خرمشاد: جهان اسلام تاکنون از ظرفیت‌های حج بهره لازم را نبرده است
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی گفت: ما باید از مناسک حج در جهت رسیدن به اهداف سیاسی، فرهنگی و اجتماعی بهره ببریم ولی متأسفانه تا به حال از تمامی این ظرفیت‌ها بهره نبرده‌ایم و دلیل آن نظام سیاسی است که در سرزمین حجاز وجود دارد.
به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج، محمدباقر خرمشاد عصر امروز در سلسله نشست‌هاي تخصصي حج كه در سازمان حج و زيارت برگزار شد با تبريك ايام دهه كرامت و با بيان اين مطلب كه در مسئله حج و جهان اسلام بايد سه محور اساسي را مورد توجه قرار بدهيد اظهار كرد: اين سه محور عبارتند از تقسيم‌بندي حج به مباحث سياسي، فرهنگي و اجتماعي. به لحاظ فرهنگي بايد اين امر را در ذهن متبادر كنيم كه حج يك واجب شرعي است و محدود به زمان و مكان است و مكان در اين عمل عبادي برجسته‌تر است.
وي خاطرنشان كرد: ما نماز و روزه را نيز به عنوان فريضه‌هاي الهي داريم. هركدام از اين‌ها نيز احكامي دارند ولي همچون عبادت حج محسوب نمي‌شوند. مثلاً نماز را ما مي‌توانيم در هر مكاني به جا بياوريم. اين كه عبادتي همچون حج به زمان و مكان محدود مي‌شود اين امر براي ما نتيجه‌اي در بر دارد و آن اين است كه سبب مي‌شود يك عبادت جمعي با فضايي معنوي به وجود بيايند.
رئيس سابق سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي تأكيد كرد: در حج آيين‌هاي متنوع و سمبليكي وجود دارد. انسان‌هاي قرن 21 ام با فضاي پسامدرنيته روبه‌رو هستند. ما فارغ از مسلمان بودن بايد به اين امر توجه كنيم كه حج آيين‌ها و جنبه‌هاي سمبليك زيادي دارد. جهان پسامدرنيته مي‌خواهد فضايي را براي انسان به وجود بياورد كه انسان از خدا زده شود به همين دليل سراغ فرقه‌گرايي رفته است. حج و دين اسلام آيين و مناسك متنوعي دارد كه افرادي همچون جلال آل احمد، شهيد مطهري و ساير افرادي كه با ديد باز اين فريضه را به جاي آورده‌اند همواره مجموعه اين مناسك را در كنار هم قرار داده اند و يك نظام عبادي و الهي را از اين فريضه براي مردم تعريف كرده‌اند.
خرمشاد افزود: حج عبادتي است كه بسيار غني محسوب مي‌شود و جزء منحصر به فرد احكام اسلام است. بر اساس تمام اين دلايل مي‌توانيم بگوييم كه حج يك ايستگاه فرهنگي قوي در ميان مسلمانان است. اسلام انسان را هم از لحاظ مادي و هم از لحاظ معنوي مورد تعريف و ارزيابي قرار مي‌دهد. جهان مادي در مكاني همچون سرزمين حج سبب مي‌شود كه انسان‌ها به يك روح والا برسند و در مناسك حج، معنويت انسان‌ها در نظر گرفته مي‌شود.
وي خاطرنشان كرد: انسان مي‌تواند با دو بال مادي و معنوي خود را هموار كند و حج ايستگاه پمپ معنويت براي مسلمانان است و ما بايد از آن‌ها بهره ببريم. به لحاظ اجتماعي نيز حج، معنويات بسيار ارزشمندي را براي جهان اسلام به دنبال دارد. در قرآن كريم براي سامان دادن جوامع اسلامي آن‌ها را به عنوان امت معرفي مي‌كند ما اگر بخواهيم امت اسلامي را نشان بدهيم مي‌توانيم از مناسك حج بهره ببريم. تمام اقوام و قوميت‌هاي مختلف حول محور اسلام و كعبه دور هم جمع مي‌شوند و حج شكوه امت اسلامي است.
عضو هيئت علمي دانشگاه علامه طباطبايي تأكيد كرد: حج و امتي كه در آن قرار مي‌گيرند عينيت بخشيدن به مفهوم امت در قرآن را نشان مي‌دهند. حج مصداق قرائت است و سبب تعريف و تقويت هويت جمعي مسلمانان مي‌شود. ما با جمع شدن در كنار هم هويت‌مان را احيا و تقويت مي‌كنيم.
