بخش 3

51

[ 94 ] م ـ اگر از روي اضطرار لباس هاي متعدد پوشيد كفاره ساقط نمي شود . ^{( 1 )} ( م 356 )

[ 95 ] م ـ اگر محرم چند قسم لباس دوخته بپوشد مثل پيراهن و قبا و عبا ، براي هر يك بايد كفاره بدهد ^{( 2 )} و احتياط واجب ^{( 3 )} آن است كه اگر آنها را توي هم كرد و يكدفعه پوشيد باز براي هر يك كفاره بدهد .

پوشيدن آنچه تمام روي پا را مي گيرد ( براي مردان )

[ 96 ] م ـ پوشيدن موزه و چكمه و گيوه و جوراب و هر چه تمام ^{( 4 )} روي پا را مي گيرد براي مرد جايز نيست ، اما پوشيدن دمپايي و مانند آن كه تمام روي پا را نمي پوشاند اشكال ندارد . ( م 369 )

[ 97 ] م ـ انداختن حوله احرام يا پتو روي پا به طوري كه پوشيدن آن به

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آيات عظام تبريزي ، خامنه اي ، خويي ، سيستاني : بنابر احتياط

آية الله مكارم : مگر موجب عسر و حرج باشد .

2 . آية الله خامنه اي : اگر تعدد پوشيدن صدق كند براي هر مورد يك كفاره بدهد .

آية الله صافي ، گلپايگاني : ظاهر آن است كه اگر براي پوشيدن جنس دوخته يك كفاره بدهد كافي است .

آية الله خويي : فتواي ايشان در دست نيست .

3 . آية الله بهجت : در اين فرض نيز كفاره واجب است .

آية الله سيستاني : اگر نوع لباس ها مختلف باشد ، به تعداد هر لباس كفاره بدهد و اگر نوع لباس ها يكي باشد بنابر احتياط به تعداد هر لباس بايد كفاره بدهد .

4 . آية الله خامنه اي : قدر مسلّم از حرام بودن پوشاندن روي پا ، پوشيدن چكمه و جوراب و امثال آن است نه هر چيزي كه روي پا را مي پوشاند .

آية الله بهجت ، تبريزي : در هر چه تمام روي پا را مي گيرد با صدق لبس و پوشيدن بنابر احتياط . آية الله صافي ، گلپايگاني : احتياط آن است كه از پوشيدن چيزي كه قسمتي از روي پا را هم بپوشاند نيز خودداري كند ولي بند نعلين اشكال ندارد .

52

حساب نيايد اشكال ندارد . ( جامع الفتاوي م 104 )

[ 98 ] م ـ اگر مرد محتاج ^{( 1 )} شود به پوشيدن چيزي كه روي پا را مي گيرد احتياط ^{( 2 )} واجب آن است كه روي آن را شكاف دهد . ( م 370 )

[ 99 ] م ـ در پوشيدن آنچه روي پا را مي گيرد كفاره نيست . ^{( 3 )} ( م 371 )

پوشانيدن سر براي مرد

[ 100 ] م ـ پوشانيدن مرد سر خود را به هر چه براي پوشش سر است جايز نيست و احتياط واجب ^{( 4 )} آن است كه سر را به چيزهاي غير پوششي هم نپوشاند مثل گل و خار و دوا و پوشال و غير اينها . ولي پوشانيدن با بعض بدن خود مثل دست ها جايز است . ( مناسك م 410 ـ 412 )

[ 101 ] م ـ احتياط واجب آن است كه چيزي بر سر نگذارد كه سر به وسيله آن پوشانيده شود ، مثل بار براي حمل . ( مناسك م 411 )

[ 102 ] م ـ در حكم سر است بعض ^{( 5 )} سر ، پس نبايد بعض سر را نيز بپوشاند .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله سيستاني : بلكه مضطر شود .

2 . آياعت عظام بهجت ، خويي ، فاضل ، مكارم : اين احتياط مستحب است .

3 . آية الله نوري : كفاره آن يك گوسفند است .

