام حسن طارمي راد، معاون علمي بنياد دائرةالمعارف اسلامي، محسن معيني، مدير گروه قرآن و حديث و قدسي‌زاده، مدير گروه اسلام بنياد دائرةالمعارف اسلامي در محل بنياد دائرةالمعارف اسلامي برگزار شد.
حدادعادل در اين مراسم طي سخناني گفت: وقتي يك طرح بزرگ عمراني و يا يك بزرگراه طولاني افتتاح مي‌شود جاي خوشحالي است و رونمايي از اين دانشنامه هم جاي خوشحالي دارد چون كاري كه در اين مجلد شده به لحاظ علمي و زماني كمتر از يك طرح عمراني بزرگ نيست با اين تفاوت كه هزينه كمتري داشته است.
وي ادامه داد: نوشتن برخي از مقالات اين دانشنامه بيش از ده سال زمان برده است. به طور مثال مقالات راديو و تلويزيون در كشورهاي اسلامي و رجال كه گزارش آنها داده شد زمان تاليفشان به سال 84 و سال 90 بر مي‌گردد.
وي افزود: بنابراين اگر بخواهيم بگوييم كه در اين اثر صدها دانش آموخته معارف و علوم انساني داخل و خارج از كشور سهيم بودند، گزاف نگفته‌ايم، و تشبيه اين كار به طرح بزرگ عمراني نيز نادرست نخواهد بود.
حداد عادل ضمن شكرگزاري خداوند گفت: يكي از دلايل شكرگزاري من اين است كه ما تنها كشور اسلامي هستيم كه شايستگي خود را براي تاليف يك دايرة‌المعارف مستقل به اثبات رسانديم و در اين سخن ترديدي نيست. اين در حالي است كه 30 سال پيش در يكي از كشورهاي اسلامي كار تاليف يك دائرةالمعارف شروع شد اما متوقف شد و به نتيجه نرسيد. اما در اين 32 سال كار تاليف دانشنامه جهان اسلام متوقف نشده است.
رئيس فرهنگستان زبان و ادب فارسي با تأكيد بر اينكه به گفته معاون علمي بنياد دائرةالمعارف اسلامي سهم ترجمه اين دانشنامه تنها هشت دهم درصد از كل كار است، گفت: عشق و عقل دانشنامه را به اين سرعت و صحت رسانده است. امروز ديگر انتشار سالي دو جلد دائرةالمعارف آرزو نيست بلكه عملي با «ع» است نه با «الف»! اميدوارم يك روز دعاي يكي از اساتيد درباره من كه عصازنان براي رونمايي آخرين جلد بيايم، مستجاب شود.
وي با اشاره به وجود استفاده از حداقل 100 نرم‌افزار مدون و نامدون در اين دانشنامه و راه‌اندازي مناسب زيرساخت‌ها در اين سال‌ها گفت: امكانات بنياد از جمله كتابخانه ارزشمند، نيروي انساني مناسب و روابط مديريتي و حق الزحمه‌ها پيشرفت قابل توجهي داشته است. بنده چند سال پيش از آقاي طارمي راد خواستم مجموعه تجربياتشان را درباره اين دانشنامه به صورت كتاب منتشر كنند كه اميدواريم رونمايي مجلد بيستم همراه با انتشار تجربيات علمي ايشان باشد.
حدادعادل با بيان اينكه بايد رشته‌اي در كارشناسي ارشد با عنوان دانشنامه‌نويسي ايجاد شود گفت: تصميم دارم اين پيشنهاد را به وزارت علوم بدهم كه حدود 10 نفر دانشجوي كارشناسي ارشد هرسال در اين رشته تربيت كنيم. بنده در فرهنگستان بعد از بيست سال چنين پيشنهادي را دادم و اكنون رشته «واژه گزيني» براي سال تحصيلي جديد در دفتر كنكور ارشاد قرار خواهد گرفت.
وي گفت: به عنوان كسي كه از سال ۱۳۴۵ تا امروز معلم دانشگاه بوده گواهي مي‌دهم وضع علمي امروز كشورمان به هيچ عنوان با گذشته قابل مقايسه نيست البته راه درازي در پيش داريم ولي در جاده علم هستيم و بايد سعي كنيم سرعت را بيشتر كنيم. بنابراين از مديران گروههاي دانشنامه مي خواهم اخبار را دنبال كنند و هر جا نشست و همايشي مربوط به حوزه‌هايشان بود شركت كنند. يك گلايه هم دارم و آن اين است كه دانشنامه ما چنانكه بايد و شايد در جامعه ما شناخته شده نيست و استناد به آن در مقالات و مجلات كم است. به ياد دارم وقتي جوان بوديم و كتاب اساتيد و دانشمندان را مي‌خوانديم جابه جا به دائرةالمعارف غير مسلمان‌ها استناد مي‌شد اما امروز كه خودمان يك دائرةالمعارف توليدي داريم كه با بهترين استانداردهاي جهاني قابل سنجش است، برخي خجالت مي‌كشند به آن ارجاع بدهند.
وي ادامه داد: گويي استفاده از اسم خارجي خوب است اما ارجاع به اثري كه توليد خودمان باشد افتخار خاصي نيست.