وي خاطرنشان كرد: انسان‌هايي كه در حج شركت مي‌كنند و يك ماه از لحاظ هويت ديني و اسلامي تقويت مي‌شوند رفتار آن‌ها بعد از پايان يافتن حج بسيار متفاوت مي‌شود و با روحيه لطيف‌تري با يكديگر برخورد مي‌كنند. اين امر يكي از ابعاد اجتماعي حج در جهان اسلام است. در حج همبستگي اجتماعي ايمان، عقيده و باور به وجود مي‌آيد.
خرمشاد افزود: همچنين تقويت پديده‌اي همچون عزت و كرامت حول محور حج در بين جوامع اسلامي شكل مي‌گيرد. تقويت وحدت اسلامي يكي ديگر از عوامل موثر اجتماعي در حج است. در طول قرون گذشته همواره تمام علماي دين اسلام و بزرگان به مسئله وحدت تأكيد كرده‌اند در حج، تجلي وحدت به عينه ديده مي‌شود.
وي در ادامه با اشاره به اين مطلب كه حج به لحاظ سياسي نيز دستاوردها و ظرفيت‌هاي عظيمي را براي جهان اسلام به دنبال دارد گفت: حج به لحاظ سياسي يك نمايش قدرت فوق‌العاده محسوب مي‌شود ولي متأسفانه از اين ظرفيت سياسي به حد كافي تا به حال استفاده نشده است. شايد يكي از علل برائت از مشركين كه امام به آن اشاره فرمودند اين بود. حج در قرن 20 و 21 ام ترجمان قدرت ملت اسلامي محسوب مي‌شود.
وي خاطرنشان كرد: افرادي كه در مناسك حج شركت مي‌كنند اكثريت از متمولين جهان اسلام محسوب مي شوند. اگر هركدام از آن‌ها هر ساله از نظر مالي ذره‌اي به كشور فلسطين كمك كنند ديگر شاهد اين همه هجوم به جهان اسلام نيستيم. حج هم فعل لازم است و هم فعل متعدي. لازم از آن جهت كه اراده فعلي و خاصي را انجام مي‌دهد و متعدي بر امور سياسي است.
وي گفت: ما بايد از يك تا دو ماه قبل راهكارهاي تقويت حج را و بهره‌گيري از ظرفيت آن‌ها را در بين جوامع اسلامي تقويت كنيم و يك اتاق فكري براي آن تشكيل شود تا به مسائل سياسي مهم جهان اسلام به صورت خاص و عام پرداخته شود. ما اگر از ظرفيت حج بهره ببريم مي‌توانيم به هر آنچه مي‌خواهيم برسيم.
رئيس سابق سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي عنوان كرد: اكنون انديشمندان مي‌گويند كه جهان از حالت دو قطبي خارج شده است و يك نظام جديدي در حال شكل‌گيري است. همگي بر اين امر تأكيد دارند كه جهان نبايد تك قطبي شوند چرا كه در آن صورت يك كشور ديكتاتور مي‌شود. اين جهان چند قطبي كه در حال شكل گيري است يكي از قطب هاي آن جهان اسلام است و ظرفيت حج در خدمت همين قطب اسلامي است. آيا حج براي مسلمانان نمي‌تواند در اين پيچيدگي يك قدرت و سهم محسوب شود؟ قطعاً كه مي‌تواند باشد ما بايد يك سري از آرمان‌ها را در حج تغيير بدهيم و آرمان‌هايي را كه مد نظر اسلام است را ارائه بدهيم.
خرمشاد تأكيد كرد: ما بايد براي رسيدن به اهداف خود در حج يك NGO هايي تشكيل بدهيم. حج به لحاظ سياسي، فرهنگي و اجتماعي ظرفيت فوق‌العاده‌اي دارد. در حد فعل لازم يك سري از مباني آن حاصل شده است ولي در حد فعل متعدي از آن كمتر بهره برده‌ايم و يكي از علل آن اسير شدن حرمين شريفين در دست نظام سياسي سرزمين حجاز است. ما اگر بتوانيم اين دايره را بازتر كنيم و حداقل‌ها را قبول كنيم، بهره فراواني مي‌توانيم از اين مناسك ببريم.
ايسنا