آيات عظام تبريزي ، خويي ، فاضل : احوط ثبوت كفاره گوسفند است .

آية الله سيستاني : در پوشيدن چكمه و مانند آن كفاره نيست ولي بنابر احتياط ، اگر عمداً جوراب و مانند آن را بپوشد بايد يك گوسفند كفاره بدهد .

4 . تبريزي ، خويي ، گلپايگاني : محرم نبايد سر خود را بپوشاند حتي با گل و مانند آن .

5 . آية الله فاضل : بنابر اقوي در تغطيه در حكم سر است ولكن در حمل بار بر بعضي از سر بنابر احتياط در حكم سر است .

آية الله مكارم : بنابر احتياط واجب .

53

گوش ها ^{( 1 )} همه از سر محسوب مي شود پس نبايد آنها را پوشانيد ، اما صورت از سر نيست و پوشاندن آن عيبي ندارد . ( م 414 ـ 415 ـ 416 )

[ 103 ] م ـ دستمالي را كه براي سردرد به سر مي بندد عيب ندارد . و كفاره هم ندارد . ^{( 2 )} ( م 418 ـ 481

[ 104 ] م ـ گذاشتن سر روي بالش و مانند آن براي خوابيدن مانع ندارد ولي در وقت خوابيدن مرد نبايد سر خود را بپوشاند و اگر بدون التفات يا از روي فراموشي پوشانيد واجب است فوراً سر را باز كند و مستحب است تلبيه بگويد بلكه احوط است گفتن آن . ( م 419 ـ 423 )

[ 105 ] م ـ اگر پارچه اي را روي كماني بيندازد به نحوي كه بالاي سر باشد و سر را زير آن كند مانع ندارد و همچنين رفتن در پشه بند اشكال ندارد . ( م 420 )

[ 106 ] م ـ اگر سر را شست نبايد با پارچه و حوله خشك كند ^{( 3 )} و بعض سر هم در حكم همه است . و اگر وقت نماز تنگ باشد و نتواند سر را براي مسح و لو با دست خشك كند احوط ^{( 4 )} جمع بين وضو با اين حال و تيمم است . ( م 422 س 503 )

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله فاضل : پوشاندن مقداري از گوش مانعي ندارد .

آية الله مكارم : بنابر احتياط واجب .

2 . آية الله بهجت : كفاره دارد .

آية الله صافي ، گلپايگاني : يك گوسفند كفاره دارد .

آية الله مكارم ، نوري : به احتياط واجب كفاره دارد .

3 . آيات عظام بهجت ، خامنه اي ، صافي ، گلپايگاني ، مكارم : خشك كردن به تدريج ، به نحوي كه سر پوشانده شود اشكال ندارد . ( از اينجا نظر اين آقايان نسبت به بقيه مسأله روشن مي شود . )

4 . آية الله تبريزي ، فاضل ، سيستاني : در فرض سؤال مي تواند با حوله به طوري كه سر پوشانده نشود جاي مسح را خشك كند .

آية الله خويي : فتواي معظم له دردست نيست .

54

[ 107 ] م ـ جايز نيست سر را زير آب كند بلكه جايز نيست ^{( 1 )} زير مايع ديگري مثل گلاب و سركه و غير آن كند بعض سر هم در حكم سر است ^{( 2 )} لكن زير دوش حمام رفتن براي محرم مانع ندارد . ( م 413 ـ 414 ـ 421 )

[ 108 ] م ـ اگر با علم به مسأله و عمداً سر را بپوشاند به نحوي از انحاء كفاره ^{( 3 )} آن يك گوسفند است و احتياط واجب ^{( 4 )} كفاره است براي پوشاندن بعض سر . ( م 424 ـ 427 )

[ 109 ] م ـ احوط آن است كه اگر مكرر سر را پوشانيد مكرر كفاره بدهد گرچه تعدد كفاره معلوم نيست و بعيد نيست واجب نبودن ^{( 5 )} آن . و اگر سر را پوشانيد و گوسفند را براي كفاره ذبح كرد و باز سر را پوشانيد ، احتياط به كفاره دادن دوباره خيلي مطلوب است گرچه وجوبش معلوم نيست . ^{( 6 )} ( م 425 ـ 426 )

[ 110 ] م ـ اگر محرم سر خود را با چيز دوخته اي كه پوشيدن آن موجب كفاره

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آيات عظام بهجت ، تبريزي ، خويي ، سيستاني ، فاضل : بنابر احتياط .

