خرید و فروش طلا، نقره و پول

    مسائل متفرّقه تجارت‏ ‏

 س 1609: در بعضي از كارخانه‏ها اقدام به تركيب و ساخت وسايل از قطعات مختلفي كه در كارخانه‏هاي ديگر ساخته شده‏اند، نموده و به اسم محصول يكي از دولتهاي معروف خارجي براي فروش به بازار عرضه مي‏كنند، آيا عمل مذكور غشّ و تدليس محسوب مي‏شود؟ و بر فرض كه اينگونه باشد، آيا در صورت جهل مشتري به موضوع، معامله‏اي كه بر روي اين وسايل صورت گرفته، صحيح است يا باطل؟

 ج: اگر داخلي يا خارجي بودن قطعه‏هاي مزبور و يا خود آن وسيله با مشاهده براي مشتري قابل شناسايي و تميز باشند، بر تركيب و ساخت آنها عنوان تقلّب و تدليس صدق نمي‏كند ولي اعلان و اخبار خلافِ واقع راجع به آنها كذب و حرام است و اگر بيع بر كالاي مذكور با وصفي كه مخالف واقع است صورت بگيرد، معامله صحيح است ليكن اگر مشتري بعد از آن از واقعيت امر مطلّع شود، اختيار فسخ خواهد داشت.

 س 1610: آيا جايز است صاحبان كارخانه‏ها و فروشگاهها حروف خارجي بر تابلوهاي فروشگاههاي خود بنويسند؟ و يا براي جلب توجه مشتريان و خريداران بر روي لباسهاي كودكان، حروف و تصاوير خارجي چاپ كنند؟

 ج: اگر به قصد فريب و گول زدن مشتري نباشد و ترويج فرهنگ بيگانه نيز به حساب نيايد، اشكال ندارد ولي مراعات قوانين جمهوري اسلامي لازم است.

 س 1611: تقلّب و دروغ و فريب در معامله با غير مسلمانان براي دستيابي به فائده مالي يا علمي بيشتر (درصورتي كه متوجه نباشند) چه حكمي دارد؟

 ج: دروغ و فريب و تقلّب در معاملات جايز نيست، هر چند طرف مقابل غيرمسلمان باشد.

 س 1612: گرفتن چه مقدار سود در فروش كالا مجاز است؟

 ج: سود گرفتن حدّ معيّني ندارد، بنابراين تا وقتي كه به حدّ اجحاف نرسيده و بر خلاف مقرّرات دولت هم نباشد، اشكال ندارد، ولي افضل بلكه مستحب آن است كه فروشنده به آن مقدار سودي كه هزينه‏هايش رإتأمين مي‏كند، اكتفا نمايد.

 س 1613: شخصي اقدام به فروش آبِ‏تحت مالكيت خود به اشخاص متعدد با قيمتهاي مختلف نموده است، مثلا قسمتي از آن را به فردي به قيمت ده هزارتومان فروخته و قسمت ديگر به همان مقدار را به فرد ديگري به قيمت پانزده هزار تومان فروخته است با توجه به اينكه همه آنها از يك قنات يا چاه هستند، آيا ما حق اعتراض به تفاوت قيمت آبها را داريم؟

 ج: اگر فروشنده، مالك آب و يا شرعا نسبت به آن ذيحق باشد، ديگران حق اعتراض به تفاوت قيمت‏ها را ندارند.

 س 1614: اگر كالايي را از يك شركت تعاوني به قيمت دولتي كه كمتر از قيمت آن در بازار آزاد است، خريداري كنم، آيا جايز است اين كالا را در بازار آزاد به قيمتي بيشتر از قيمت خريد حتّي سه برابر آن، به فروش برسانم؟

 ج: در صورتي كه فروش آن از طرف دولت ممنوع نباشد و افزايش قيمت آن هم به حدّ اجحاف به مشتري نرسد، اشكال ندارد.

 س 1615: اينجانب از توليد كنندگان وسايل الكترونيكي هستم، آيا جايز است آنها را به هر قيمتي كه مي‏خواهم و بازار عرضه و تقاضا، آن را قبول مي‏كند، بفروشم؟

 ج: فروش كالايي كه قيمت معيّني  از طرف دولت ندارد، به قيمتي كه مورد توافق خريدار و فروشنده است و اجحاف به خريدار هم نباشد، اشكال ندارد.

 س 1616: سرمايه‏داري از نظر اسلام چه حكمي دارد و حدود آن كدام است؟ آيا امكان دارد فردي با وجود پرداخت حقوق فقرا و مساكين بسيار ثروتمند شود؟ و آيا مبارزه اسلام با سرمايه‏داري، فقط شامل افرادي مي‏شود كه خمس و زكات نمي‏دهند يا اينكه شامل مسلماناني كه خمس و زكات مي‏دهند، هم مي‏شود؟ و آيااصولا ممكن است انسان با پرداخت حقوق شرعي اموالش، به اوج ثروت برسد؟

 ج: حقوق شرعي متعلّق  به اموال ثروتمندان، منحصر به خمس و زكات نيست و اسلام نيز مخالف افزايش ثروت نيست به شرطي كه جمع آوري مال از راههاي مشروع صورت بگيرد و فرد هم ملتزم به پرداخت همه حقوق متعلّق به اموالش باشد و آن را در راههايي كه شرعا حلال و به نفع اسلام و مسلمين هستند، بكار بگيرد و اشكال ندارد كه انسان با رعايت اين امور به ثروت بالائي دست يابد.

 س 1617: نزد ما متعارف است كه شخصي فرد ديگري را مكلّف به خريد ماشيني براي او كند و وي هم ماشين را مثلا به قيمت يك ميليون تومان بخرد، سپس به آن شخص مي‏گويد كه ماشين را به قيمت يك ميليون و صد هزار تومان خريده است و آن مقدار زيادي را در برابر كوشش و زحمتي كه براي خريد ماشين كشيده است در نظر مي‏گيرد، آيا اين معامله صحيح است؟

 ج: اگر از طرف فرد ديگري، وكيل در خريد ماشين براي او باشد، در اينصورت خريد ماشين به قيمت مورد معامله براي موكّل واقع مي‏شود و وكيل حق ندارد مبلغ بيشتري را از او مطالبه كند. بله، مي‏تواند براي وكالت خود، مطالبه اجرت نمايد، ولي اگر ماشين را براي خودش خريده باشد و سپس بخواهد آن را به فردي كه به او توصيه خريد ماشين نموده بود بفروشد، مي‏تواند به قيمتي كه بر آن توافق مي‏كنند به او بفروشد و جايز نيست نسبت به قيمت خريد ماشين دروغ بگويد، اگر چه دروغ گفتن معامله را باطل نمي‏كند.

 س 1618: بعضي از برادران در تعميرگاههاي ماشين كار مي‏كنند، گاهي فروشندگان ماشين به آنان مراجعه كرده و درخواست تعمير سطحي ماشين خود را مي‏كنند تا هزينه كمتري داشته باشد، به اين گمان كه سالم بودن  ظاهر ماشين براي فروش به مشتري كافي است، آيا اقدام به انجام آن كار توسط تعميركاران  جايز است؟

 ج: اگر منجر به تدليس شود و تعميركار بداند كه صاحب ماشين آن را از مشتري مخفي مي‏كند، جايز نيست.