حداد عادل افزود: خدا ايرج افشار را بيامرزد. آدمي انقلابي نبود و خودش هم مدعي نبود. اصلاً در اين عوالم نبود كه بخواهد به خاطر انقلاب و سياست باجي به كسي بدهد. يك بار يكي از دانشمندان انگليسي به ايران آمده بود و از مرحوم افشار خواست تا نهادي از دائرةالمعارف‌نويسي را كه قبول دارد به او معرفي كنند. زنده ياد افشار هم بنياد ما را به او معرفي كرد. من افشار را از پيش از انقلاب مي‌شناختم و مي‌دانستم كه كار علمي‌اش بساز و بفروشي نيست و در اين راه بسيار سختگير بود بنابراين وقتي بنياد دائرةالمعارف اسلامي را به آن فرد معرفي كرد بسيار خوشحال شدم.
حداد عادل در پايان گفت: بنياد دائرةالمعارف اسلامي در مورد اسلام، بهترين است. ممكن است كسي عقايد شيعي ما را قبول نداشته باشد ولي ما در حوزه توليد در اين زمينه رقيبي نمي‌شناسيم البته ما هم در معرفي خودمان كوتاهي كرده‌ايم. چند سال است كه مي‌گويم هر جلدي كه منتشر مي‌شود هر گروه سهم خود را از مطالب آن جلد در يك مقاله بنويسد اما نمي‌دانم چرا اين خواهشم اجابت نمي‌شود. بنابراين درخواست دارم وقتي قرار شد جلد بيستم را رونمايي كنيم، در كنارش جزوه‌اي نيز براي معرفي عرضه كنيم.
طارمي راد نيز در بخش ديگري از اين نشست درباره روند تدوين جلد نوزدهم دانشنامه جهان اسلام توضيحاتي ارائه كرد و گفت: در تدوين دانشنامه بيش از 250 نفر با ما همكاري كردند. بنياد دائرة‌المعارف اسلامي نيز يك سازمان اداري و تشكيلاتي نيست و در اين سازمان همه ما با هم كار مي‌كنيم.
وي افزود: در تدوين اين جلد دانشنامه 6 مقاله ويژه داشتيم كه از اين تعداد دو مقاله راديو و تلويويزون در كشورهاي اسلامي و رجال مهم تر بودند و البته مشكلات بيشتري هم داشتند.
وي با بيان اينكه دانشنامه حاضر 890 صفحه دارد افزود: البته برخي از مجلدات اين دانشنامه مثل جلد پنجم نزديك به 15 هزار صفحه داشت. به هر حال ما اين جلد را با مدخل ذوالكفل شروع كرديم و با رشيد كه يكي از اسامي خداست پايان برديم.
طارمي در پايان از تاليف جلد بيستم خبر داد و گفت: اين جلد نيز تا چند ماه آينده رونمايي مي‌شود. بايد تاكيد كنم كه در جلد نوزدهم تنها هشت دهم درصد از مقالات ترجمه بوده است كه در واقع 5 مقاله در اين دانشنامه مي‌شود. در تاليف اين جلد هم بيش از دو سوم همكاران بنياد در آن همكاري داشتند و مولفان ايراني خارج از كشور و نيز مولفان جهان اسلام هم با ما همكاري كردند.
قدوسي زاده نيز در ادامه مراسم توضيحاتي را درباره مقاله راديو و تلويزيون در كشورهاي اسلامي ارائه كرد و گفت: اين مقاله شامل 32 هزار مدخل در 50 صفحه جا گرفته است و 8 بخش دارد. تاليف مقاله از سال 1390 آغاز شد و مهمترين مشكل ما كمبود منابع مكتوب و پژوهش‌هاي قوي در اين زمينه بود كه منجر شد ما از اينترنت براي يافتن محتوا استفاده كنيم.
در ادامه نيز معيني درباره مقاله رجال توضيح داد: از سال 84 جرقه تاليف اين مقاله زده شد و در سال 1390 چهارچوب آن مشخص شد. رجال عنواني است براي شاخه‌اي از علوم حديث و ما در اين مقاله علم رجال را از منظر اهل سنت و شيعه بررسي كرديم.
وي نيز به برخي از مشكلات تدوين مقاله اشاره كرد و گفت:متاسفانه ما براي اين بخش دو مقاله سفارش داديم كه مولفان نتوانستند آن را براي ما آماده كنند و مجبور شديم دوباره سفارش مقاله بدهيم. در مقاله رجال كتاب‌هايي كه درباره علم رجال نوشته شده آمده است. همچنين سعي شده تا كتاب هايي كه تاريخ وفات و يا ولادت رجال را آورده به صورت فهرست آورده شود.
وي در پايان يادآور شد: علاوه بر اين ما درباره رجال طوسي، رجال كشي و رجال نجاشي به دنبال مقاله بوديم كه محمد جواد شبيري در نهايت وظيفه تاليف اين مطالب را برعهده گرفتند. تنها درباره رجال كشي موفق به گردآوري مطلبي نشديم و تنها از گزيده شيخ طوسي كه درباره رجال كشي نوشته استفاده كرديم چون رجال كشي نسخه‌اي است كه مفقود شده است.
درپايان مراسم از جلد نوزدهم دانشنامه دائره المعارف اسلامي و سايت جديد بنياد دائره المعارف اسلامي رونمايي شد.