رمز و راز حروف مقطعه در قرآن

به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج، آيت ‌‌الله محمدي ري‌ شهري جلسه تفسير قرآن كريم را به تفسير سوره بقره اختصاص داد و ذيل تفسير «الم» گفت: در جلسات قبل طي بيش از 280 جلسه سوره حمد «ام القرآن» را تفسير كرديم. از اين جلسه بحث ما در مورد تفسير سوره مباركه «بقره» آغاز مي‌شود. قبل از اينكه به متن آيات وارد شويم لازم مي‌بينم توضيح كوتاهي درباره ويژگي‌هاي كلي اين سوره مباركه ارائه بدهم.
اين مفسر قرآن افزود: علت نامگذاري اين سوره به بقره در روايات زيادي از اهل بيت(ع) آمده است. به اين دليل اين سوره به بقره اشتهار يافته است كه داستان گاو بني اسرائيل در آيات 67 تا 73 اين سوره آمده است، به همين خاطر اين سوره به نام سوره بقره نام‌گذاري شده است.
وي در ادامه درباره فضائل سوره بقره گفت: چند فضيلت در روايات اهل بيت(ع) براي اين سوره بيان شده است. يكي از تعبيرها سنام قرآن است سنام، به معني قله و اوج چيزي است. هر چيزي قله‌ و اوجي دارد كه اوج قرآن سوره مباركه بقره است.
آيت الله محمدي ري ‌شهري افزود: يكي ديگر از تعبيرات اهل بيت(ع) درباره اين سوره فسطاط القرآن است. فسطاط به معني خيمه است. بسياري از احكام دين اسلام در اين سوره مطرح شده است. اين سوره به سيد القرآن نيز مشهور شده است . رسول گرامي اسلام مي‌فرمايد:« سرور سخن، قرآن است و سيد القرآن، سوره البقره است و آيت الكرسي هم سيد آيات بقره است».
اين مفسر قرآن گفت: امير مومنان علي(ع) سوره بقره را جمال القرآن معرفي مي‌كند. امام معتقد بودند زيبايي قرآن در دو سوره بقره و آل‌عمران نمود پيدا كرده است. يكي ديگر از تعبيرهايي كه فضيلت اين سوره را مي‌رساند كلمه زهراست. كلمه زهرا به معناي درخشان پر فروغ است، به همين دليل حضرت فاطمه (س) را زهرا ناميدند. يكي از اسامي سوره بقره زهرا است پيامبر(ص) مي‌فرمايد: «بخوانيد قرآن را كه شفيع شما در روز قيامت مي‌شود و بخوانيد دو زهرا يعني بقره و آل عمران را».
وي در ادامه تصريح كرد: سايبان محشر يكي ديگر از فضائل اين سوره است. رسول اكرم(ص) مي‌فرمايد: « سوره بقره در روز قيامت مانند يك چتر بالاي سر كساني كه اين سوره را تلاوت مي‌كردند مي‌ايستد و در روز قيامت از آنها دفاع و شفاعت مي‌كنند».
توليت آستان مقدس حضرت عبدالعظيم الحسني(ع) اظهار كرد: از پيامبر(ص) سوال كردند چه سوره‌اي از سوره‌ها و آيه‌اي از قرآن فضيلت بيشتري دارد؟ پيامبر(ص) در پاسخ فرمودند: سوره بقره و آيات آيت الكرسي فضيلت بيشتري دارد. مطلب ديگري كه در اين باره گفتني است مكان نزول اين سوره است. سوالي كه هميشه مطرح است اين است كه آيا سوره بقره مدني يا مكي است؟ اين سوره به استثناي آيه 281 كه در حجة الوداع در اواخر عمر پر بركت رسول گرامي(ص) نازل شده است همه آياتش در مدينه نازل شده است.
رئيس دانشگاه قرآن و حديث افزود: تعداد آيات اين سوره براساس شمارش كوفيان 286 آيه است. قرآن فعلي هم همين تعداد است؛ بر اساس شمارش اهل حجاز سوره بقره 285آيه دارد و بر اساس شمارش اهل بصره 287آيه است، نه اينكه متن آيات كم و زياد است بلكه تنظيم‌ها متفاوت است.
وي در ادامه اظهار كرد: سوره بقره با حروف مقطعه آغاز مي‌شود. حرف مقطعه يعني حروف جدا از هم. الف، لام، ميم در قرائت جدا خوانده مي‌شود اما در نوشتن سر هم نوشته مي‌شود. 29 سوره از سوره‌هاي قرآن با حروف مقطعه آغاز مي‌شود و در مجموع 78 حرف مقطعه در قرآن وجود دارد كه اگر حرفي كه تكرار شده‌اند حذف شوند 14 حرف مقطعه در قرآن وجود دارد. الف، لام، ميم آغاز سوره‌هاي بقره، آل‌عمران، روم، لقمان و سجده آمده است.
اين مفسر قرآن در آخر گفت: اين حروف را حروف رازآميز هم نام‌گذاري كرده‌اند، از عصر نزول تاكنون درباره معناي اين حروف سخن‌ها گفته شده است. نكته اصلي اينجاست كه چرا گزارش معتبري در دست نيست كه اصحاب پيامبر(ص) درباره معناي اين حروف از ايشان سوالي پرسيده باشند و پيامبر(ص) جواب داده باشد. يك روايت از «انس بن مالك» نقل شده است كه يك عرب باديه‌نشين از پيامبر(ص) معناي حا ميم را پرسيد و به پيامبر گفت ما در زبان عرب نمي‌توانيم چنين سابقه‌اي را در نظر بگيريم حضرت در پاسخ فرمود: «اين آغاز نامها و ابتداي سوره‌هاست» البته اين روايت نه معتبر است و نه معنايي از آن درك مي‌شود.