حجتالاسلام جعفری تشریح کرد:
مناظره؛ اولویت امام علی(ع) در برخورد با مخالفان
حجتالاسلام جعفری معتقد است که امام علی(ع) تا زمانی که خوارج دست به سلاح نبردند سهم ایشان را از بیت‌المال قطع نکرد و تا می‌توانست با مخالفان به مناظره پرداخت.
به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج، حجتالاسلام و المسلمين يعقوب جعفري، استاد حوزه و دانشگاه در پاسخ به اين پرسش كه امام علي(ع) در برخورد با مخالفان چه سيره‌اي داشت؟ گفت: در حكومت ظاهري اميرالمومنين(ع) كه خيلي هم كوتاه بود، حضرت مخالفاني داشت. در اين ميان شديد‌ترين مخالفان خوارج بودند. معاويه هم بود، اما او تشكيلات جداگانه‌اي داشت.
جعفري ادامه داد: خوارج از اصحاب امام علي(ع) بودند كه از ايشان برگشته بودند. آنها حتي به امام(ع) نسبت كفر داده بودند، رفتار امام نسبت به ايشان خيلي عجيب بود. اما تا وقتي كه دست به شمشير نبرده بودند و اقدام به مبارزه مسلحانه نكرده بودند توسط امام علي(ع) مورد برخورد جدي قرار نگرفتند و امام كاري به ايشان نداشت.
اين استاد حوزه با بيان اينكه خوارج حتي به مسجد كوفه مي‌آمدند و اعتراض مي‌كردند، گفت: خوارج حرف مي‌زدند و امام(ع) به حرف ايشان گوش ميداد و هيچ اقدامي نمي‌كرد و گاهي با ايشان بحث محاجه و مناظره مي‌پرداخت. اين حركات تا به زماني رسيد كه ايشان قيام مسلحانه را شروع كردند و برخي از اصحاب به حضرت اعلان جنگ كردند، آنجا بود كه امام(ع) در مقابل ايشان حاضر به جنگ شد و در نهروان با ايشان جنگيد و خيلي از خوارج توسط سپاهيان امام علي(ع) كشته شدند.
وي تصريح كرد: حتي زماني كه ايشان عليه امام اعلان جنگ داده بودند، امام(ع) فورا با ايشان جنگ نكرد و ابن‌عباس را فرستاد تا با ايشان مذاكرده كنند تا قائله خاتمه پيدا كند كه ايشان قبول نكرده و هدايت نشدند كه امام(ع) مجبور شد كه با ايشان به جنگ بپردازد.
چگونگي روش مناظره امام(ع) با مخالفان
جعفري در پاسخ به اين پرسش كه روش مناظره امام(ع) با مخالفان چگونه بود، گفت: روش امام(ع) در نهج‌البلاغه ذكر شده است. وقتي حضرت به ابن‌عباس(ع) مي‌گويد برو و با ايشان مناظره كن، روش مناظره را هم ياد مي‌دهد و مي‌گويد با اينها با آيات قرآني مناظره نكن براي اينكه تو يك چيزي مي‌گويي و آنها هم يك چيزي مي‌گويند و معمولا در مناظرات مباحث تكرار مي‌شود و حضرت فرمود آنها چيزي مي‌گويند و تو چيزي مي‌گويي و چون قرآن ذو وجوه است، تو با ايشان با سنت پيامبر(ص) مناظره كن كه در مطلب صريح است و ولايت و وصايت امير آمده است و آنها نمي‌توانند انكار كنند.
اين استاد حوزه تصريح كرد: امام(ع) به ابن‌عباس فرمود با يك شيوه شفاف و روشن با ايشان مناظره كن. خود حضرت مناظره‌اي به آن صورت با ايشان نكرد. آنها پاي منبر اعتراض مي‌كردند و آيه‌اي مي‌خواندند و شبهه مطرح مي‌كردند و حضرت بالاي منبر به ايشان جواب داده و شبهات را حل مي‌كرد و تا وقتي كه ايشان اقدام به جنگ نكردند، امام سهم ايشان را از بيت‌المال ميداد، چون ايشان به حد كفر نرسيده بودند اما وقتي به روي امام شمشير كشيدند و بي‌گناهان را كشتند اقدام به جهاد بر عليه ايشان كرد.
جعفري در پاسخ به اين پرسش كه چرا با خوارج مناظره مي‌كرد و اين كار چه مباني در انديشه ديني داشته است؟ گفت: جواب خيلي روشن اين است كه حضرت امير(ع) بود و امام(ع) هر چه بگويد حق و حجت است و قرار نيست كه ما از ايشان مطالبه دليل كنيم و ايشان خود حجت هستند.
وي افزود: در مرحله بعدي در آيات قرآني، ما توصيه به مناظره و محاجه داريم، مثلا آيه معروفي وجود دارد كه خداوند به پيامبر(ص) دستور داده است كه «ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ: با حكمت و اندرز نيكو به راه پروردگارت دعوت كن و با آنان به [شيوه اى] كه نيكوتر است مجادله نماى» (نحل، ۱۲۵) پيامبر موظف شده است كه اول بايد دعوت كند، آن هم با حكمت و موعظه حسنه.
وي تصريح كرد: مراد از حكمت اين است كه پيامبر بايد دلايل قانع كننده بياورد و موعظه حسنه اين است كه از احساسات مخاطبان استفاده كند و از در خير‌خواهي وارد شود، ولي اگر اين دو كارگر و موثر نشد، بايد مناظره كند و در مناظره نيز بايد از نكاتي كه مناسبت و خوب است، استفاده كند و بايد چيزهاي زيبا استفاده شود.
جعفري ادامه داد: در زندگي پيامبران هم داريم كه ايشان مناظره مي‌كردند و حضرت ابراهيم(ع) و موسي(ع) در قرآن مناظره‌هاي بسياري داشته‌اند و اين بحث به وفور در قرآن وجود دارد و خدا هم مناظره كرده و به كافران مي‌گويد برهان بياوريد و اين روش قرآن است.
وي در خصوص نحوه برخورد با معترضان در جامعه اسلامي گفت: مسئولان بايد ببينند كدام روش با سيره ائمه(ع) سازگار است. اميرالمومنين(ع) مطابق با شرايط رفتاري و مصلحت عمل مي‌كرد و جايي از مناظره و جايي هم از شمشير استفاده مي‌كرد و حتي كساني بودند كه درباره امام(ع) تا سرحد خدايي غلو مي‌كردند كه امام ايشان را ابتدا نصيحت كرد اما ايشان كارشان را ادامه دادند تا دستور دارد كه ايشان را بكشند. بالاخره شرايط ايجاب مي‌كند كه حاكم جامعه چگونه با آنها رفتار كند حالا تشخيص آن با حاكم جامعه است، ممكن است حاكم درست و يا اشتباه تشخيص دهد. امام(ع) معصوم است و درست تشخيص مي‌دهد اما غير امام امكان اين را دارد كه تشخيصش درست و يا نادرست بوده و مطابق مصالح مسلمين نباشد.