حقیقت نماز، فراسوی ذوب در مال و فرزند

به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج، طبق نظر امام علي عليه السلام كسي مي تواند به حقيقت بندگي و نماز دست يابد و حق نماز را به جا بياورد كه بين خود و مال و فرزند، فاصله اي قرار دهد و آن قدر در عواطف گرد آوردن مال و فرزند غرق نشود كه تمام ذهن و روح و ضميرش در اشغال اين مفاهيم باشد. آيه اي كه امام علي عليه السلام در ادامه همين فراز به آن استناد مي كنند به روشني و زيبايي اين حقيقت را بيان مي كند: "يقول الله سبحانه: " رِجالٌ لا تُلْهِيهِمْ تِجارَةٌ ولا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وإِقامِ الصَّلاةِ وإِيتاءِ الزَّكاةِ / خداوند سبحان مي فرمايد: مرداني هستند كه تجارت و داد و ستد آن ها را از ياد خدا و برپاداشتن نماز و پرداخت زكات بازنمي دارد." اين جا هم اشاره وحياني اشاره كاملا روشن و معناداري است. مردان خدا و نمازگزاران حقيقي خود را از معادلات دنيا و خريد و فروش ها و كسب و كارها كنار نمي كشند اما تفاوت بزرگ آن ها با سايران در اين است كه اين تجارت ها و داد و ستدها آن ها را از ياد حق غافل نمي كند و اصلا همين تجارت ها و داد و ستدهاي آن ها از آن جايي كه به خاطر خداست، صورت ديگري از بندگي و عبوديت است.
اميرالمؤمنين علي عليه السلام در فرازي ديگر از خطبه 199 نهج البلاغه درباره اهميت و جايگاه نماز اين گونه مي فرمايند: "وقد عرف حقها رجال من المؤمنين الذين لا تشغلهم عنها زينة متاع ولا قرة عين من ولد ولا مال. يقول الله سبحانه: " رِجالٌ لا تُلْهِيهِمْ تِجارَةٌ ولا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وإِقامِ الصَّلاةِ وإِيتاءِ الزَّكاةِ / گروهي از مؤمنان كه زينت و متاع اين جهان و چشم روشني آن يعني فرزندان و اموال آنان را به خود مشغول نداشته است حق نماز را خوب شناخته اند. خداوند سبحان مي فرمايد: مرداني هستند كه تجارت و داد و ستد آن ها را از ياد خدا و برپاداشتن نماز و پرداخت زكات بازنمي دارد. رسول خدا (ص) بعد از اشارت به بهشت، خويش را در مورد نماز به تعب و مشقت انداخته بود زيرا خداوند به ايشان مي فرمايد: خانواده خويش را به نماز فرمان ده و در برابر آن شكيبا باش. لذا آن حضرت پي در پي اهل بيت خود را به نماز امر مي كرد و خود نيز در انجام آن شكيبايي داشت و بدانيد كه زكات همراه نماز مايه تقرب مسلمانان به خداوند است ..."
در ابتداي اين فراز امام علي عليه السلام مي فرمايد: "وقد عرف حقها رجال من المؤمنين الذين لا تشغلهم عنها زينة متاع ولا قرة عين من ولد ولا مال. يقول الله سبحانه: " رِجالٌ لا تُلْهِيهِمْ تِجارَةٌ ولا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وإِقامِ الصَّلاةِ وإِيتاءِ الزَّكاةِ / گروهي از مؤمنان كه زينت و متاع اين جهان و چشم روشني آن يعني فرزندان و اموال آنان را به خود مشغول نداشته است حق نماز را خوب شناخته اند. خداوند سبحان مي فرمايد: مرداني هستند كه تجارت و داد و ستد آن ها را از ياد خدا و برپاداشتن نماز و پرداخت زكات بازنمي دارد."