2 . آيات عظام تبريزي ، خويي ، سيستاني : زير آب بردن بعض سر جايز است .

3 . آيات عظام تبريزي ، خويي ، خامنه اي ، سيستاني ، فاضل ، مكارم : بنابر احتياط واجب كفاره اش يك گوسفند است .

4 . آية الله فاضل و خامنه اي : پوشاندن بعض سر كفاره ندارد . آية الله خامنه اي اضافه فرموده اند : مگر اين كه عرفاً صدق كند كه سر را پوشانده است ، مثل اين كه كلاه كوچكي كه فقط قسمت وسط سر را مي پوشاند بر سر بگذارد كه در اين صورت بنابر احتياط يك گوسفند قرباني كند .

5 . آيات عظام صافي ، گلپايگاني ، نوري : واجب است كفاره متعدد بدهد .

آيات عظام بهجت ، تبريزي ، خامنه اي ، مكارم : به احتياط واجب ، تعدد كفاره است .

6 . آيات عظام بهجت ، تبريزي ، سيستاني ، صافي ، گلپايگاني : كفاره متعدد مي شود .

آيات عظام خامنه اي ، مكارم ، نوري : به احتياط واجب ، كفاره بايد كفاره متعدد بدهد .

55

است ، مثل كلاه بپوشاند بايد كفاره بدهد ^{( 1 )} جز در صورت جهل و فراموشي . ( س 526 )

[ 111 ] م ـ پوشانيدن سر از روي اضطرار ظاهراً كفاره دارد . ^{( 2 )} ( مناسك م 481 ـ 427 ، جامع الفتاوي م 118 )

پوشانيدن صورت براي زنان

[ 112 ] م ـ پوشانيدن زن ^{( 3 )} روي خود را به نقاب و روبند و برقع و هر چيز اگر چه غير متعارف باشد مثل پوشال و گل جايز نيست بنابر احتياط ^{( 4 )} و جايز نيست با بادبزن روي خود را بپوشاند . ( م 428 )

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله تبريزي : يك كفاره كافي است .

آية الله خويي ، بهجت : بنابر احتياط دو كفاره دارد .

آية الله سيستاني : در مثل كلاه و عمامه كه پوشيدن آن حرام است دو كفاره بنابر احتياط ، ولي اگر مثلاً پيراهن خود را بر سر بگذارد بيش از يك كفاره لازم نيست .

آية الله مكارم : در مثل پارچه دوخته شده يك كفاره دارد ، ولي كلاه دوخته و مانند آن بنابر احتياط واجب دو كفاره دارد .

نظر مقام معظم رهبري در دست نيست .

2 . آيات عظام خويي ، تبريزي ، سيستاني : كفاره ندارد .

آيات عظام امام ، گلپايگاني ، صافي : فرض اضطرار را براي عدم لزوم كفاره استثناء نفرمودند . ولي حضرت امام در بستن دستمال به سر براي سر درد ، فرمودند كفاره ندارد .

آية الله نوري و مكارم : در بستن دستمال براي سر درد ، كفاره احتياط واجب است .

3 . آية الله بهجت : در غير حال ضرورت ، مانند تحفظ از مگس و مانند آن ، در حال خوابيدن اشكالي ندارد .

4 . آية الله نوري : پوشاندن رو هر چند به چيزهاي غير متعارف جايز نيست .

