بخش 7
آداب و مستحبات طواف نماز طواف مستحبات نماز طواف
|
|
176 |
|
255 ـ اگر در عدد اشواط طواف وسعي و عدد سنگ هاي رمي به ديگري اعتماد كند چنانچه اطمينان به عدد پيدا نمايد(1) مانع ندارد. (س712)
256 ـ محرم مي تواند قبل از انجام طواف واجب خود هم (چه
طواف عمره يا حج و چه طواف نساء) همين طوافها را براي معذور
نيابت كند.(2) (س715)
257 ـ اگر صاحب عادت وقتيّه و عدديه كه عددش مثلا هفت روز است، روز هفتم پاك شد و غسل كرد و اعمال را بجا آورد و بعداً خون ديد(3) چنانچه از روز دهم تجاوز نكرده محكوم به حيض است(4) كه در
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ آية الله سيستاني: و در خصوص طواف مي توان بر او اعتماد كرد اگر خود او يقين به عدد اشواط داشته باشد.
آية الله خويي، آية الله تبريزي: يا آن شخص ثقه باشد.
2 ـ آية الله گلپايگاني، آية الله صافي: در طواف عمره احوط آن است كه بعد از اداء مناسك خود طواف نيابتي را قبل از تقصير و خروج از احرام انجام دهد.
آية الله تبريزي: احتياط اين است كه پس از انجام اعمال خود، آن را براي منوب عنه انجام دهد.
3 ـ آية الله زنجاني: چنان چه در هنگام اعمال در باطن هم پاك بود، اعمال انجام شده صحيح است هرچند از روز دهم تجاوز نكرده باشد و به طور كلي اگر در بين روزهايي كه زن خون مي بيند مدتي پاك شود، به طوري كه در باطن هم خون نباشد در اين مدت حائض نيست.
4 ـ آية الله فاضل: اگر در طواف حج واقع شده بايد طواف و نماز را اعاده كند، و احتياطاً سعي را نيز اعاده كند و اگر در عمره تمتّع بوده اگر فرصت دارد طواف و نماز را اعاده كند و مستحب است كه سعي را اعاده كند و اگر در عمره تمتع بوده اگر فرصت دارد طواف و نماز آن را اعاده كند و احتياط مستحب اين است كه سعي و تقصير را نيز دو مرتبه به جا آورد و اگر فرصت نداشته باشد، حج تمتع او بدل به افراد مي شود و اگر حج واجب بوده، بعد از حج افراد بايد يك عمره مفرده به جا آورد والاّ انجام عمره مفرده واجب نيست.
آية الله تبريزي: اگر آن لك صفات حيض را داشت و قبل از گذشت ده روز از ابتداء حيض قطع شد بايد طواف و نماز طواف را كه خوانده اعاده نمايد و اگر بعد از آن سعي يا تقصير كرده آنها را هم اعاده نمايد و در غير اينصورت اعمالي را كه انجام داده صحيح است.
آية الله خويي: اگر به صفات حيض ادامه يافت و از ده روز نگذشت اعمال گذشته باطل بوده و اگر از ده روز گذشت و يا به غير صفات ادامه يافت اعمالش صحيح واقع شده.
آية الله سيستاني: پاكي بين دو خون كه حيض واحد شمرده مي شوند محل اشكال است و به احتياط واجب بايد اعمالش را تدارك نمايد.
|
|
177 |
|
وسعت وقت بايد طواف و نماز را اعاده كند و در ضيق وقت محلّ اشكال است كه مراعات احتياط بايد بشود.(1) (س719)
258 ـ هر گاه زني ولو به جهت خوردن قرص نظم عادت ماهانه اش بر هم خورد چنانچه خون سه روز استمرار داشته باشد(2) ولو به اين نحو كه پس از خروج تا سه روز باطن فرج آلوده باشد حكم حيض دارد وگرنه
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ آية الله مكارم: اگر اعمال در حال پاكي واقع شده صحيح است.
2 ـ آية الله زنجاني: لازم نيست سه روز اول حيض پشت سر هم باشد، ولي بايد اين
سه روز در يك دهه واقع شود. پس اگر دو روز خون ببيند و هفت روز پاك شود و دوباره
يك روز خون ببيند، هر دو خون حيض است ولي اگر بعد از دو روز خون ديدن، هشت
روز پاك باشد خون ديده شده حيض نمي باشد مگر پاك بودن وي به جهت مانعي همچون
قرص خوردن باشد كه لازم نيست سه روز اول در يك دهه واقع شود بلكه اگر به
جهت مانعي مجموع خون ديده شده سه روز هم نباشد خوني كه در ايام عادت
مي بيند حيض است.
|
|
178 |
|
بايد به وظايف مستحاضه عمل كند.(1) (720)
259 ـ مستحاضه كثيره بايد براي هر يك از طواف و نماز جداگانه غسل كند، مگر آنكه از وقت غسل براي طواف تا آخر نماز خون قطع باشد.(2) (س725)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 ـ آية الله گلپايگاني، آية الله صافي: در صورتي كه سه روز اوّل پشت سر هم نباشد مثل
آنكه دو روز خون ببيند و يك روز پاك شود و دوباره يك روز خون ببيند بنابر احتياط
لازم در روزهايي كه خون مي بيند بايد جمع كند ميان كارهاي مستحاضه و تروك حائض
و در روزهايي كه خون نمي بيند هم كارهايي را كه بر حايض حرام است ترك كند و عبادتهاي
خود را بجا آورد.
2 ـ آية الله گلپايگاني، آية الله صافي: اگر بعد از غسل براي نماز يوميه خون نبيند
تجديد غسل لازم نيست، و اگر خون ببيند براي هركدام از طواف و نماز طواف يك غسل
احتياطاً بجا آورد و اگر فاصله بين غسل و طواف زياد مي شود مثل اينكه در نزديك
مسجد الحرام نتواند غسل كند احتياطاً در موقع ورود به مسجد الحرام تيمم بدل از غسل
هم بنمايد.
آية الله بهجت: زني كه در حال استحاضه است به همان دستوري كه براي نماز خود طهارت مي گيرد براي طواف نيز همان طهارت كافي است.
آية الله تبريزي: بنابر احتياط براي طواف و نماز آن يك غسل كند و براي هريك از آن دو يك وضو بگيرد.
آية الله مكارم: مستحاضه كثيره هنگامي كه غسلهاي نماز خود را به موقع بجا آورد غسل ديگري براي طواف بر او واجب نيست، تنها وضو بگيرد بنابر احتياط.
آية الله خويي: و اما كثيره غسل كند براي هر كدام و محتاج به وضو نيست مگر اين كه محدث به حدث اصغر باشد، كه در اين صورت احوط ضم وضو است به غسل.
آية الله سيستاني: اگر خون مستمر باشد كه بيرون آمدن خون از پنبه منقطع نشود
يك غسل كافي است اگرچه احتياط مستحب براي هر كدام يك غسل است و اگر چنين
نباشد و به نحوي باشد كه بتواند پس از طواف با غسلي ديگر نماز را انجام دهد در حالي
كه خون بيرون نزده باشد در اين صورت اگر پس از غسل و انجام طواف خون بيرون نيامده
بود مي تواند با همان غسل نماز را بخواند و اگر بيرون آمده بود به احتياط واجب براي نماز
دوباره غسل كند.
