تقابل عقلانیت سکولار با عقلانیت دینی در حج

به گزارش پايگاه اطلاع‌رساني حج، نشست علمي تخصصي «حج شط هميشه جاري» با موضوع حج، فرهنگ هنر و رسانه عصر روز گذشته با حضور جمعي از اساتيد حوزه در سالن جلسات سازمان حج و زيارت استان قم برگزار شد.
حجت الاسلام كريم خانمحمدي در اين نشست از «حج و ارتباطات» به عنوان موضوع سخنراني خود نام برد و اظهار داشت: يكي از مفاهيم بسيار مشهور در ارتباطات حوزه عمومي است و ما در اين سخن مي خواهيم ثابت كنيم كه حج نماد حوزه عمومي مسلمين است؛ آقاي هاورماس بنيان گذار حوزه عمومي در عقلانيت ارتباطي است كه ركن جامعه سكولار غربي محسوب مي شود كه اگر بخواهيم تمدن غربي را خلاصه كنيم مي شود نمونه نهايي آن عقلانيت ارتباطي است.
عضو هيات علمي گروه جامعه شناسي دانشگاه باقرالعلوم افزود: اگر بخواهيم عقلانيت اسلامي را خلاصه كنيم ادعاي بنده اين است كه تبلور آن در حج است؛ براي شناخت موضوع بايد مفهوم حوزه عمومي تبيين شود تا مشخص شود كه عقلانيت ديني چه ارجحيتي به عقلانيت ارتباطي دارد. شعارهاي حوزه عمومي سكولار
وي با بيان اين كه حوزه عمومي نماد جامعه آرماني سكولار مبتني بر يك سري شعارها است، افزود: هاورماس يكي از مؤلفه هاي حوزه عمومي را برابري مي داند و به صورت استعاره بيان مي كند: جامعه آرماني همانند قهوه خانه است كه مردم در انگلستان جهت تفريح به آن جا مي آمدند و عاري از تشخص ها حرف مي زدند و اين كه كسي چه كاره است مطرح نيست و هركس بدون ترس و واهمه بحث مي كند، بنابراين جامعه آرماني بايد به گونه اي باشد كه همه بدون ترس از يك فرد آزادانه گفت‌وگو كنند كه از دل آن هنجارها و ارزش ها به وجود مي آيد.
حجت الاسلام خانمحمدي تقدم كليت ها به قوميت ها و جنسيت ها را يكي از مؤلفه هاي حوزه عمومي سكولار برشمرد و عنوان داشت: مأخذ ايدئولوژي در حوزه عمومي غرب خواست عمومي است و هرآنچه كه نفس مردم بخواهد واقعي است و جامعه اي آرماني است كه همه در آن برابر بوده و عاري از ترس باشند.
وي با بيان اين كه حج نماد حوزه عمومي مسلمين است، تأكيد كرد: ما در حج مي خواهيم به اجماع جهاني برسيم و اگر تأملي در مورد اركان حج و عناصر آن داشته باشيم متوجه مي شويم كه حج هم شبيه حوزه عمومي است ولي مختصاتي دارد كه حوزه عمومي اسلام را از سكولار جدا مي كند، بنابراين عقلانيت وحياني متمايز از عقلانيت ارتباطي است و عناصر موجود در آن را پيامبر، مسجد و قرآن است كه اگر آن را به صورت يك مثلث فرض كنيم وصل به خداوند مي شود كه در اين باره از پيامبر حديثي هم وارد شده است.
مردم، مأخذ ايدئولوژي سكولار
عضو هيات علمي دانشگاه باقرالعلوم ادامه داد: در حوزه عمومي سكولار مأخذ ايدئولوژي، مردم است ولي در عقلانيت وحياني يا همان حوزه عمومي اسلام، مأخذ قرآن است، مكان در عقلانيت سكولار قهوه خانه و در عقلانيت وحياني مسجد است؛ آن جا راهبري نيست ولي اين جا راهبر رسول خدا است؛ در آن جا هدف نيست ولي در عقلانيت وحياني رسيدن به خدا هدف است
وي با تأكيد بر اين كه اگر اين چارچوب سه گانه را بپذيريم همه امتيازات عقلانيت سكولار را نيز در حج خواهيم ديد، خاطرنشان كرد: حج حول محور مسجد است و در كل جهان اسلام به سمت كعبه نماز مي خوانيم، بنابراين كعبه حوزه عمومي جهاني دارد كه هرجا مسلمان هست بايد هر روز رو به كعبه نماز بخواند و بايد هر روز قرآن بخواند كه ضلع دوم مثلث بود و بايد هر روز به رسول خدا وصل بشويم كه در تشهد و سلام نماز تبلور دارد. تقويت سنت هاي الهي در حج حجت الاسلام خانمحمدي با بيان اين كه همه سنت هاي الهي در حج تقويت مي شود، ابراز داشت: در حج، خدامحوري داريم، در حج برابري به اوج مي رسد كه نمونه آن تراشيدن سر است كه اوج خضوع و تواضع به شمار مي رود، صبر و مقاومت را از تلاش و حركت در مشعر و منا و ايثار و ترجيح ديگران را در قرباني و دادن به آن فقرا مشاهده مي كنيم كه در عقلانيت سكولار معنا ندارد.
وي تعادل در مصرف، انسجام اجتماعي، تلاش و كوشش جمعي وكف نفس را از ديگر بركات حج دانست و تصريح كرد: از جمله بركات ديگر حج همدلي با فروردستان و فقرا در راه رفتن است و همچنين منع گرفتن بيني در هنگام شنيدن بوي بد است تا شخص بداند فقيري كه در كنار جوي آب متعفن است چه سختي مي كشد؛ ما در حج پاسداشت محيط زيست را با پرهيز از كشتن حيوانات و تخريب گياهان مشاهده مي كنيم و ورزش و رياضت، زهد و تعلق زدايي، اعتماد به نفس، صداقت، قدر شناسي و خانواده گرايي را در حج تمرين مي كنيم.