56

[ 113 ] م ـ بعض صورت در حكم تمام آن است و نبايد آن را بپوشاند ^{( 1 )} اما زير چانه ، از صورت محسوب نمي شود . ( مناسك 429 و س 505 )

[ 114 ] م ـ واجب است براي نماز سر را بپوشاند و مقدمتاً براي پوشانيدن سر كمي از اطراف رو را بپوشاند ليكن واجب است بعد از نماز فوراً آن را باز كند . ^{( 2 )} ( مناسك 432 )

[ 115 ] م ـ اگر دست هاي خود را روي صورت بگذارد ^{( 3 )} يا روي خود را براي خوابيدن بر روي بالش بگذارد مانع ندارد . ( مناسك 430 ـ431 )

[ 116 ] م ـ خشك كردن صورت با حوله يا دستمال بنابر احتياط جايز نيست ^{( 4 )} ( مناسك 506 )

[ 117 ] م ـ زن بايد مواظب باشد كه هنگام پوشيدن و يا در آوردن مقنعه ^{( 5 )} و مانند آن صورتش پوشيده نشود لكن اگر از روي علم و عمد پوشيده نشود مانعي

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله مكارم : پوشاندن بعض صورت به طوري كه به آن نقاب و برقع نگويند جايز است .

آية الله خامنه اي : پوشاندن گوشه هايي از بالا يا پايين صورت يا دو طرف آن به طوري كه پوشاندن صورت بر آن صدق نكند جايز است .

آية الله تبريزي ، سيستاني : بنابر احتياط .

آية الله فاضل : بنابر اقوي پوشاندن صورت در قسمت پايين آن يعني از بيني تا چانه جايز نيست و در قسمت بالايي آن به احتياط واجب .

2 . نظر آية الله خامنه اي و مكارم از پاورقي مسأله قبل روشن است .

آيات عظام تبريزي ، خويي ، سيستاني : بنابر احتياط ، پس از فراغت از نماز فوراً آن را باز كند .

3 . آية الله گلپايگاني متعرض اين قسمت مسأله نشده اند .

4 . آيات عظام بهجت ، خامنه اي ، صافي ، گلپايگاني ، مكارم : خشك كردن به تدريج ، به نحوي كه صورت پوشانده نشود اشكالي ندارد .

آيات عظام خويي ، تبريزي ، فاضل : جايز نيست .

5 . آية الله مكارم : اين مقدار پوشيدن مانعي ندارد .

57

ندارد ( س 507 )

[ 118 ] م ـ جايز است براي رو گرفتن از نامحرم ^{( 1 )} چادر يا جامه را كه به سر افكنده پايين بيندازد تا محاذي بيني بلكه چانه بلكه در صورت احتياج تا گردن و چيزي بر او نيست ( م 433 )

[ 119 ] م ـ بهتر آن است كه آن چيزي را كه در موقع حاجت از سر پايين مي اندازد با دست يا چيز ديگر دور از رو نگه دارد كه به صورت نچسبد بلكه اين كار احوط است . ^{( 2 )} ( م 434 )

[ 120 ] م ـ در نقاب انداختن و پوشاندن صورت به هر نحو كه باشد كفاره لازم نيست گرچه موافق احتياط است . ^{( 3 )} ( م 436 )

استفاده از بوي خوش

[ 121 ] م ـ استعمال عطريات از قبيل مشك و زعفران و عود و عنبر بلكه مطلق ^{( 4 )} عطر جايز نيست چه استعمال به بوييدن باشد يا خوردن يا ماليدن به لباس و بدن و همين طور پوشيدن لباسي كه بوي عطر مي دهد اگر چه قبلاً به آن عطر ماليده شده باشد . ( م 335 )

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله بهجت : بلكه مطلقاً .

آية الله سيستاني : در جايي كه نامحرم نيست اين گونه پوشش جايز نيست .

2 . آية الله صافي ، گلپايگاني : بايد با دست يا چيز ديگري آن را از صورت دور نگه دارند .

آية الله تبريزي ، خويي : اين احتياط ترك نشود .

3 . آية الله صافي ، گلپايگاني : بايد يك گوسفند كفاره بدهد .