آية الله فاضل: احتياط واجب آن است كه مستحاضه كثيره و متوسطه علاوه بر اغسال يوميه، يك غسل براي طواف و نماز آن انجام دهند و براي طواف يك وضو و براي نماز طواف هم يك وضو بگيرد و اگر غسل براي او حرجي است، يعني مستلزم مشقتي است كه عادتاً قابل تحمل نيست، به جاي غسل تيمم كند و وضو بگيرد. مستحاضه قليله براي طواف يك وضو و براي نماز آن هم يك وضو بايد بگيرد.
آية الله زنجاني: مستحاضه كثيره بايد براي هر نماز و هر طواف جداگانه علاوه بر غسل، وضو هم بگيرد، و در مورد نماز طواف، چنانچه آن را بدون فاصله قابل توجهي از طواف بجا آورده باشد لازم نيست براي آن مجدداً اعمال مستحاضه را بجا آورد، والا بايد براي نماز طواف هم اعمال مستحاضه را تكرار كند، مگر در صورتي كه اطمينان داشته باشد كه پس از طواف تا پايان نماز آن، از وي خون بيرون نيامده است.
|
|
179 |
|
260 ـ اگر براي جلوگيري از قاعدگي از قرص استفاده مي كنند كه موقع طواف گرفتار حيض نباشند چنانچه در ايام عادت لك كمرنگ ببيند(1)اين خون حكم استحاضه را دارد(2) و بايد به وظيفه مستحاضه عمل كند. (س736)
261 ـ در مواردي كه طواف و نماز يا سعي بايد اعاده شود لازم
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ آية الله نوري: اگر در موقع اعمال خون نبينند كه پاك مي باشند و اعمالشان صحيح است ولي اگر در ايام عادت يك يا دو لكه كم رنگ ببينند اين خون خون استحاضه حساب مي شود و بايد به وظيفه مستحاضه عمل كنند.
2 ـ آية الله بهجت : مگر آنكه علم پيداكند در باطن خون است.
آية الله زنجاني: اين خون حيض به حساب مي آيد و به طور كلي خوني كه زن در ايام عادت مي بيند هرچند نشانه هاي حيض را نداشته باشد و به جهت مانعي ـ چون قرص ـ كمتر از سه روز باشد، حيض به شمار مي رود.
|
|
180 |
|
نيست(1) با لباس احرام باشد.(2) (س751)
262 ـ هرگاه محرم لباس احرام را كنار بگذارد و با لباس دوخته اعمال عمره از طواف و سعي را انجام دهد، جهلا يا عمداً، طواف و سعي مزبور صحيح، و عمره مذكور مجزي است.(3) (س752)
263 ـ حجاب زن در طواف با حجاب زن در نماز فرق مي كند،(4) و
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ آية الله سيستاني: او بر احرام خود باقي است و بايد از محرّمات احرام اجتناب كند.
آية الله گلپايگاني، آية الله صافي: احوط آنست كه طواف و سعي را قبل از تقصير و خروج از احرام انجام دهد.
آية الله خويي، آية الله تبريزي: اگر طواف را از روي جهل ترك كرده و يا آنها را باطل
انجام داده تا محل تدارك آن باقي است باقي در احرام مي باشد و لباس دوخته را بايد
دربياورد و بعد از گذشت زمان تدارك حجش باطل است و بعيد نيست احرامش هم
باطل باشد.
2 ـ آية الله زنجاني: در صورتي كه تقصير يا حلق او محكوم به صحت باشد اجتناب
از پوشيدن لباس هاي معمولي و ديگر محرمات احرام واجب نيست و در هر حال اگر در لباس هاي معمولي طواف يا سعي را بجا آورد ضرري به اعمالش نمي زند.
3 ـ آية الله مكارم: در صورت عمد خلاف احتياط است گناه كرده و يك گوسفند كفاره دارد.
آية الله خويي: فتواي ايشان در جايي كه هيچگونه ساتر دوخته نشده نداشته باشد روشن نيست.
آية الله تبريزي: اگر ساتر منحصر به لباسهاي دوخته اي كه پوشيده است باشد طواف اشكال دارد مگر اعتقاد داشته كه اين عمل بر او جايز است.
آية الله بهجت: ولي پوشيدن لباس مخيط در حال احرام كفاره دارد براي متعمّد و يا مضطرّ، بخلاف ناسي و ساهي و جاهل.
آية الله نوري: هر چند كه مرتكب حرام شده است و بايد يك گوسفند كفّاره بدهد.
4 ـ آية الله خويي: فرق نمي كند و پوشاندن صورت براي زن از نامحرم بنابر احتياط واجب است ولكن بايد به نحوي باشد كه ساتر از صورت زن فاصله داشته باشد.
آية الله فاضل: فرقي ندارد.
آية الله مكارم: در حال نماز پشت پا و كف آن نيز مستثني است ولي در طواف احتياط پوشاندن آن است. همچنين در نماز نقاب ضرري ندارد ولي در طواف جايز نيست.
آية الله سيستاني: في الجمله فرق مي كند گرچه احتياط اين است كه همان مقدار كه در نماز پوشاندن واجب است در طواف نيز واجب است ولي اگر قسمتي از موها يا بازو و ساق پا پيدا باشد طواف صحيح است همچنين به احتياط واجب نبايد صورت خود را با نقاب و مانند آن بپوشاند حتي اگر مُحل باشد.
آية الله نوري: فرق مي كند چون در نماز مي تواند صورت خود را بپوشاند ولي در طواف واجب است صورت خود را نپوشاند.
|
|
181 |
|
فقط وجه و كفين در طواف مستثني است علي الاحوط.(1) (س754)
264 ـ اگر مقداري از موهاي سر زن يا جاهاي ديگر بدن او كه بايد در حال طواف بپوشاند ظاهر باشد، چنانچه عمدي باشد، طواف صحيح نيست(2) علي الاحوط و در غير مورد عمد صحيح است مگر در جاهل مقصر علي الاحوط. (س755)
265 ـ اكل و شرب در حال طواف مانع ندارد. (س757)
266 ـ اگر در عمره يا حجّ طواف را تمام كند و بگويد دلچسب
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ آية الله زنجاني: داشتن ساتر ـ بر مرد و زن ـ بنابر احتياط مستحب در صحت طواف معتبر است بلي چون معمولا طواف كننده در معرض ديد ناظر محترم است تكليفاً پوشاندن عورت بر مردها و تمام اندام ـ بجز وجه و كفين ـ بر بانوان واجب است.
2 ـ آيات عظام خامنه اي، مكارم، سيستاني: طواف صحيح است هرچند گناه كرده است.
آية الله خويي: در فرض جهل به حكم طواف صحيح است.
آية الله زنجاني: طواف مطلقاً صحيح است هر چند در فرض عدم عذر گناهكار است، بلي رعايت اين احتياط بسيار مناسب است.
|
|
182 |
|
نشد لذا يك طواف ديگر بدون خواندن نماز طواف اول بجا
مي آورد، عمل او صحيح است،(1) هرچند داخل در قِران حرام
شده است. (س756)
267 ـ به وسوسه نبايد اعتنا كرد، و اگر قسمتي از طواف
اشكال پيدا كند همان قسمت بايد تصحيح شود و انجام يك
عمل چندين بار به عنوان احتياط و رجاء با اينكه عمل نقصي
هم ندارد وسوسه است بلي انجام عمل احتياطي بدون وسوسه مانع
ندارد. (س763)
268 ـ اگر در طواف مستحبي زن بداند كه به بدن مرد نگاه مي كند(2) يا احياناً در بين فشار مردان قرار مي گيرد، چنانچه اختياراً نگاه به نامحرم نكند اشكال ندارد، ولي در ازدحام بهتر است مراعات كنند و در هر صورت طواف صحيح است. (س766)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 ـ آيات عظام خويي، گلپايگاني، صافي، تبريزي، زنجاني: اعاده طواف به عنوان احتياط
قران نيست.
