حجرالاسود و جایگاه آن در فقه بررسی شد

به گزارش سرويس انديشه پايگاه اطلاع‌رساني حج، گروه فقه و حقوق پژوهشكده حج و زيارت كتاب حجرالاسود و جايگاه آن در فقه تأليف حجت الاسلام رضا عندليبي را در چهار فصل مفاهيم و كليات، جايگاه حجرالاسود در طواف، استلام حجرالاسود و مستحبات ديگر حجرالاسود تدوين و حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت آن را منتشر كرده است.
مسجدالحرام به عنوان اولين خانه‌اي كه براي عبادت خداوند متعال بنا شد، در دل خود گنجينه‌هايي بي‌بديل و ميراثهاي فرهنگي آسماني بي‌نظيري را جاي داده است. يكي از اين ذخاير ارزشمند و مقدس، سنگ سياهي است كه از آن به حجرالاسود تعبير مي‌شود.
حجرالاسود، اين سنگ مقدس كه قدمتي به قدمت تاريخ بشريت دارد و در مقام يكي از نمادهاي حج در ركن شرقي كعبه معظمه قرار دارد، داراي پيشينه‌اي تاريخي و احكام و مناسك فقهي است و نقش بسزايي در واجبات و مستحبات اعمال و مناسح حج و عمره دارد كه متأسفانه كمتر به آن توجه مي‌شود.
فصل اول اين اثر، به شناخت مفاهيم كاربردي كتاب، همچون حجرالاسود، استلام، ركن، فقه و بيان مطالب كلي مربوط به بحث، همچون اهميت حجرالاسود و تاريخچه آن از منظرت روايات اختصاص دارد.
در فصل دوم به بررسي جايگاه حجرالاسود در طواف پرداخته شده است و پس از آن در فصل سوم، فلسفه و آثار استلام حجر، حكم، كيفيت، محدوده آن و سرايت اين احكام به اركان ديگر كعبه بررسي شده است. در فصل پاياني كتاب نيز مستحبات ديگر حجرالاسود بيان شده است.
براساس مقدمه اثر، تمامي اين مطالب با تكيه بر دلايل متقن فقهي و روايات معتبر اهل بيت عليهم‌السلام بوده و صرفا از بعد فقهي بررسي شده است كه البته در بررسي سندي روايات براي جلوگيري از تطويل، از تصريح به وثاقت يا عدم اثبات وثاقت روات، پرهيز شده و تنها نتيجه رجالي بررسي سند، در ضمن عنوان روايات ذكر شده است.
در فصل اول اين اثر و ذيل عنوان ركن مي‌خوانيم: ركن در لغت به معناي پايه، ستون و جزء بزرگ‌تر و قوي‌تر از هرچيز است. اما در اصطلاح فقه، ركن به جزء اصلي هر عمل گفته مي‌شود كه در برخي از عبادات مثل نماز، با ترك عمدي و سهوي آن، عمل باطل مي‌شود و در برخي ديگر از عبادات مثل حج، با ترك عمدي آن، عمل ناصحيح خواهد بود.
اصطلاح ديگر ركن در فقه كه در روايات نيز به آن اشاره شده و مقصود در اين تحقيق نيز همان است، هر يك از زاويه‌هاي چهارگانه كعبه است كه به آنها اركان كعبه اطلاق مي‌شود.
اين اركان به ترتيب عبارت‌اند از: ركن شرقي كه به ركن حجر يا اسود معروف است و به آن ركن اسود نيز مي‌گويند؛ بعد از آن ركن شمالي كه به آن ركن عراقي نيز اطلاق مي‌شود و پس از آن ركن غربي كه به ركن شامي نيز معروف است و در نهايت، ركن جنوبي كه به ركن يماني نيز مشهودر است.
چاپ نخست كتاب حجرالاسود و جايگاه آن در فقه تأليف رضا عندليبي در قطع رقعي، 160 صفحه، شمارگان 1000 نسخه و به قيمت 5600 تومان از سوي مؤسسه فرهنگي هنري مشعر وابسته به حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت در تابستان 1395 منتشر و روانه بازار نشر شده است.