آيات عظام بهجت ، تبريزي ، خويي : بنابر احتياط واجب بايد يك گوسفند كفاره بدهد

4 . آية الله تبريزي : در غير از اين چهار چيز و ورس احتياط استحبابي است . ( از اينجا نظر ايشان در مسائل بعدي روشن مي شود ) .

آية الله بهجت ، خويي : احوط اجتناب از هر بوي خوشي غير از اين ها است .

58

[ 122 ] م ـ خوردن چيزي كه در آن چيزي است كه بوي خوش مي دهد مثل زعفران جايز نيست . ( م 336 )

[ 123 ] م ـ اگربه پوشيدن لباس يا خوردن غذايي كه بوي خوش مي دهد اضطرار پيدا كند بايد ^{( 1 )} دماغ خود را بگيرد كه بوي خوش به آن نرسد . ( م 337 )

[ 124 ] م ـ از گل ها يا سبزي هايي كه بوي خوش مي دهد بايد ^{( 2 )} اجتناب كند مگر بعضي انواع كه صحرايي است مثل بو مادران و درمنه و خزامي كه مي گويند از خوشبوترين گل ها است . ( م 338 )

[ 125 ] م ـ از ميوه هاي خوشبو از قبيل سيب و به اجتناب لازم نيست و خوردن آنها و بوئيدن آنها مانع ندارد ليكن احتياط ^{( 3 )} آن است كه بوييدن را ترك كند . ( مناسك م 340 )

[ 126 ] م ـ مشهور آن است كه استعمال خلوق كعبه و آن چيزي است كه كعبه را به آن خوشبو مي كنند حرام نيست لكن چون معلوم نيست كه خلوق چيست احتياط آن است كه از بوي خوشي كه در كعبه است اجتناب كند . ^{( 4 )} ( م 344 )

[ 127 ] م ـ اقوي ^{( 5 )} ، حرمتِ گرفتنِ دماغ از بوي بد است ، لكن فرار كردن از بوي

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آيات عظام تبريزي ، خامنه اي ، خويي : بنابر احتياط لازم

آية الله مكارم : مگر اين كه موجب عسر و حرج باشد .

2 . آيات عظام صافي ، گلپايگاني ، مكارم : بنابر احتياط واجب از تمام گل ها اجتناب كند .

نظر آيات عظام تبريزي ، بهجت ، خويي ، درمسائل قبل گذشت .

3 . آيات عظام خامنه اي ، خويي ، سيستاني : بنابر احتياط واجب از بوئيدن آنها هنگام خوردن بايد خودداري شود .

4 . آيات عظام تبريزي ، خويي ، فاضل : اين احتياط لازم نيست .

آية الله سيستاني : بعيد نيست كه اجتناب از بوي خوش كعبه لازم نباشد . و بتوان آن را استشمام كرد .

5 . آية الله تبريزي : بنابر احتياط واجب

آية الله فاضل : و اگر گرفت معصيت كرده ولكن كفاره ندارد .

59

بد و به سرعت رفتن عيب ندارد . ( م 341 )

[ 128 ] م ـ خريد و فروش عطريات اشكال ندارد ليكن نبايد آنها را براي امتحان بو كند يا استعمال كند . ( م 342 )

[ 129 ] م ـ استعمال شامپو و صابون و خمير دندان اگر صدق بوي خوش كند جايز نيست ^{( 1 )} و در غير اين صورت مانع ندارد . ^{( 2 )} ( س 495 )

[ 130 ] م ـ كفاره استعمال ^{( 3 )} بوي خوش يك گوسفند است بنابر احتياط واجب ^{( 4 )} . ( م 343 )

محرمات احرام

سرمه كشيدن

[ 131 ] م ـ سرمه كشيدن به سياهي كه در آن زينت باشد هر چند قصد زينت نكند ^{( 5 )}

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آيات عظام بهجت ، خامنه اي ، خويي ، سيستاني : بنابر احتياط واجب اجتناب كند .

آيات الله تبريزي جايز است .

2 . آية الله مكارم : اگر مشكوك هم باشد مانعي ندارد .