آية الله بهجت: چون جنبه احتياطي دارد اشكالي ندارد و طواف احتياطي طواف ديگر نيست تا قران حاصل شود.
نسبت به نظر ساير آيات عظام مراجعه شود به مسأله 224
آية الله سيستاني: صحّت عمل مورد اشكال است از جهت فاصله بين طواف و نماز مگر اينكه جاهل قاصر باشد.
2 ـ آية الله زنجاني: چنانچه نگاه او بدون تلذذ و خوف وقوع در حرام باشد، اشكال ندارد و همچنين زني كه در طواف مستحب احياناً در بين فشار مردان قرار مي گيرد، مي تواند طواف كند مگر بداند اين تماس موجب تحريك او يا مردان مي شود و چنانچه استثناء بداند اين امر در طواف واجب پيش مي آيد بايد طواف را به تأخير بيندازد.
|
|
183 |
|
269 ـ احوط ترك طواف(1) مستحبي است(2) براي محرم قبل از اعمال عمره تمتّع يا عمره مفرده و پس از محرم شدن به حجّ قبل از رفتن به عرفات ولي به عمره و حجّ ضرر نمي زند. (س768)
270 ـ شخص نمي تواند هر شوط از طواف مستحب را به نيّت يك نفر بجاآورد ولي مي تواند مجموع را به نيّت چند نفر انجام دهد.(3) (س769)
271 ـ جايز نيست طواف مستحبي را خارج از محدوده طواف واجب بجاآورد مگر در مورد ضرورت.(4) (س770)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 ـ آية الله سيستاني: طواف مستحبي قبل از طواف عمره و حج اشكال ندارد ولي پس از احرام و قبل از رفتن به عرفات به احتياط واجب نبايد طواف مستحبي كند و اگر كرد به احتياط مستحب تلبيه بگويد.
آية الله گلپايگاني، آية الله صافي: اقوي جواز و احوط ترك آن است.
آية الله خويي، آية الله تبريزي: احوط اين است شخصي كه احرام حج تمتع بسته پس از احرام و پيش از رفتن به عرفات طواف مستحبي ننمايد و چنانچه طواف نمود بنابر احتياط بعد از طواف تلبيه را تجديد كند.
آية الله بهجت: اشكالي ندارد.
]در عمره تمتع و عمره مفرده نظر آيات عظام نامبرده در مناسك مطابق متن است ولكن در آراء المراجع ص 323 در جواب استفتاء آية الله خويي چنين فرموده اند: طواف مستحبي در اثناء عمره تمتع و عمره مفرده جايز است. و در ادامه از آقاي لطفي چنين نقل شده: به نظر آية الله العظمي خويي احوط ترك طواف مستحبي است در اثناء عمره تمتع و عمره مفرده قبل از تقصير، ولي در عمره مفرده بعد از تقصير و قبل از طواف نساء مانعي ندارد.[
2 ـ آية الله زنجاني: در عمره و حج تمتع كسي كه طواف واجبش ـ ولو طواف نساء ـ را انجام نداده نمي تواند طواف مستحبي بجا آورد.
3 ـ آية الله مكارم: و نيز مي تواند ثواب هر شوط را به يك نفر اهداء كند.
آية الله سيستاني: نيابت در يك شوط نيز صحيح است ولي در اين صورت نبايد مجموع هفت شوط را به عنوان يك طواف انجام دهد.
4 ـ مراجعه شود به پنجم از واجبات طواف.
آية الله زنجاني: طواف مستحب از اين جهت حكم طواف واجب را دارد كه در مسأله 217 گذشت.
|
|
184 |
|
272 ـ احوط آن است كه حاجي بعد از برگشتن از مني تا اعمال واجب را انجام نداده طواف مستحبي نكند.(1) (س771)
آداب و مستحبات طواف(2)
273 ـ در حال طواف، مستحب است بگويد:
«اَللَّهُمَّ إِ نّـِي أَسْأَ لُكَ بِاسْمِكَ الَّذِي يُمْشي بِهِ عَلي طَلَلِ الْماء ، كَما يُمْشَي بِهِ عَلي جَدَدِ الاَْرْض ، وَ أَسْأَ لُكَ بِاسْمِكَ الَّذِي يَهْتَزُّ لَهُ عَرْشُكَ ، وَ أَسْأَ لُكَ بِاسْمِكَ الَّذِي تَهْتَزُّ لَهُ أَقْدامُ مَلائِكَتِكَ ، وَ أَسْأَ لُكَ بِاسْمِكَ الَّذِي دَعاكَ بِهِ مُوسَي مِنْ جانِبِ الطُّورِ ، فَاسْتَجَبْتَ لَهُ ، وَ أَ لْقَيْتَ عَلَيْهِ مَحَبَّةً مِنْكَ ، وَ أَسْأَ لُكَ بِاسْمِكَ الَّذِي غَفَرْتَ بِهِ لِمُحَمَّد صَلَّي اللهُ عَلَيهِ وَ آلِهِ ، ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ ما تَأَخَّرَ ، وَ أَتْمَمْتَ عَلَيْهِ نِعْمَتَكَ ، أَنْ تَفْعَلَ بِي كَذا وَ كَذا».
و بجاي كذا و كذا حاجت خود را بطلبد.
و نيز مستحب است در حال طواف بگويد:
«اَللَّهُمَّ إِ نّـِي إِلَيْكَ فَقِير ، وَ إِ نّـِي خائِفٌ مُسْتَجِير ، فَلا تُغَيّـِرْ جِسْمِي وَ لا تُبَدّـِلِ اسْمِي»
و صلوات بر محمد و آل محمد بفرستد بخصوص وقتي كه به در
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 ـ آية الله زنجاني: به حاشيه مسأله 269 مراجعه شود.
2 ـ آية الله مكارم: اين مستحبّات را بقصد رجاء بجا آورد.
|
|
185 |
|
خانه كعبه مي رسد. و بخواند اين دعا را:
«سائِلُكَ فَقِيرُكَ مِسْكِينُكَ بِبابِكَ ، فَتَصَدَّقْ عَلَيْهِ بِالْجَنَّةِ ، اَللَّهُمَّ الْبَيْتُ بَيْتُكَ ، وَ الْحَرَمُ حَرَمُكَ ، وَ الْعَبْدُ عَبْدُكَ ، وَ هَذا مَقامُ الْعائِذِ الْمُسْتَجِيرِ بِكَ مِنَ النّارِ ، فَأَعْتِقْنِي وَ والِدَيَّ وَ أَهْلِي وَ وُلْدِي وَ إِخْوانِيَ الْمُؤْمِنِينَ مِنَ النّار ، يا جَوادُ يا كَرِيم»
و وقتي كه به حجر اسماعيل رسيد رو به ناودان و سر را بلند كند و بگويد:
«اَللَّهُمَّ أَدْخِلْنِي الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِكَ ، وَ أَجِرْنِي بِرَحْمَتِكَ مِنَ النّارِ ، وَ عافِنِي مِنَ السُّقْمِ ، وَ أَوْسِعْ عَلَيَّ مِنَ الرّـِزْقِ الْحَلالِ ، وَ ادْرَأْ عَنّـِي شَرَّ فَسَقَةِ الْجِنّـِ وَ الاِْنْسِ ، وَ شَرَّ فَسَقَةِ الْعَرَبِ وَالْعَجَمِ»
و چون از حِجر بگذرد و به پشت كعبه برسد بگويد:
«يا ذَا الْمَنّـِ وَ الطَّوْلِ ، وَ الْجُودِ وَ الْكَرَمِ ، إِنَّ عَمَلِي ضَعِيفٌ فَضاعِفْهُ لِي ، وَ تَقَبَّلْهُ مِنّـِي ، إِنَّكَ أَ نْتَ السَّمِيعُ الْعَلِيم».
