بخش 8

درس 8

 ركعت دوّم‏

 پس از سجده دوّم، بار ديگر بر مي‏خيزيم و حمد و سوره را مانند ركعت اوّلِ نماز مي‏خوانيم.

قنوت‏

در ركعت دوّم نمازهاي روزانه، پس از تمام شدن حمد و سوره و پيش از ركوع، مستحب است دست ها را روبروي صورت بگيريم و دعايي بخوانيم كه اين كار را «قنوت» مي‏گويند. در قنوت مي‏توانيم اين دعا را بخوانيم: «رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ» پس از قنوت، ركوع و سجده‏ها را مانند ركعت اوّل بجا مي‏آوريم.

 تَشّهُد

 در ركعت دوّمِ هر نماز، پس از تمام شدن سجده دوّم بايد در حالي كه رو به قبله نشسته‏ايم «تشهد» بخوانيم؛ يعني بگوييم: «اَشْهَدُ اَنْ لا اِله اِلاّ اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَريكَ لَهُ‏ وَ اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ‏ أَلَّلهُمَّ صَلِّ عَلي‏ مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ» تا اين جا، ركعت دوّم نماز تمام مي‏شود و اگر نمازي كه مي‏خوانيم دو ركعتي باشد؛ (مانند نماز صبح)، بعد از تشهد، با گفتن سلام، نماز را تمام مي‏كنيم؛ يعني مي‏گوييم: «اَلسّلامُ عَلَيْكَ اَيُّها النَّبييُّ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكاتُهُ‏ اَلسّلامُ عَلَيينا وَ عَلي‏ عِبادِاللَّهِ الصَّالِحينَ‏ اَلسّلامُ عَلَيكُمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكاتُهُ».

 تا اينجا چگونه خواندن نماز صبح را آموختيم و اگر نمازي كه مي‏خوانيم سه ركعتي يا چهار ركعتي باشد، بايد در ركعت دوم، بعد از خواندن تشهد و بدون گفتن سلام بايستيم و ركعت سوّم نماز را بخوانيم.

 ركعت سوّم‏

 ركعت سوّم نماز هم مانند ركعت دوّم است، با اين تفاوت كه در ركعت دوّم بايد حمد و سوره بخوانيم، ولي ركعت سوّم، سوره و قنوت ندارد و مي‏توانيم فقط «حمد» را بخوانيم، يا به جاي آن تَسبيحات بخوانيم؛ يعني سه مرتبه اين جمله را بگوييم: «سُبْحانَ اللَّهِ وَالْحَمْدُللَّهِ وَ لا اِلهَ اِلاَّ اللَّهُ وَاللَّهُ اَكْبَرُ» پس، اگر نماز مغرب را مي‏خوانيم، باييد بعد از سجده دوّم، در حالي كه نشسته‏ايم تشهد بخوانيم و با گفتن سلام، نماز را به پايان ببريم.

ركعت چهارم‏

اگر نمازي كه مي‏خوانيم، چهار ركعتي است؛ يعني نماز ظهر يا عصر و يا عشا است، پس از سجده‏هاي ركعت سوّم، بدون آن كه تشهد و سلام را بخوانيم، برمي خيزيم و ركعت چهارم را مانند ركعت سوّم انجام مي‏دهيم و پس از سجده‏هاي‏ ركعت چهارم، مي‏نشينيم و تشهد و سلام را مي‏خوانيم و نماز را تمام مي‏كنيم. پسرها بايد حمد و سوره ركعت اوّل و دوّم نمازهاي صبح، مغرب و عشا را با صداي بلند بخوانند و دخترها آن را آهسته قرائت كنند، اما اگر در جايي كه دخترها نماز مي‏خوانند مرد نامحرمي نباشد، آنها هم مي‏توانند حمد و سوره را بلند بخوانند. در ركعت سوم و چهارم نماز ظهر و عصر، همه بايد حمد و سوره را آهسته بخوانند. تسبيحاتِ نماز را همه نمازگزاران و در تمام نمازها بايد آهسته بخوانند.

بعضي از مستحبات نماز

 1- پس از تمام شدن قرائت و قبل از ركوع، مستحب است «اَللَّهُ اكبر» بگوييم.

 2- وقتي از ركوع برخاستيم، مستحب است «اَللَّه اَكْبَر» بگوييم، و بهتر است قبل از «اَللَّه اَكْبَر» اين جمله را نيز بگوييم: «سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ»

 3- قبل از سجده‏ها و بعد از آنها، مستحب است «اَللَّه اَكْبَر» بگوييم.

 4- بين دو سجده مستحب است بگوييم: «اَسْتَغْفِرُ اللَّهَ رَبّي وَ اَتُوبُ اِلَيْهِ»

 5 - در پايان هر ركعت و هنگام برخاستن براي ركعت بعد، مستحب است بگوييم: «بِحَوْلِ اللَّهِ وَ قُوَّتِهِ اَقُومُ وَ اَقْعُد»(1)

 تعقيب نماز

بهتر است انسان بعد از نماز، مدّتي بنشيند و مشغول ذكر و خواندن دعا و قرآن شود. اين كار را «تعقيب نماز» مي‏گويند. لازم نيست دعاها را به عربي بخواند. از بهترين تعقيب ها براي همه نمازها، اين كلمات است: «اَللَّه اَكْبَر» 34 مرتبه، «اَلْحَمْدُللَّهِ» 33 مرتبه و «سُبْحانَ اللَّهِ» 33 مرتبه. اين كلمات را پيامبر اسلامصلي الله عليه وآله به دخترش حضرت زهراعليها السلام آموختند كه به آن «تسبيحات حضرت زهراعليها السلام» مي‏گويند: و مستحب است بعد از نماز، سجده شكر بجا آوريم؛ يعني براي شكر نعمت هاي پروردگار، به سجده رفته، صد مرتبه يا سه مرتبه يا يك مرتبه بگوييم: «شُكراً للَّهِ‏ِ»

 پرسش و پاسخ :

 1- ركعت دوّم نماز با ركعت اوّل چه تفاوت هايي دارد؟

 2- در چه صورتي در ركعت دوّم نماز، پس از تشهد، بايد سلام بدهيم؟

 3- تفاوت ركعت دوّم و سوّم نماز چيست؟

 4- پسرها حمد و سوره كدام يك از نمازها را بايد بلند بخوانند؟

 5- در كدام قسمت نماز گفتن «اللَّه اكبر» واجب و در كجا مستحب است؟

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------