قرض، حقوق ماهیانه، بیمه، بازنشستگی

   احكام خمس

قرض، حقوق ماهيانه، بيمه، و بازنشستگي‏ 

 س 865: آيا بر كارمنداني كه گاهي مقداري مال از مخارج سالانه آنها زياد مي‏آيد، با توجه به اينكه بدهي‏هاي نقدي و قسطي دارند، خمس واجب است؟

 ج: اگر بدهي بر اثر قرض كردن در طول سال براي مخارج همان سال يا خريد بعضي از مايحتاج سال به صورت نسيه باشد، در صورتي كه بخواهد دين خود را از منافع همان سال ادا نمايد، مقدار دين از باقيمانده درآمد آن سال استثنا مي‏شود، و در غير اين صورت، تمام درآمد باقيمانده خمس دارد.

 س 866: آيا قرضي كه براي حج تمتع گرفته مي‏شود بايد خمس آن داده شده باشد و بعد از پرداخت خمس، باقيمانده آن براي مخارج حج پرداخت شود؟

 ج: مالي كه قرض گرفته مي‏شود، خمس ندارد.

 س 867: من در خلال پنج سال مبلغي را به بنياد مسكن جهت گرفتن زميني به اميد تأمين مسكن پرداخت كردم، ولي تاكنون تصميمي براي واگذاري زمين گرفته نشده است، لذا تصميم دارم، آن مبالغ را از بنياد مسكن باز پس بگيرم، با توجه به اينكه قسمتي از آن را قرض گرفته‏ام و قسمتي را هم از فروش فرش خانه‏ام و باقيمانده آن را هم از حقوق همسرم كه معلّم است، تهيه كرده‏ام، اميدوارم به دو سؤال ذيل پاسخ فرمائيد.

 1 - اگر بتوانم مبلغ مزبور را پس بگيرم و آن را فقط براي تهيه مسكن (زمين يا خانه) مصرف كنم، آيا خمس به آن تعلق مي‏گيرد؟

 2 - چه مقدار خمس به آن تعلق مي‏گيرد؟

 ج: در فرض مرقوم كه پول از راه هديه يا قرض يا فروش لوازم زندگي تهيه شده، خمس آن واجب نيست.

 س 868: چند سال پيش از بانك وام گرفته و آن را به مدت يك سال به حساب بانكي‏ام واريز كردم، و بدون آنكه موفق به استفاده از آن وام شوم، هر ماه قسط آن را مي‏پردازم، آيا به اين وام، خمس تعلق مي‏گيرد؟

 ج: خمس آن مقدار از وام مزبور كه اقساط آن را تا سر سال خمسي از منفعت كسب خود پرداخت كرده‏ايد، واجب است.

 س 869: اينجانب مبالغي به خاطر ساختمان منزل بدهكار هستم و اين بدهكاري تا دوازده سال طول خواهد كشيد، خواهشمندم مرا در رابطه با موضوع خمس راهنمائي فرمائيد كه آيا اين بدهي از درآمد سال استثناء مي‏شود؟

 ج: اقساط بدهي ساخت مسكن و مانند آن را هر چند مي‏توان از درآمد كسب همان سال پرداخت نمود، ولي در صورت عدم پرداخت، از در آمد آن سال استثنا نمي‏شود، بلكه به باقيمانده درآمد سر سال خمسي، خمس تعلق مي‏گيرد.

 س 870: كتابهايي كه دانشجو از مال پدر خود يا از وامي كه دانشگاه به دانشجويان مي‏دهد، مي‏خرد و منبع درآمدي هم ندارد، آيا خمس دارد؟ در صورتي كه بداند پدر خمس پول كتابها را نداده، آيا پرداخت خمس آن واجب است؟

 ج: كتابهايي كه با پول وام و يا با پولي كه پدر به او بخشيده، خريده شده است، خمس ندارد مگر آنكه يقين داشته باشد كه عين پولي كه پدر به او بخشيده، متعلق خمس است كه در اين صورت پرداخت خمس آن واجب است.

 س 871: اگر شخصي مبلغي را قرض بگيرد و نتواند آن را قبل از آن سال ادا كند، آيا پرداخت خمس آن بر عهده قرض دهنده است يا قرض گيرنده؟

 ج: بر قرض گيرنده خمس مال قرضي واجب نيست، ولي قرض دهنده اگر مال قرضي را از درآمد ساليانه كارش و قبل از پرداخت خمس آن قرض داده است، در صورتي كه بتواند تا آخر سال قرضش را از بدهكار بگيرد، واجب است كه هنگام رسيدن سال خمسي‏اش خمس آن را بپردازد، و اگر نتواند قرض خود را تإ؛ه‏ه پايان سال بگيرد، فعلا پرداخت خمس آن واجب نيست، ليكن هر وقت آن را وصول كرد بايد خمس آن را بدهد.

