حج بیت‌الله الحرام برای چیست؟
اگر فلسفه بعثت انبیا (ع) براساس آیه «لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَیِّناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْکِتابَ وَ الْمیزانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْط»، قسط است، این هدف منهای کعبه حاصل نخواهد شد زیرا با توجه به آیه «جَعَلَ اللَّهُ الْکَعْبَةَ الْبَیْتَ الْحَرامَ قِیاماً لِلنَّاس»، قیام به قسط و عدل همان فلسفه بعثت است.
حجت الاسلام و المسلمين ابراهيم يعقوبيان، مدرس حوزه علميه در گفت‌وگو با پايگاه اطلاع رساني بعثه مقام معظم رهبري در باب اسرار حج، گفت: درياي بيكران معارف حج آنقدر عظيم است كه قابل بازگو كردن در اين مجال نيست اما به صورت چند نكته مسائلي را مطرح مي‌كنم و قبل از آن بيان اين چند بيت خالي از لطف نيست: (اي كرمت واسطه بود ما/ خانه تو كعبه مقصودِ ما* از حَشَمت كعبه سيه خانه ايست/ وز حرم پاك تو كاشانه ايست* شد حرمت زينت باغ جهان/خانه تو چشم و چراغ جهان* كيست كه پروانه اين خانه نيست/واله و سرگشته و ديوانه نيست* سوي تو باشد همگي سعي ما/غير تو ما را نبود مدّعا).
وي با بيان اين سؤال كه حج بيت الله الحرام براي چيست؟ تصريح كرد: كلمه حج گرچه در لغت به معناي قصد كردن است اما در شريعت به معناي قصد كردن خانه خدا جهت انجام يك سري اعمال است، حج در روايات معصومين (ع) به عنوان ركن دين معرفي شده است البته نه به معناي اينكه اصل مسلماني انسان به حج باشد بلكه به اين معنا كه حج از مهمترين واجبات دين است.
اين مدرس حوزه علميه در باب اهميت حج اظهار كرد: در روايتي اميرالمؤمنين (ع) مي‌فرمايند كه قوت دين به بركت خانه خداست «جعل الله الكعبة تقويتا للدين» همچنين حضرت زهرا (س) در خطبه اي كه در مسجدالنبي (ص) ايراد فرمودند، حج را سبب قوام دين دانستند «الحج تشييدا للدين» و از سوي ديگر امام صادق (ع) فرموده اند كه «لايزال الدين قائم مادامت الكعبة» پس بقاي دين به بقاي كعبه است و اين نشان از درجه و اهميت بالاي كعبه و مناسك حج دارد.
كارشناس ارشد علوم قرآني و حديث با بيان آيات در اهميت حج نيز گفت: در قرآن كريم مي‌فرمايد: «إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذي بِبَكَّةَ مُبارَكاً وَ هُدىً لِلْعالَمين» (آل عمران/۹۶) پس در بين همه آسمان خراش‌هاي عصر جديد تنها بيتي كه ويژگي هدايت دارد كعبه است، كعبه، حجراسماعيل، حجرالاسود، مقام حضرت ابراهيم (ع) همه اش آيات الهي است و اگر فلسفه بعثت انبيا (ع) قسط و عدل است: «لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَيِّناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْكِتابَ وَ الْميزانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْط» (الحديد/۲۵) اين هدف منهاي كعبه حاصل نخواهد شد زيرا «جَعَلَ اللَّهُ الْكَعْبَةَ الْبَيْتَ الْحَرامَ قِياماً لِلنَّاس» (المائده/۹۷) قيام به چه؟ قيام به قسط و عدل كه همان فلسفه بعثت انبيا (ع) است.
وي با طرح اين سؤال كه چگونه ممكن است بقاي دين منوط به بقاي كعبه باشد؟ تبيين كرد: قرآن كريم مي‌فرمايد: «وَ أَذِّنْ فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجالاً وَ عَلى كُلِّ ضامِرٍ يَأْتينَ مِنْ كُلِّ فَجٍّ عَميق» (الحج/۲۷) چرا «وَ أَذِّنْ فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ»؟ به دليل «يَأْتُوكَ رِجالاً وَ عَلى كُلِّ ضامِرٍ يَأْتينَ مِنْ كُلِّ فَجٍّ عَميق» نكته اين است كه يك جهت مهم در دعوت به حج «عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطاعَ إِلَيْهِ سَبيلا» (آل عمران/۹۷) تشرف به محضر امام عصر، و برنامه را از او گرفتن و تحت مديريت ايشان عمل كردن است اين است كه حج واقعي يا همان «قِياماً لِلنَّاس» را شامل مي‌شود و الا حجي كه مديريتش به دست امام معصوم نباشد كه سبب قياما نمي‌شود و فلسفه اجتماعي بعثت انبيا (ع) را محقق نمي‌كند، كعبه با مديريت امام است كه سبب قياما للناس است و آنگاه است كه سبب تشييد دين خواهد شد.
حجت الاسلام يعقوبيان در ادامه سخن، علاقه مندان را به كتاب «صهباي حج» آيت الله جوادي آملي ارجاع داد و افزود: اين كتاب مطالب مفيد در حوزه درك معارف حج در خور توان مردم را مطرح كرده است همچنين جلد ۱۷ «جواهرالكلام» صفحه ۲۱۷ به بعد نيز به اين مسئله پرداخته است كه مطالعه آنها بس مفيد است.
مدرس حوزه علميه با اشاره به روايتي از كتاب «مهذب الاحكام» سيد عبدالاعلي سبزواري، عنوان كرد: در اين كتاب روايتي از زرارة بن اعين از امام صادق (ع) آمده است كه از ايشان سؤال كرد: جانم به فداي شما بيش از ۴۰ سال است در مسئله حج از شما سؤال مي‌كنيم و شما فتوا داده و يا پاسخ مي‌گوييد، مسائل مربوط به آن تمامي نخواهد داشت؟ امام (ع) فرمودند: خانه اي كه دوهزار سال قبل از خلقت آدم محل طواف ملائكه بوده است چگونه مسائلش پايان پذيرد.
وي در پايان گفت: اين مسائل براي ما قابل فهم نيست و نشان از جايگاه والاي اين مكان و اعمال دارد در روايت است كه ملائكه دائما دور خانه خدا طواف مي‌كنند و با چنان عشقي اين عمل را انجام مي‌دهند؛ چرا كه جز يكبار نوبت به انجام اين عمل را نمي‌يابند به دليل ازدحامي كه از ملائكه ايجاد شده است.