و چون به ركن يماني برسد دست بردارد و بگويد:
«يااللَّهُ ياوَلِيَّ الْعافِيَة ، وَخالِقَ الْعافِيَة ، وَرازِقَ الْعافِيَة ، وَالْمُنْعِمَ بِالْعافِيَة ، وَ الْمَنّانَ بِالْعافِيَة ، وَ الْمُتَفَضّـِلَ بِالْعافِيَة عَلَيَّ وَعَلَي جَمِيعِ خَلْقِك ، يا رَحْمانَ الدُّنْيا وَ الاْخِرَةِ وَ رَحِيمَهُما ، صَلّـِ عَلي مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد ، وَ ارْزُقْنا الْعافِيَةَ ، وَ دَوامَ الْعافِيَةِ ، وَ تَمامَ الْعافِيَةِ ، وَشُكْرَ الْعافِيَةِ فِي الدُّنْيا وَالاْخِرَةِ ، يا أَرْحَمَ الرّاحِمِين».
|
|
186 |
|
پس سر به جانب كعبه بالا كند و بگويد:
«اَلْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي شَرَّفَكِ وَ عَظَّمَكِ ، وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي بَعَثَ مُحَمَّداً نَبِيّاً ، وَ جَعَلَ عَلِيّاً إِماماً ، اَللَّهُمَّ أَهْدِ لَهُ خِيارَ خَلْقِكَ ، وَ جَنّـِبْهُ شِرارَ خَلْقِك».
و چون ميان ركن يماني و حجر الأسود برسد بگويد:
«رَبَّنا آتِنا فِي الدُّنْيا حَسَنَةً ، وَ فِي الاْخِرَةِ حَسَنَةً ، وَ قِنا عَذابَ النّار»
و در شوط هفتم وقتي كه به مستجار(1) رسيد مستحب است دو دست خود را بر ديوار خانه بگشايد و شكم و روي خود را به ديوار كعبه بچسباند و بگويد:
«اَللَّهُمَّ الْبَيْتُ بَيْتُكَ ، وَ الْعَبْدُ عَبْدُكَ ، وَ هَذا مَكانُ الْعائِذِ بِكَ مِنَ النّارِ»
پس به گناهان خود اعتراف نموده و از خداوند عالم آمرزش آن را بطلبد كه انشاء الله تعالي مستجاب خواهد شد بعد بگويد:
«اَللَّهُمَّ مِنْ قِبَلِكَ الرَّوْحُ وَ الرّاحَةُ ، وَ الْفَرَحُ وَ الْعافِيَةُ ، اَللَّهُمَّ إِنَّ عَمَلِي ضَعِيفٌ فَضاعِفْهُ لِي ، وَ اغْفِرْ لِي ما اطَّلَعْتَ عَلَيْهِ مِنّـِي وَخَفِيَ عَلي خَلْقِكَ ، أَسْتَجِيرُ بِاللَّهِ مِنَ النّارِ»
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 ـ مستجار در پشت كعبه در نزديك ركن يماني برابر در خانه كعبه قرار دارد.
|
|
187 |
|
و آنچه خواهد دعا كند، و ركن يماني را استلام كند و به نزد حجر الأسود آمده و طواف خود را تمام نموده و بگويد:
«اَللَّهُمَّ قَنّـِعْنِي بِما رَزَقْتَنِي ، وَ بارِكْ لِي فِيما آتَيْتَنِي»
274 ـ براي طواف كننده مستحب است در هر شوط أركان خانه كعبه و حجر الأسود را استلام نمايد و در وقت استلام حجر بگويد(1):
«أَمانَتِي أَدَّيْتُها ، وَ مِيثاقِي تَعاهَدْتُهُ لِتَشْهَدَ لِي بِالْمُوافاة». (م772)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 ـ آية الله مكارم: انجام بعضي از اين مستحبات در زمان ما و در ازدحام جمعيّت براي بسياري از مردم غير ممكن است بنابراين آنچه را ممكن است انجام مي دهد و آنچه را نمي توان انجام داد، هرگاه نيّت انجام آن را داشته باشد، خداوند مطابق نيّتش پاداش به او خواهد داد، بنابراين اصرار بر مزاحمت ديگران نبايد داشته باشد.
|
|
188 |
|
نماز طواف
275 ـ واجب است بعد از تمام شدن طواف عمره دو ركعت نماز بخواند مثل نماز صبح. (م773)
276 ـ مي تواند نماز طواف را با هر سوره اي كه خواست بخواند مگر سوره هاي سجده،(1) و مستحب است در ركعت اول بعد از « حمد » سوره « قل هو الله احد » را بخواند، و در ركعت دوم سوره « قل يا أيها الكافرون » را بخواند. (م774)
277 ـ جايز است نماز طواف را بلند بخواند مثل نماز صبح يا آهسته مثل نماز ظهر. (م775)
278 ـ شك در ركعات نماز طواف موجب بطلان نماز است،(2) و بايد
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 ـ آية الله سيستاني: قرائت سوره هاي سجده در نماز جايز است ولي اگر سجده را انجام داد نماز باطل مي شود مگر اينكه سهواً سجده كند و اگر سجده نكند نماز صحيح است ولي گناه كرده است و اگر قبل از آيه سجده به سوره اي ديگر عدول كند اشكال ندارد هر چند عمداً شروع كرده باشد.
آية الله زنجاني: قرائت سوره سجده در نماز مانعي ندارد و فقط آيه سجده را نبايد بخواند لذا مي تواند كل سوره به استثناء آيه سجده را بخواند و نماز را تمام كند و چنانچه آيه سجده را در نماز خواند بايد سجده كند و اگر عمداً آيه را خوانده و سجده كرد، نمازش باطل مي شود.
2 ـ آية الله بهجت: بعد از استقرار آن به تروّي علي الاحوط، و اظهر اعتبار ظنّ در ركعات است مثل ظنّ در افعال چه ظنّ به وجود باشد يا عدم به مصحّح باشد يا مبطل به ركن باشد يا غير آن در محل شك و يا نسيان باشد يا خارج از محل پس لوازم آن از تدارك يا بطلان يا عدم تدارك را مترتّب مي كند اگر چه احتياط در اعاده است في الجمله در صورت تعلّق ظنّ به فعل كه تدارك نمي كند مگر در موردي كه انجام دادن آن مبطل نباشد يقيناً.
|
|
189 |
|
اعاده كند، و بعيد نيست اعتبار ظنّ در(1) ركعات، و در ظن در افعال(2) احتياط
كند. و در احكام، اين نماز با نماز يوميه مساوي است. (م776)
279 ـ احوط آن(3) است كه بعد از طواف مبادرت به نماز كند و زود بجا آورد. (م777)
280 ـ واجب است كه اين نماز نزد مقام ابراهيم واقع شود.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ آية الله مكارم: احتياط واجب اعاده بعد از اتمام است.