 س 872: افراد بازنشسته كه همچنان حقوق ماهيانه دريافت مي‏كنند، آيا بايد خمس حقوقي را كه در طول سال دريافت مي‏كنند، بپردازند؟

 ج: مبالغي كه از حقوق زمان اشتغال كسر نموده‏اند و پس از بازنشستگي، ماهانه مي‏پردازند، درصورتي كه از مخارج سال اضافه‏بيايد، پرداخت خمس آن واجب‏است.

 س 873: اسيراني كه به پدر و مادر آنان از طرف جمهوري اسلامي در طول مدت اسارت، حقوق ماهيانه پرداخت شده و در بانك پس انداز گشته است، آيا با توجه به اينكه آقايان اسراء اگر دسترسي به آن پول داشتند، آن را مصرف مي‏كردند، به مال مزبور خمس تعلق مي‏گيرد يا خير؟

 ج: پول مذكور خمس ندارد.

 س 874: من به شخصي مبلغي پول بدهكارم، اگر سر سال برسد وطلبكار قرض خود را مطالبه نكند و مقداري از درآمد سالانه كه با آن مي‏توانم قرض خود را ادا كنم، نزد من موجود باشد، آيا اين بدهي از درآمد سالانه استثناء مي‏شود يا خير؟

 ج: بدهي اعم از اينكه بر اثر قرض گرفتن باشد و يا بر اثر خريد نسيه لوازم خانگي، اگر به خاطر تأمين مخارج سالانه زندگي همان سال درآمد باشد اگر بخواهد پرداخت نمايد، از درآمد سال كسر مي‏شود، ولي اگر براي بدهي‏هاي سالهاي قبل باشد، هر چند مصرف در آمد سالانه براي پرداخت آن جايز است، ولي اگر تا پايان سال پرداخت نشود از درآمد سالانه استثنا نمي‏شود.

 س 875: آيا خمس بر كسي كه مالي در حساب سالانه‏اش باقي مانده، و در حالي سال خمسي‏اش رسيده كه بدهكار است، با توجه به اينكه چند سال براي پرداخت قرضش فرصت دارد، واجب است؟

 ج: بدهي پرداخت نشده چه بدون مدت باشد و چه مدت دار، از درآمد سالانه استثنا نمي‏شود، مگر اين كه براي تأمين هزينه‏هاي سال درآمد باشد كه از درآمد آن سال مقداري را كه مي‏خواهد صرف بدهي خود كند، استثنا مي‏شود و به معادل آن از درآمد سالانه، خمس تعلق نمي‏گيرد.

 س 876: آيا به مالي كه شركت‏هاي بيمه بر اساس قرارداد براي جبران خسارت به بيمه شده پرداخت مي‏كنند، خمس تعلق مي‏گيرد؟

 ج: پولي كه شركتهاي بيمه به فرد بيمه شده پرداخت مي‏كنند، خمس ندارد.

 س 877: در سال گذشته مبلغي را قرض گرفته و با آن زميني خريدم به اين اميد كه افزايش قيمت پيدا كند و بعد از فروش آن و خانه مسكوني فعلي ام، مشكل مسكن خود را در آينده حل كنم، اكنون سال خمسي من فرا رسيده، سؤال من اين است كه آيا مي‏توانم آن بدهي را از منفعت كسب سال گذشته‏ام كه خمس به آن تعلق گرفته، استثنا كنم يا خير؟

 ج: با فرض اين كه قرض مزبور جهت خريد زمين براي فروش آن در آينده بوده است، از منفعت كسب سالي كه در آن قرض گرفته‏ايد، استثناء نمي‏شود، و پرداخت خمس درآمد سالانه كسب كه از مخارج آن سال زياد آمده، واجب است.

 س 878: من از بانك مقداري وام گرفتم كه وقت پرداخت آن بعد از تاريخ سال خمسي‏ام فرا مي‏رسد و مي‏ترسم كه اگر آن مبلغ را امسال نپردازم، سال آينده قادر به اداي آن نباشم، تكليف من هنگام رسيدن سال خمسي ام در رابطه با پرداخت خمس چيست؟

 ج: اگر درآمد سال را پيش از پايان آن در پرداخت قرض خود مصرف كنيد و قرض هم براي افزايش سرمايه نباشد، خمس ندارد، ولي اگر قرض براي افزايش سرمايه باشد و يا قصد پس انداز درآمد سالانه را داشته باشيد، پرداخت خمس آن بر شما واجب است.

 س 879: معمول است كه براي اجاره خانه مقداري پولِ پيش پرداخت مي‏كنند، اگر اين پول از منابع كسب باشد، و چند سال در نزد صاحب خانه بماند آيا پس از دريافت بلافاصله بايد خمس آن پرداخت شود و در صورتي كه بخواهد با همان پول در جاي ديگر منزل اجاره كند، چطور؟

 ج: مادامي كه به اين پول براي اجاره منزل نياز دارد خمس ندارد.