موارد مصرف خمس، کسب اجازه ، هدیه و شهریه حوزوی

   احكام خمس

موارد مصرف خمس، كسب اجازه، هديه و شهريه حوزوي‏ 

 س 1013: بعضي از اشخاص از طرف خود اقدام به پرداخت قبض آب و برق سادات مي‏كنند، آيا احتساب آن از خمس جايز است يا خير؟

 ج: آنچه را تاكنون به قصد سهم سادات پرداختند، مورد قبول است، ولي براي موارد بعدي، قبل از پرداخت، لازم است كسب اجازه كنند.

 س 1014: آيا حضرتعالي مصرف ثلث سهم مبارك امام عليه السلام را براي خريد و توزيع كتابهاي ديني، اجازه مي‏فرمائيد؟

 ج: اگر وكلاي مجاز ما تهيه و توزيع كتابهاي مفيد ديني را لازم بدانند، جايز است كه از ثلثي كه مجاز به صرف آن در موارد معين شرعي هستند، آن كار را انجام دهند.

 س 1015: آيا جايز است سهم سادات به علويه فقيري كه ازدواج كرده و فرزنداني دارد ولي شوهرش غير علوي و فقير است، داده شود، و آيا او مي‏تواند آن را صرف فرزندان و شوهرش نمايد؟

 ج: اگر شوهر بر اثر فقر نتواند نفقه همسرش را بدهد و همسر وي هم شرعا فقير باشد، مي‏تواند براي رفع نيازش، سهم سادات بگيرد و آن را براي خود و فرزندان و حتي شوهرش مصرف كند.

 س 1016: گرفتن سهم امام «عليه السلام» و سهم سادات توسط اشخاصي كه علاوه بر شهريه حوزه درآمدهاي ديگري كه براي تأمين زندگي آنها كافي است داشته باشند، چه حكمي دارد؟

 ج: كسي كه شرعا مستحق نبوده و مشمول مقررات شهريه حوزه هم نباشد، گرفتن سهمين براي او جايز نيست.

 س 1017: زن علويه‏اي ادعا مي‏كند كه پدرش در پرداخت هزينه خانواده‏اش كوتاهي نموده و مجبور به گدائي در كنار مساجد شده‏اند تا از اين طريق مالي به دست آورده و مصرف كنند. اهالي منطقه هم آن سيد را فردي ثروتمند، ولي خسيس نسبت به خانواده‏اش مي‏دانند، آيا دادن نفقه آنان از سهم سادات جايز است؟ و بر فرض كه پدر بگويد كه بر من فقط دادن هزينه پوشاك و خوراك واجب است، ولي پرداخت بقيه مخارج مثل لوازم اختصاصي زنان و پول روزانه كودكان، واجب نيست، آيا مي‏توان به مقدار رفع احتياج از سهم سادات به آنان داد؟

 ج: در صورت اول اگر نمي‏توانند نفقه خود را از پدرشان بگيرند، جايز است به مقدار نفقه از سهم سادات به آنان داده شود. همچنين در صورت دوم، اگر علاوه بر خوراك و پوشاك، به چيز ديگري كه مناسب حالشان است، نياز داشته باشند، جايز است به مقدار رفع نياز از سهم سادات به آنان پرداخت شود.

 س 1018: آيا اجازه مي‏فرمائيد كه افرادي خودشان سهم سادات را به سادات فقير بدهند؟

 ج: كسي كه سهم سادات بر عهده اوست، واجب است در پرداخت آن به مستحقين اجازه بگيرد.

 س 1019: آيا مقلدين حضرتعالي در مصرف خمس مي‏توانند سهم سادات را به سيد فقير بدهند يا اينكه بايد همه خمس يعني سهم سادات و سهم امام «عليه السلام» را تحويل وكيل شما بدهند تا در موارد شرعي آن مصرف كند؟

 ج: در اين رابطه فرقي بين سهم سادات و سهم مبارك امام «عليه السلام» نيست.

 س 1020: آيا حقوق شرعي (خمس، ردّ مظالم، زكات) از شؤون حكومت است يا خير؟ و كسي كه خمس بر عهده اوست، آيا مي‏تواند خودش سهم سادات و ردّ مظالم و زكات را به افراد مستحق بدهد؟

 ج: در زكات جايز است كه خودش آنها را به فقراي متدين و عفيف بدهد، و در ردّ مظالم أحوط آن است كه با اذن حاكم شرع باشد، ولي در خمس واجب است كه همه آن را به دفتر ما و يا به يكي از وكلاي مجاز ما تحويل دهد تا در موارد شرعي كه براي آن مقرر شده، مصرف شود، و يا در پرداخت آن به مستحقين اجازه بگيرد.

 س 1021: آيا ساداتي كه داراي شغل و كسبي هستند، استحقاق خمس دارند يا خير؟ اميدوارم توضيح فرمائيد.

 ج: اگر درآمد آنان براي زندگي‏شان به طور متعارف و مناسب با شأن عرفي‏شان كافي باشد، مستحق خمس نيستند.

