عزاداری ماه محرم در افغانستان
در افغانستان از اول محرم خیابانها، کوچه ها و دیوارهای اماکن عمومی با پارچه های سیاه، سبز و سرخ با شعارهای «یاحسین»، «یا ابا عبدالله»، «یا ثارالله»، «یا عباس» پوشیده می شوند.
به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج، افغانستان كشور محصور در خشكي در آسياي مركزي است. اين كشور حد فاصل آسياي ميانه، آسياي غربي و خاورميانه و پايتخت آن كابل است. همسايگان افغانستان، پاكستان در جنوب و شرق، ايران در غرب، تاجيكستان و ازبكستان وتركمنستان درشمال و چين درشمال شرقي هستند.
مساحت افغانستان ۶۵۲٬۸۶۴ كيلومتر مربع و جمعيت آن در سال ۲۰۱۵ بيش از ۳۲ ميليون نفر بوده است. اسلام دين رسمي در افغانستان است وجمعيت شيعيان بين ۲۵ تا ۳۰ درصد كل جمعيت برآورده شده است.برپايي مراسم عزاداري ماه محرم در افغانستان سابقه بسيار دارد، اما در نحوه برگزاري اين مراسم در سالهاي اخير تغييرات زيادي به وجود آمده است. در گذشتههاي نه چندان دور اين مراسم بيشتر در حسينيهها برگزار ميشد و مردم با تجمع در حسينيهها و تكايا پاي منبر روحانيون مينشستند، سينه ميزدند و با گوش دادن به روضه مصيبتهاي امام حسين (ع) ميگريستند. به اين ترتيب برگزاري مراسم ماه محرم بخصوص دهه اول آن صرفاً به حسينيهها محدود بود و اين مراسم عزاداري ١٣ روزه با سادگي بسيار برگزار ميشد. ولي امروزه آيين هاي سوگواري حضرت اباعبدالله الحسين(ع) در ماه محرم با حضور انبوه عزاداران حسيني در شهرهاي مختلف افغانستان برگزار مي شود و شيعيان عزادار اين كشور بخصوص در روزهاي تاسوعا و عاشورا با شركت در دستجات گوناگون عزاداري، درس هاي قيام سالار شهيدان را در صحراي كربلا مرور مي كنند.
در اين كشور مراسم عزاداري از اول محرم آغاز مي شود، خيابان ها، كوچه ها و ديوارهاي اماكن عمومي با پارچه هاي سياه، سبز و سرخ با شعارهاي«يا حسين»، «يا ابا عبدالله»، «يا ثارالله»، «يا عباس» و نيز احاديثي از پيامبراكرم (ص) درمورد شخصيت والاي امام حسين (ع) پوشيده مي شوند. علاوه برآن، عاشقان اهل بيت، پرچم هاي سياه و سبز با شعارهاي حسيني بر ديوارهاي منازل، خودروها و موتورسيكلت هاي خود نصب مي كنند.
در دهه اول محرم مناطق مختلف افغانستان به ويژه كابل، مزارشريف، باميان، پروان، ميدان وردگ، بغلان، بلخ، هرات، دايكندي و برخي مناطق پشتون نشين كه شيعيان افغانستان در آنها زندگي مي كنند، چهره ديگري به خود مي گيرد. تقريباً همه جا ذكر مصيبت اهل بيت عليهم السلام و وقايع عاشورا به گوش مي رسد. جوانان و عاشقان امام حسين (ع) در اين شب ها با تجمع در حسينيه ها كه اصطلاحاً مردم اين كشور به آن «تكيه خانه» مي گويند به نوحه سرايي، سينه زني و زنجير زني مي پردازند. همچنين علماي ديني از روز پنجم ماه محرم در حسينيه ها به تشريح اهداف قيام كربلا عليه دستگاه فاسد يزيد و اين كه قيام امام حسين (ع) و۷۲ تن از يارانش براي اصلاح امت مسلمان و بيداري مردم و هدايت آنان به دين حضرت رسول (ص) جد بزرگوار امام صورت گرفته است، مي پردازند.
رسانه هاي مختلف نيز درماه محرم، تغييراتي كلي را در برنامه هاي خود ايجاد مي كنند، به طوري كه راديو و تلويزيون با حذف موسيقي بيشتر به تلاوت قرآن، مداحي و پخش گزارش از حسينيه ها و مساجد معروف كشور مي پردازد.