2 ـ آيات عظام گلپايگاني، صافي، فاضل: ظن در افعال معتبر است.
آيات عظام خويي، تبريزي، سيستاني: ظن در افعال حكم شك را دارد.
3 ـ آية الله خويي، آية الله تبريزي: بايستي بعد از طواف مبادرت به نماز كند، كه در عرف نگويند بين آنها فاصله شده.
آية الله خويي اضافه نموده اند كه فصل بين طواف و نماز طواف مبطل طواف است و اگر عمداً تدارك نشود حج باطل مي شود.
آية الله فاضل: اقوي مبادرت به نماز است و در صورتي كه عالما عامداً اخلال به فوريت كند. ظاهراً طواف باطل مي شود و اگر تدارك نكند و وقت بگذرد حج نيز باطل است.
آية الله سيستاني: به اين معني كه به نظر عرف بين آن دو فاصله اي نباشد ولي فاصله به مقدار ده دقيقه براي استراحت يا يافتن جاي مناسب و مانند آن اشكال ندارد ولي كاري ديگر مانند نماز قضا به احتياط واجب نبايد انجام دهد.
آية الله نوري: احتياط واجب آن است كه بعد از انجام طواف مبادرت كند به خواندن نماز آن.
آية الله زنجاني: رعايت موالات بين طواف و نماز آن واجب است يعني بايد بعد از طواف بدون تأخير به خواندن نماز آن اقدام كند به گونه اي كه نماز عرفاً از توابع طواف محسوب شود و اگر بدون عذر نماز را به تأخير انداخت بايد طواف و نماز را اعاده كند و اگر نماز طواف اول را نخوانده قبل از اعاده احتياطاً نماز آن را بخواند.
|
|
190 |
|
و احتياط(1) واجب آن است كه پشت مقام بجا آورد كه سنگي كه
مقام است بين او و خانه كعبه واقع شود،(2) و بهتر آن است كه
هرچه ممكن باشد نزديكتر بايستد، لكن نه بطوري كه مزاحمت با
سايرين كند. (م778)
281 ـ اگر بواسطه زيادي جمعيت نتوانست پشت مقام بايستد بطوري كه گفته شود نزد مقام نماز مي كند بواسطه دوري زياد،(3) در يكي از
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ آية الله گلپايگاني، آية الله صافي: بنابر احتياط واجب در هنگام نماز بايد مقام ابراهيم پيش روي او قرار گيرد.
آية الله تبريزي: احوط بلكه اظهر آن است....
آية الله سيستاني، آية الله فاضل: اظهر آن است....
آية الله خويي: بلكه واجب است.
آية الله مكارم: واجب است نماز طواف را در صورت امكان پشت مقام ابراهيم (عليه السلام)بجا آورد.
آية الله خامنه اي: واجب است اين نماز پشت مقام نزديك به آن خوانده شود به شرط اين كه مزاحمت براي ديگران نباشد.
2 ـ آية الله زنجاني: واجب است اين نماز «پشت مقام ابراهيم(عليه السلام)» خوانده شود و بايد نزديك مقام باشد به طوري كه عرفاً بگويند «نزد مقام» نماز خوانده است.
3 ـ آية الله خامنه اي: كافي است در هر نقطه اي كه خلف صدق كند گرچه از مقام دور باشد بلكه در اين صورت صحّت نماز در هر جاي مسجدالحرام بعيد نيست.
آية الله نوري: در هر نقطه اي از مسجدالحرام نماز طواف را بخواند مجزي است هر چند بهتر
است كه نسبت به مقام حضرت ابراهيم الأقرب فالأقرب (هر چه نزديكتر باشد بهتر است)
را مراعات كند.
آية الله زنجاني: در مواقع ازدحام طواف كنندگان، لازم نيست نماز را نزد مقام بخواند هرچند بتواند با وسيله اي چون محافظت ديگران نزديك مقام نماز بخواند، بنابراين مي تواند تا جايي كه مزاحمت براي طواف كنندگان نباشد عقب برود اما بايد پشت مقام بايستد به طوري كه عرفاً رو به مقام و كعبه باشد و نماز در قسمت هاي راست و چپ مقام صحيح نيست. از همين جا حكم مسأله بعد روشن مي شود.
|
|
191 |
|
دو جانب بجا(1) آورد در جايي كه گفته شود نزد مقام نماز
مي خواند. (م779)
282 ـ اگر ممكن نشد در دو جانب نزد مقام نماز را بجا آورد بايد(2)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ آية الله خويي: در صورت عدم تمكّن از نماز نزديك مقام مي تواند با رعايت الأقرب فالأقرب دورتر نماز بخواند ولي به هر حال بايد پشت مقام باشد.
آية الله تبريزي: نماز بايد پشت مقام باشد و در نزديكي آن و در صورت عدم تمكّن از نزديكي مقام، با مراعات الاقرب فالاقرب به مقام بنا بر احتياط، پشت مقام مي تواند بجاآورد.
آية الله بهجت: در صورت عدم تمكّن و بُعد مفرط در يكي از دو جانب آن بجا آورد.
آية الله سيستاني: و اگر نتواند پشت مقام و نزديك به آن بجا آورد، احتياط واجب آن است
كه هم آن را در نزديكيش چه در سمت راست باشد و يا چپ، و هم دور از آن ولي پشت
مقام بجا آورد. و اگر نتواند آن دو را بجا آورد هر كدام كه ممكن است انجام دهد، و اگر
نتواند هيچكدام را انجام دهد، در هر جاي مسجد كه شده انجام دهد و بنابر احتياط
مستحب رعايت كند هرچه به مقام نزديكتر باشد، و اگر پس از آن تا زماني كه وقت
سعي تنگ شود توانست نزديك به مقام و پشت آن نماز را اعاده كند احتياط مستحب
اعاده آن است.
2 ـ آية الله گلپايگاني، آية الله صافي: اگر ممكن نشد، نماز خواندن در هر جاي مسجدالحرام
زمان رسول خدا(صلي الله عليه وآله) كه خلف مقام بر آن صدق كند كافي است و بايد رعايت الأقرب فالأقرب
را بنمايد.
آية الله بهجت: و اگر آن هم ممكن نباشد مراعات مي كند الاقرب فالاقرب به سوي
خلف مقام و دو جانب آن را با رعايت احتياط در صورت دوران امر بين بعض مراتب
خلف، و اَحَد جانبين به جمع در نماز بلكه به اعاده پس از تمكن از نماز در پشت سر
اگرچه در آخر وقت امكان باشد. و نماز طواف مستحب در هر جاي مسجد باشد جايز
است.
|
|
192 |
|
ملاحظه نزديكتر را بكند از ميان دو جانب و پشت(1) مقام، و اگر سه طرف مساوي باشند، در پشت نماز بخواند، و در دو طرف كافي نيست، و اگر دو طرف نزديك تر از پشت باشند به مقام ولكن هيچ كدام نزد مقام نباشد بعيد نيست جايز بودن اكتفاء به پشت لكن احتياط آن است كه يك نماز در پشت مقام بخواند و يك نماز در يك طرف با ملاحظه نزديكتري، و احوط(2) اعاده نماز است در صورت امكان در پشت مقام تا وقتي كه وقت(3)تنگ نشده براي سعي. (م780)
283 ـ جايز است نماز طواف مستحب را در هر جاي مسجد الحرام كه بخواهد بجا آورد اگرچه در حال اختيار، بلكه گفته اند كه آن را مي تواند عمداً ترك(4) كند. (م781)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 ـ آية الله فاضل: احوط نماز خلف مقام است.