 س 1022: جواني بيست و پنج ساله و كارمند هستم، تا به حال مجرد بوده و با پدر و مادرم زندگي مي‏كنم، پدرم پيرمردي كهنسال و از كار افتاده است كه درآمدي ندارد و چهار سال است كه همه مخارج زندگي را من تأمين مي‏كنم. با توجه به اينكه نمي‏توانم هم خمس درآمد سالانه را بدهم و هم مخارج زندگي را تأمين كنم، و مبلغ نوزده هزار تومان هم از خمس درآمد سالهاي قبل بدهكارم و آن را يادداشت كرده‏ام تا بعدا بپردازم، خواهشمندم توضيح فرمائيد كه آيا جايز است خمس درآمدهاي سال را به نزديكان خود مثل پدر و مادر بدهم؟

 ج: اگر پدر و مادر شما قدرت مالي اداره امور زندگي خود را ندارند و شما توانائي كمك به آنان را داريد، كمك به آنان بر شما واجب مي‏شود، و آنچه را كه جهت تأمين نفقه آنان مي‏پردازيد، جزو مؤونه شما محسوب است، ولي شرعا نمي‏توانيد آن را به جاي خمس كه دادن آن هم واجب است، حساب نمائيد.

 س 1023: مبلغي بابت سهم مبارك امام «عليه السلام» بر عهده من است كه بايد آن را به حضرتعالي بپردازم، و از طرفي مسجدي هست كه احتياج به كمك دارد، آيا اجازه مي‏فرمائيد كه مبلغ مزبور را به امام جماعت آن مسجد بدهم تا در ساختمان و تكميل آن مصرف نمايد؟

 ج: در حال حاضر، سهمين مباركين براي اداره حوزه‏هاي علميه مورد نياز است. براي ساختمان مسجد و تكميل آن مي‏توان از كمك‏هاي مؤمنين استفاده كرد.

 س 1024: با توجه به اينكه احتمال مي‏دهيم پدر ما در زمان حيات خمس اموال خود را به طور كامل نپرداخته باشد، و ما قطعه‏اي از زمين‏هاي او را براي ساخت بيمارستان بخشيده‏ايم، آيا مي‏توان آن زمين را از خمس اموال متوفّي‏ حساب كرد؟

 ج: زمين مذكور به عنوان خمس محسوب نمي‏شود.

 س 1025: در چه مواردي بخشيدن خمس به كسي كه آن را مي‏دهد، جايز است؟

 ج: سهم مبارك امام عليه السلام و سهم سادات، قابل بخشش نيست.

 س 1026: شخصي در پايان سال خمسي، به طور مثال صد هزار تومان زائد بر مؤونه دارد كه خمس آن را داده است، اگر در سال بعد مقدار آن به صد و پنجاه هزار تومان برسد، آيا در سال جديد بايد خمس پنجاه هزار تومان را بپردازد يا اينكه بايد دوباره خمس صد و پنجاه هزار تومان را بدهد؟

 ج: اگر مالي كه خمس آن داده شده، در سال جديد مصرف نشود و باقي بماند، دوباره خمس ندارد، و اگر درآمد آن سال به طور مشترك با مال مخمس در مؤونه سال مصرف شود، واجب است كه خمس باقيمانده در پايان سال به نسبت غير مخمّس به مخمّس پرداخت شود.

 س 1027: طلاب علوم ديني كه هنوز ازدواج نكرده‏اند و مسكني ندارند، اگر درآمدي از طريق تبليغ و كار يا سهم امام عليه السلام داشته باشند، آيا مشمول خمس است يا اينكه مي‏توانند بدون پرداخت خمس، آن را به اين دليل كه از وجوب خمس استثنا شده، براي هزينه‏هاي ازدواج پس انداز كنند؟

 ج: حقوق شرعي كه از طرف مراجع به طلّاب محترمي اهدا مي‏شود كه مشغول تحصيل در حوزه‏هاي علوم ديني هستند، خمس ندارد، ولي ساير درآمدهائي كه از راه تبليغ و كار دارند، اگر تا سر سال خمسي باقي بماند، خمس آن واجب است.

 س 1028: اگر شخصي پس اندازي داشته باشد كه مخلوطي از مال مخمّس و غير مخمّس است و گاهي از آن براي مخارج خود برداشت كرده و گاهي هم به آن اضافه مي‏كند. با توجه به اينكه مقدار مال مخمّس معلوم است، آيا پرداخت خمس مجموع مبلغ باقيمانده واجب است يا اينكه بايد فقط خمس مال غير مخمّس را بدهد؟

 ج: واجب است كه خمس مبلغ باقيمانده را به نسبت مال غير مخمّس به مخمّس، بپردازد.

 س 1029: كفني را خريده و چندين سال مانده است، آيا پرداخت خمس آن واجب است يا اينكه فقط پرداخت خمس قيمت خريد آن واجب است؟

 ج: پولي كه با آن كفن خريده، اگرمخمّس باشد، ديگر خمس ندارد وگرنه بايد خمس كفن را بپردازد.

 س 1030: من طلبه علوم ديني هستم، مقداري پول داشتم كه با آن و كمك ديگران و استفاده از سهم سادات و گرفتن قرض، توانستم خانه كوچكي بخرم و اكنون آن را فروخته‏ام، اگر بر پول آن سال بگذرد و خانه‏اي نخرم، آيا به آن پول كه آماده براي خريد خانه است، خمس تعلق مي‏گيرد؟

 ج: خانه‏اي كه از شهريه حوزه علميه و كمك افراد خيّر و حقوق شرعي ديگر و قرض خريداري شده، پول فروش آن خمس ندارد.