هرچند دولت افغانستان و نيروهاي امنيتي نيز در برگزاري هرچه بهتر آيين سوگواري ماه محرم و روز عاشوراي حسيني با مردم همكاري مي كنند، ولي متاسفانه گروهك هاي تروريستي همواره با اعمال خشونت اميز و غيرانساني خود در جهت ايجاد رعب و وحشت، مراسم عزاداري ماه محرم را به خاك و خون مي كشند و عزاداران حسيني را به شهادت مي رسانند. به استناد شواهد تاريخي مردم مسلمان و متدين افغانستان، مخصوصاً شيعيان اين كشور همواره كوشيدهاند تا به هر قيمت عاشورا را زنده نگه دارند و در اين راه در سايه جهل و تعصب، فشارهاي جانكاهي را تحمل كردهاند و عالمان ديني، دينداران جوانمرد در اين راه به شهادت رسيده اند.
دهم محرمالحرام يا روز عاشوراي حسيني در سراسر افغانستان از سوي دولت اين كشور تعطيل رسمي است و شيعه و سني در كنار يكديگر اين روز را به عنوان نقطه عطف جهان اسلام در همدلي و نزديكي قلبهاي يكديگر به عزاداري و مرثيه سرايي ميپردازند. مناسب است بدانيد مقامات بلند پايه كشوري، اعضاي كابينه، مقام هاي ارشد دولت دراستان ها و شهرستان ها نيز در روز عاشوراي حسيني با حضور در مساجد و حسينيه ها، در آيين عزاداري سومين امام شيعيان جهان شركت مي كنند. مردم اهل سنت هرات نيز در ايام محرم به گونههاي مختلف ياد و نام امام حسين(ع) را گرامي ميدارند، و در روز عاشورا به تلاوت قرآن و اطعام نيازمندان ميپردازند. در سالهاي گذشته در اين روز دستههاي عزادار در خيابانهاي اصلي شهر اقدام به قمه زني ميكردند كه در سال هاي اخير با توصيه و تشويق علما و مسئولين دولتي اين كار جايش را به اهدا خون عزاداران حسيني به بانكهاي خون داده است. حضور عزاداران در دسته هاي زنجير زني و سينه زني در ايام تاسوعا و عاشورا چشمگير است.
دستههاي سينه زني هر حسينيه و مسجدي مشخص است و نام و عنوان بخصوصي دارد. سردسته مشخص است و از خود نايب و معاوني دارد و تمامي كساني كه سينه ميزنند، لباس يك رنگ سياه ميپوشند و پارچهاي را نيز به سر ميبندند كه معمولا سبز رنگ است و مزين به شعار يا نام امام حسين (ع) و اهلبيت است. اما در نحوه آرايش لباسها دسته هاي سينه زني از هم تفكيك ميشوند، يك دسته كمربندهاي سبز دارند، دسته ديگر كمربند سياه دارند و يك دسته اصلاً كمربند ندارد. لباس عدهاى بلند است و عدهاي ديگر كوتاه، به هرحال هر دسته نشانهاي دارد بخصوص و منحصر به فرد كه دستههاي ديگر آن را ميشناسند و رعايت ميكنند.
افغانستان و سوگواري در ماه محرميكي از مرسومترين رسمهاي ماه محرم و صفر، پخش كردن غذاي نذري است. «ديگچه» جزو معروفترين نذريهاي افغانستان است. پختن و پخش ديگچه بيشتر در سومين و آخرين چهارشنبه ماه صفر در افغانستان مرسوم است. افغانها اعتقاد دارند كه اگر ديگچه را در ظرفهاي بزرگ مسي بپزند، قطعاً عطر و طعم بهتر و مطلوبتري خواهد داشت. اين غذاي نذري تركيبي از برنج، آب، شير، روغن جامد، گلاب، عرق هِل، خلال بادام، خلال پسته و نمك است و طرفداران زيادي در ميان تمام افغانها دارد.
افغان ها اين نذري را به نيت فراوان شدن رزق و روزي، سلامت و فرزنددار شدن تهيه ميكنند و اعتقاد دارند كه حضرت فاطمه(س) چنين غذايي را زياد ميپخته است.