آية الله خامنه اي: نماز خواندن در دو طرف راست يا چپ مقام در صورت تمكن از خلف گرچه دور باشد كافي نيست.
آية الله خويي، آية الله تبريزي: حكم آن در مسأله قبل گذشت.
2 ـ آية الله فاضل: اولي اعاده نماز است.
آية الله گلپايگاني: بهتر آن است كه هر وقت توانست نماز را دوباره پشت مقام رجاءً بخواند.
3 ـ آية الله صانعي: يعني احتياط در مبادرت نماز طواف بعد از طواف از بين نرفته كه در مسأله 777 بيان شد.
آية الله تبريزي، آية الله خويي: اعاده لازم نيست.
4 ـ آية الله بهجت: مورد تأمّل است.
آية الله مكارم: ترك آن مشكل است.
آية الله خامنه اي، متعرض ترك نماز نشده اند.
آية الله سيستاني: ظاهر آن است كه نماز طواف مستحب، مستحب است.
آية الله گلپايگاني، آية الله صافي: سزاوار نيست ترك كنند.
|
|
193 |
|
284 ـ اگر كسي نماز طواف واجب را فراموش كند بايد هر وقت كه يادش آمد در مقام ابراهيم بجا آورد و به همان دستوري كه در مسأله 280 ببعد ذكر شده عمل نمايد.(1) (م782)
285 ـ اگر نماز طواف را فراموش كند و در بين سعي بين صفا و مروه يادش بيايد از همانجا سعي را رها كند و برگردد دو ركعت نماز را بخواند بعد از آن سعي را از همانجا(2) تمام كند. (م783)
286 ـ شخصي كه نماز را فراموش كرده و ساير اعمال را كه بعد از نماز بايد عمل كند عمل كرده اعاده آنها ظاهراً لازم نباشد اگرچه احتياط استحبابي در اعاده است. (م784)
287 ـ اگر برگشتن به مسجد الحرام مشكل باشد از براي شخصي كه نماز را فراموش كرده بايد هرجا(3) يادش آمد نماز را بجا آورد اگرچه در
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 ـ آية الله زنجاني: اين در صورتي است كه در مكه يا حوالي آن يادش بيايد و اگر بعد از دور شدن يادش آمد مي تواند همانجا نماز بخواند و بهتر است كسي را نايب كند كه پشت مقام نماز بخواند و از آن بهتر آن است كه خودش برگردد و پشت مقام نماز بخواند و از اين حكم مسأله 287 نيز روشن مي شود.
2 ـ آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : در صورت تجاوز از نصف بقيه سعي را ، و در كمتر از نصف همه آن را مجدداً بجا آورد.
آية الله بهجت : سعي را اعاده نمايد.
3 ـ آية الله فاضل: اگر در مني باشد مخير است بين خواندن نماز در مني و استنابه و الاّ در هر جا كه هست همانجا نماز بخواند گرچه جواز گرفتن نايب هم بعيد نيست.
آية الله سيستاني: اگر بعد از بيرون رفتن از مكه يادش بيايد، احتياط واجب آن است كه برگردد و نزد مقام نماز بجاي آورد و اگر برگشتن براي او مشقت دارد نماز را در همان موضعي كه يادش آمده انجام دهد و لازم نيست براي انجام نماز به حرم برگردد، گرچه ميسور باشد.
آية الله خامنه اي: اگر از مكّه دور نشده و برگشتن و انجام نماز در محلّش بر او مشكل نيست بايد برگردد به مسجدالحرام ودر محلّش بجاآورد واگر از مكّه دور شده در همانجايي كه يادش آمد بجا آورد.
|
|
194 |
|
شهر ديگر باشد و برگشتن به حرم لازم(1) نيست اگرچه آسان باشد. (م785)
288 ـ واجب است بر هر مكلفي كه نماز خود را ياد بگيرد و قرائت و ذكرهاي واجب را پيش كسي درست كند كه تكليف الهي را بطور صحيح بجا آورد، خصوصاً كسي كه مي خواهد به حج برود بايد نماز را تصحيح كند، چون بعضي گفته اند(2) اگر نماز او درست نباشد عمره او باطل است، و همچنين حج نيز باطل است، پس علاوه بر آنكه بنابراين قول از حجة الاسلام برائت ذمّه پيدا نمي كند ممكن(3) است چيزهايي كه در احرام بر او حرام شده بود مثل زن و چيزهايي كه گذشت بر او حلال نشود.(4) (م788)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 ـ آية الله خويي، آية الله تبريزي: احوط و اولي اين است برگشته و نماز را در حرم بجا آورد.
آية الله بهجت: و احوط آن است برگردد به حرام اگر دشوار نباشد و آنهارا بجا آورد و بعضي در صورت تعذر برگشتن به مقام استنابه را لازم دانسته اند بنابراين احوط جمع است ميان قضاء آنها در هرجا كه متذكر شود و گرفتن نايب كه آنها را در مقام بجاي آورد.
آية الله فاضل: برگشتن مطابق احتياط است ولي واجب نيست.
آية الله مكارم: منظور برگشتن به حرم خارج از مسجدالحرام است.
آية الله گلپايگاني، آية الله صافي: و بهتر است نايب هم بگيرد تا خلف مقام براي او بجا آورد.
2 ـ آية الله تبريزي: اگر با فرض تمكّن به طور ملحون نماز بخواند نمازش باطل است مگر اين كه جاهل قاصر يا معتقد به صحّت قرائت باشد و در فرض تعمّد حجّش باطل مي شود.
آية الله خويي: اگر در زماني كه نماز خواند مي توانست صبر كند و قرائتش را تصحيح نمايد و مع ذلك با قرائت ملحون نماز بخواند نمازش باطل است مگر جاهل قاصر باشد و در فرض تعمّد حجّش باطل مي شود.
3 ـ آية الله بهجت، از اينجا تا آخر مسأله را متعرّض نشده اند.
4 ـ آية الله مكارم: البته دقّت هاي علماي تجويد شرط نيست همين اندازه كه عربي صحيح صدق كند كافي است.