مسلما براي همه كساني كه مي خواهند به حقيقت عبوديت و بندگي دست يابند، اين پرسش مهم مطرح مي شود كه چگونه مي شود حق نماز را شناخت؟ اين سوال از آنجا مهم مي نمايد كه بارها از زبان معصومين عليه السلام مطرح شده است كه قبولي اعمال انسان در درگاه الهي در گرو قبولي نماز است و اگر كسي مي خواهد رسم بندگي را به جا بياورد بايد كه حق نماز را به جا بياورد. اما چگونه مي توان حق نماز را به جا آورد؟
نماز حقيقي در گرو فريفته نشدن به زينت و متاع دنيا در اين جا امام علي عليه السلام راه و رسم رسيدن به اين مقصود را نشان مي دهند: "وقد عرف حقها رجال من المؤمنين الذين لا تشغلهم عنها زينة متاع ولا قرة عين من ولد ولا مال / گروهي از مؤمنان كه زينت و متاع اين جهان و چشم روشني آن يعني فرزندان و اموال آنان را به خود مشغول نداشته است حق نماز را خوب شناخته اند." در واقع پاسخ ضمني امام علي عليه السلام به اين پرسش اين گونه است كه اگر كسي مي خواهد به حقيقت بندگي و اداي حق نماز برسد، راهي و چاره اي ندارد جز اين كه فريفته زينت و متاع دنيا نشود." در همين فراز امام علي عليه السلام دو زينت و عالم فريب از سوي دنيا را اين گونه بيان مي كنند: "مال و فرزند." همچنان كه قرآن در آيه 20 سوره حديد اين گونه به اين حقيقت اشاره مي كند كه: "اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَزِينَةٌ وَتَفَاخُرٌ بَيْنَكُمْ وَتَكَاثُرٌ فِي الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ كَمَثَلِ غَيْثٍ أَعْجَبَ الْكُفَّارَ نَبَاتُهُ ثُمَّ يَهِيجُ فَتَرَاهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ يَكُونُ حُطَامًا وَفِي الْآخِرَةِ عَذَابٌ شَدِيدٌ وَمَغْفِرَةٌ مِّنَ اللَّهِ وَرِضْوَانٌ وَمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِ / بدانيد كه زندگي اينجهاني بازيچه است و بيهودگي و آرايش و فخر فروشي ، وافزون جويي در اموال و اولاد همانند باراني به وقت است كه روييدنيهايش كافران را به شگفت افكند سپس پژمرده مي شود و بيني كه زرد گشته است و خاك شده است و در آخرت نصيب گروهي عذاب سخت است و نصيب گروهي آمرزش خدا و خشنودي او و زندگي دنيا جز متاعي فريبنده نيست."
دو حجاب بزرگ ميان خلق و خالق
حقيقت آن است كه چه مال و چه فرزند، محل فتنه و آزمايش هستند و مي توانند بين خداوند و انسان حجاب ايجاد كنند و مانع قرب باشند. امام علي عليه السلام در يكي از حكمت هاي نهج البلاغه دو حجاب بزرگ در چشم مردم را كه آن ها را از وصول به حقيقت باز مي دارد تندرستي و مال مي داند چرا كه فرد تندرست آرام آرام ممكن است دچار اين وهم شود كه به حول و قوه خود برمي خيزد و مي نشيند يا فرد توانگر دچار اين توهم مي شود آنچه از مال دنيا جمع كرده ماندگار است و او حالا بي نياز و غني است در حالي كه در حقيقت فقط خداوند غني و بي نياز است.
نمازگزاراني كه تجارت، آن ها را از ياد حق بازنمي دارد
بنابراين طبق اين نظر كسي مي تواند به حقيقت بندگي و نماز دست يابد و حق نماز را به جا بياورد كه بين خود و مال و فرزند، فاصله اي قرار دهد و آن قدر در عواطف گرد آوردن مال و فرزند غرق نشود كه تمام ذهن و روح و ضميرش در اشغال اين مفاهيم باشد. آيه اي كه امام علي عليه السلام در ادامه همين فراز به آن استناد مي كنند به روشني و زيبايي اين حقيقت را بيان مي كند: "يقول الله سبحانه: " رِجالٌ لا تُلْهِيهِمْ تِجارَةٌ ولا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وإِقامِ الصَّلاةِ وإِيتاءِ الزَّكاةِ / خداوند سبحان مي فرمايد: مرداني هستند كه تجارت و داد و ستد آن ها را از ياد خدا و برپاداشتن نماز و پرداخت زكات بازنمي دارد." اين جا هم اشاره وحياني اشاره كاملا روشن و معناداري است. مردان خدا و نمازگزاران حقيقي خود را از معادلات دنيا و خريد و فروش ها و كسب و كارها كنار نمي كشند اما تفاوت بزرگ آن ها با سايران در اين است كه اين تجارت ها و داد و ستدها آن ها را از ياد حق غافل نمي كند و اصلا همين تجارت ها و داد و ستدهاي آن ها از آن جايي كه به خاطر خداست، صورت ديگري از بندگي و عبوديت است.