آية الله زنجاني: محرمي كه قرائتش غلط است و مي تواند آن را تصحيح كند بايد طوافش را به تأخير بيندازد تا قرائتش را تصحيح كند والا طواف و اعمال بعدي او باطل است بلي اگر بدون اطلاع از لزوم تأخير طواف، طواف كرده باشد يا لزوم تأخير را فراموش كرده باشد در هر دو صورت طوافش صحيح است ولي بايد نماز طواف و سعي و تقصير را تأخير بيندازد تا قرائتش را تصحيح كند. بلي اگر به جهت ندانستن مسأله بدون تصحيح قرائت، بقيه اعمال را انجام دهد، اعمال او صحيح است، ولي بايد ـ به تفصيلي كه در حاشيه مسأله 284 گذشت ـ نماز طواف را اعاده كند.
|
|
195 |
|
289 ـ اگر شخصي نتوانست(1) قرائت يا ذكرهاي واجب را ياد بگيرد بايد نماز را به هر ترتيبي كه مي تواند خودش بجا آورد و كافي است، و اگر ممكن است، كسي را بگمارد كه نماز را تلقين او كند، و احتياط آن است(2)كه در مقام ابراهيم به شخص عادلي اقتدا كند، لكن(3) اكتفا به نماز جماعت نكند چنانچه نايب گرفتن نيز كافي نيست.(4) (م789)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 ـ آية الله زنجاني: اگر شخصي نتوانست ولو با تأخير طواف.
2 ـ آية الله زنجاني: اين احتياط استحبابي است.
3 ـ آية الله بهجت: و اگر ممكن شود نماز طواف را در مقام به جماعت بخواند و در صورت عدم امكان جماعت عمل به وظيفه يوميّه كافي است.
4 ـ آية الله خامنه اي: مشروعيّت جماعت در نماز طواف ثابت نيست پس به هر نحو مي تواند خودش بخواند و احتياطاً نايب هم بگيرد.
آية الله گلپايگاني، آية الله صافي: اگر ياد گرفتن قرائت و احكام واجبه نماز ممكن نشود نماز طواف را به جماعت بخواند ولي اكتفا به آن اشكال دارد و واجب است بطور فرادي نيز بخواند و اگر نايب هم بگيرد جهت نماز بهتر و مطابق با احتياط است.
آية الله سيستاني: اگر نتواند قرائت خود را تصحيح كند هر چند در اثر مسامحه و سهل انگاري ولي مقدار زيادي از سوره حمد را بتواند به طور صحيح بخواند خواندن حمد به همين صورت كافي است و اگر نتواند، به احتياط واجب مقداري از قران را كه مي تواند صحيح بخواند به آن اضافه كند و اگر نتواند، تسبيح بگويد و اگر وقت براي يادگرفتن همه حمد نباشد اگر به مقدار معتنابه ياد بگيرد كافي است و اگر نتواند، مقداري از قرآن را بخواند كه عرفاً قرآن خواندن صدق كند و اگر نتواند، تسبيح بگويد و امّا سوره از جاهلي كه نتواند ياد بگيرد ساقط است.
آية الله مكارم: نماز جماعت و گرفتن نايب لزومي ندارد.
|
|
196 |
|
290 ـ كسي كه نماز طواف عمره را در داخل حِجر اسماعيل(عليه السلام)بجاآوردهوبعد ازتقصير متوجه شده است، بايد نماز را اعاده كند.(1) (س793)
291 ـ در موقعي كه شخص طواف مي كند جمعيت زياد باشد و در اثر ازدحام نتواند بعد از طواف نزديك مقام نماز بخواند و در آن وقت چاره اي بغير از دور خواندن نماز ندارد با فرض ضرورت(2) نمازش صحيح است.(3) (س797)
292 ـ نيابت كسي كه قرائتش درست نيست صحيح نيست(4) هر چند تبرّعي باشد مگر آنكه بتواند قرائت خود را تصحيح كند و از ذوي الاعذار محسوب نباشد كه در اين صورت مي تواند نيابت را قبول نمايد ولي بايد قرائت خود را درست كند. (س810)
293 ـ اگر افرادي كه قرائتشان درست نيست نائب شوند و عمره را به نيّت منوب عنه انجام دهند(5) در صورت امكان بايد قرائت خود را درست
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 ـ آية الله مكارم: و اعاده اعمال بعد لازم نيست.
آية الله فاضل: ولي اعاده اعمال بعد لازم نيست.
2 ـ آية الله بهجت: و گذشت رعايت احتياط در ذيل مسأله 281
3 ـ آية الله زنجاني: حكم اين مسأله در حاشيه مسأله 281 گذشت.
4 ـ آية الله سيستاني، آية الله مكارم: بنابر احتياط واجب.
آية الله گلپايگاني: نيابت چنين شخصي خلاف احتياط است.
آية الله بهجت: اكتفاء به عملش مشكل است.
آية الله فاضل: در حج واجب.
5 ـ آية الله بهجت: كسي كه قرائتش درست نبوده و يا از جهات ديگر معذور بوده و بدون توجّه به اين عذر به نيابت از ديگري محرم شده و در وسط اعمال و يا بعد از عمره تمتّع متوجه نقص كار خود شده احتياطاً در موارد عذر نايب بگيرد تا عمل را صحيحاً بجا آورد و خود نيز آن عمل را انجام دهد و نيابتش صحيح است هر چند از اوّل نمي توانسته نايب شود.
|
|
197 |
|
كنند و عمل نيابي خود را تصحيح نمايند تا از احرام خارج شوند. بلي اگر ممكن نيست و معذور هستند(1) احرام آنها صحيح واقع نشده و از احرام خارج هستند.(2) (س802)
294 ـ احتياط در ترك نماز مستحبي يا عبادت مستحبي ديگر بين طواف و نماز و مبادرت به نماز طواف است.(3) (س807)
295 ـ اگر در موقع نماز طواف زن و مرد در كنار يكديگر قرار گيرند يا زن جلوتر از مرد باشد براي نماز ضرر ندارد.(4) (س808)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 ـ آية الله گلپايگاني، آية الله صافي : بنا بر احتياط به قصد منوب عنه اعمال را بجا آورد و لكن صحّت عمره مذكور براي منوب عنه محلّ إشكال است و نسبت به اجرت نيز با مستأجر مصالحه نمايند .
2 ـ آية الله خويي، آية الله تبريزي: احتياط اين است كه حج را به نيّت نيابي تمام كند.
آية الله فاضل: در فرض سؤال، اعمال آن ها صحيح است و از احرام خارج شده اند، ولي كفايت از عمل واجب منوب عنه نمي كند.
آية الله مكارم: ولي مي تواند براي خودش حج بجاآورد، اگر وقت وسعت دارد حج تمتع وگرنه حج افراد بجاآورد وچنانچه حجة الاسلام بجانياورده حجواجب اومحسوب مي شودولي پول نيابت رابايد برگرداند.
آية الله سيستاني: احرام صحيح است و بايد حج (را) به نيّت منوب عنه تمام كنند هر چند به احتياط واجب مجزي از منوب عنه نيست.
3 ـ آية الله خامنه اي: واجب است ميان طواف و نماز طواف فاصله نيفتد و صدق فاصله امر عرفي است و بعيد نيست به اندازه خواندن نماز يوميه يا نافله مختصر اشكالي نداشته باشد.
آية الله بهجت: اشكال ندارد اگر مخلّ به فوريّت عرفيّه نباشد.
آية الله زنجاني: چنانچه نماز يا عبادت مستحبي، متابعت عرفي بين طواف و نماز را به هم بزند، انجام آن بدون عذر جايز نيست و باعث بطلان طواف مي شود.
4 ـ آية الله خامنه اي، آية الله خوئي: ولي بايد رعايت عدم تقدّم زن بر مرد بشود پس اگر مرد ولو به مقدار كمي از زن جلوتر باشد نماز هر دو صحيح است و همچنين اگر بين آنان فاصله باشد ولو به مقدار يك وجب.
آية الله فاضل: بايد رعايت عدم تقدّم زن از مرد و عدم محاذي بودن آنان بشود. بلي چنانچه زن از اهل سنّت باشد يا تأخير نماز طواف موجب به هم خوردن موالات عرفيه شود يا مستلزم عسر و حرج باشد رعايت اين شرط لازم نيست.
آية الله بهجت: مجرّد تنه زدن مسقط تكليف نيست بلي در صورت تعذّر به تفصيلي كه در مناسك گفته شده عمل كنند.
آية الله زنجاني: و اين امر اختصاص به نماز طواف ندارد بلكه در مطلق نمازهايي كه در مسجد الحرام و اطراف آن خوانده مي شود تساوي يا تقدم بانوان اشكال ندارد بلكه كراهتي هم در آن نيست.
|
|
198 |
|
296 ـ نماز طواف را در همه اوقات مي شود خواند مگر آنكه مزاحمت كند با وقت نماز واجب كه اگر نماز طواف بخواند موجب فوت يوميه شود پس بايد اول نماز يوميه را بخواند .(1)
297 ـ كسي كه نمازش را غلط مي خواند و وقت تصحيح آن را ندارد مي تواند(2) عمره مستحبي بجاآورد.(3) (س812)
298 ـ اگر طواف عمره را بجاآورد و بدون نماز و سعي تقصير كرده(4)بايد نماز و سعي را بجاآورد و با فرض جهل(5) يا نسيان اعاده تقصير لازم نيست اگرچه احوط است.(6) (س813)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 ـ آية الله زنجاني: و همچنين است در صورت مزاحمت با واجب اهم ديگر.
2 ـ آية الله زنجاني: مي تواند براي خودش.
آية الله فاضل: براي خودش يا به نيابت از ديگري.
3 ـ آية الله گلپايگاني، آية الله صافي: و بنا بر احتياط براي نماز نايب هم بگيرد.
آية الله بهجت: اگر بتواند استنابه هم بكند اگر چه در امر تصحيح خلاف شرع كرده باشد.
4 ـ آية الله زنجاني: بايد طواف و نماز و اعمال بعدي را بجا آورد و از محرمات احرام اجتناب نمايد و در فرض جهل يا نسيان اعاده سعي و تقصير و اجتناب از محرمات احرام لازم نيست.
5 ـ آية الله بهجت، احتياطاً تقصير را هم اعاده كند. (و در صورتي كه جهل به حكم نبوده تقصير قبلي كفّاره ندارد).
6 ـ آية الله سيستاني: اگر فاصله زياد شده است به احتياط واجب بايد طواف را اعاده كند و در عمره مفرده بايد پس از سعي، تقصير را نيز اعاده كند و همچنين در عمره تمتّع در صورت جهل بلكه در صورت نسيان نيز بنابراحتياط و در فرض نسيان سعي در عمره تمتّع به احتياط واجب بايد يك شتر كفّاره بدهد.
آية الله گلپايگاني: و تقصير نمايد و با فرض جهل و نسيان كفاره ندارد.
آية الله خويي، آية الله تبريزي: اعاده تقصير نيز لازم است.
آية الله مكارم: و احتياطاً تقصير را نيز اعاده نمايد.
آية الله فاضل: و مستحب است تقصير را اعاده كند.
|
|
199 |
|
299 ـ حدّ پشت مقام(1) و مقدار صدق آن عرفي است و تحديد به مقدار معيّني نشده است. (س819)
300 ـ اگر كسي نماز را در غير از مقام ابراهيم بخواند و با اعتقاد به صحّت(2) آن بقيه اعمال را انجام دهد فقط نماز را بايد اعاده كند. (س815)
301 ـ صحّت نماز در اقتداء نماز طواف به نماز يوميه محلّ اشكال است.(3) (س818)
مستحبات نماز طواف(4)
302 ـ در نماز طواف مستحب است بعد از حمد در ركعت اول سوره توحيد و در ركعت دوم سوره جحد را بخواند، و پس از نماز، حمد و ثناي
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 ـ آية الله زنجاني: حد پشت مقام و نزد مقام.
2 ـ آية الله زنجاني: يا با غفلت از آن.
3 ـ آية الله گلپايگاني، آية الله صافي: معذور، نماز طواف را به كسي كه نماز طواف مي خواند اقتدا كند والاّ مي تواند به نماز يوميه به رجاء مطلوبيت اقتدا نمايد.
آية الله زنجاني: بلكه محكوم به بطلان است.
آية الله خامنه اي: مشروعيت جماعت در نماز طواف ثابت نيست.
4 ـ آية الله مكارم: اين مستحبات را بقصد رجاء بجا آورد.
|
|
200 |
|
الهي را بجا آورده و صلوات بر محمد و آل محمد بفرستد و از خداوند عالم طلب قبول نمايد و بگويد(1):
« اَللَّهُمَّ إِ نّـِي أَسْأَ لُكَ بِحَقّـِ مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد ، أَنْ تُصَلّـِيَ عَلي مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد ، وَ أَنْ تَتَقَبَّلَ عَمَلِي ، وَ تَشْكُرَ سَعْيِي ، وَ لا تَجْعَلَهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنّـِي أَبَداً ما أَبْقَيْتَنِي
اَلْحَمْدُ لِلَّهِ بِمَحامِدِهِ كُلّـِها ، عَلي نَعْمائِهِ كُلّـِها ، حَتَّي يَنْتَهِيَ الْحَمْدُ إِلي ما يُحِبُّ رَبّـِي وَ يَرْضي ، اَللَّهُمَّ صَلّـِ عَلي مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد ، وَ تَقَبَّلْ مِنّـِي وَ طَهّـِرْ قَلْبِي وَ زَكِّ عَمَلِي ».
و در روايت ديگر است:
«اَللَّهُمَّ ارْحَمْنِي بِطَواعِيَتِي إِيّاك ، وَ طَواعِيَتِيِ رَسُولَكَ صَلَّي اللهُ عَلَيهِ وَ آلِهِ ، اَللَّهُمَّ جَنّـِبْنِي أَنْ أَتَعَدّي حُدُودَكَ ، وَ اجْعَلْنِي مِمَّنْ يُحِبُّكَ وَ يُحِبُّ رَسُولَكَ ، وَ مَلائِكَتَكَ وَ عِبادَكَ الصّالِحِين»
و در بعضي از روايات است كه حضرت صادق (عليه السلام) بعد از نماز طواف به سجده رفته و چنين مي گفت:
«سَجَدَ وَجْهِي لَكَ تَعَبُّداً وَ رِقّاً ، لا إِلَهَ إِلاّ أَ نْتَ حَقّاً حَقّاً ، الاَْوَّلُ قَبْلَ كُلّـِ شَيْء ، وَ الاْخِرُ بَعْدَ كُلّـِ شَيْء ، وَ ها أَنَا ذا بَيْنَ يَدَيْكَ ناصِيَتِي بِيَدِكَ ، فَاغْفِرْ لِي ، إِنَّهُ لا يَغْفِرُ الذَّنْبَ الْعَظِيمَ غَيْرُكَ ،
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 ـ آية الله سيستاني، آية الله بهجت: دعاي اوّل و دوّم در مناسك ايشان موجود نيست و در دعاي آخر نيز تفاوت در عبارت وجود دارد.