3 . آيات عظام بهجت ، فاضل ، صافي ، گلپايگاني ، مكارم : در صورت عمد . . .

4 . آية الله خامنه اي : احتياط مستحب است

آية الله سيستاني : اين احتياط در خوردن خوشبو و پوشيدن لباس معطر است و در غير اين دو مورد كفاره واجب نيست .

5 . آيات عظام تبريزي ، خويي ، سيستاني : اگر قصد زينت نكند بنابر احتياط واجب اجتناب كند .

آية الله مكارم : فرقي بين سرمه سياه و غير سياه نيست ، ملاك در حرمت ، زينت و عدم زينت است .

آية الله بهجت : اگر با سرمه سياه قصد زينت نداشته باشد بلكه براي علاج مرض باشد اشكال ندارد .

60

حرام است و احتياط واجب ^{( 1 )} اجتناب از مطلق سرمه است كه در آن زينت باشد بلكه اگر بوي خوش داشته باشد بنابر اقوي ^{( 2 )} حرام است . ( م 359 )

[ 132 ] م ـ حرام بودن سرمه كشيدن به زن اختصاص ندارد و براي مرد نيز حرام است . ( م 360 )

[ 133 ] م ـ در سرمه كشيدن كفاره نيست ^{( 3 )} ليكن اگر در سرمه بوي خوش باشد احتياط ^{( 4 )} كفاره دادن است . ( م 361 )

[ 134 ] م ـ در صورتي كه احتياج داشته باشد به سرمه كشيدن مانعي ندارد . ( م362 )

پوشيدن زيور

[ 135 ] م ـ محرم بايد از هر چيزي كه زينت حساب مي شود اجتناب كند ^{( 5 )} هر چند قصد او زينت نباشد ^{( 6 )} ( جامع الفتاوي م 144 ) ( مناسك م 365 و 388 )

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آيات عظام تبريزي ، خويي ، سيستاني : به احتياط واجب اجتناب كند از سرمه غير سياه اگر با قصد زينت باشد .

2 . آية الله بهجت : بنابر احوط .

آية الله تبريزي و خويي : در مسأله استعمال بوي خوش گذشت .

3 . آية الله تبريزي : در سرمه سياه به قصد زينت بنابر احتياط واجب يك گوسفند و در سرمه سياه بدون قصد زينت و يا سرمه غير سياه با قصد زينت بنابر احتياط مستحب .

آية الله خويي : بنابر احتياط بايد يك گوسفند كفاره بدهد .

آية الله سيستاني : بنابر احتياط مستحب .

4 . آية الله فاضل : اگر بوي خوش آن در لحظه سرمه كشيدن قابل استشمام باشد ، بنابر اقوي كفاره است و الاّ بنابر احتياط مستحب كفاره بدهد .

آية الله مكارم : و مقدار كفاره يك گوسفند است .

5 . آية الله خامنه اي ، سيستاني : بنابر احتياط واجب .

6 . آية الله فاضل ، بهجت : اگر قصد زينت نداشته باشد مانعي ندارد .

61

[ 136 ] م ـ انگشتر به دست كردن به جهت ^{( 1 )} زينت جايز نيست ^{( 2 )} و اگر براي استحباب يا غرض ديگر باشد مانعي ندارد . ( مناسك م 387 )

[ 137 ] م ـ احتياط واجب ^{( 3 )} آن است كه محرم حنا براي زينت نبندد بلكه اگر زينت باشد و لو قصد نكند احتياط در ترك است بلكه حرمت ^{( 4 )} آن در هر دو صورت خالي از وجه نيست . و اگر قبل از احرام حنا ببندد چه به قصد زينت باشد يا نباشد و چه اثرش تا زمان احرام بماند يا نماند مانع ندارد ولي احتياط خوب است . ^{( 5 )} ( م 388ـ 389 )

[ 138 ] م ـ عينك زدن اگر زينت نباشد اشكالي ندارد ولي اگر زينت محسوب شود جايز نيست . ^{( 6 )} ( م 365 )

[ 139 ] م ـ پوشيدن زيور براي زن به جهت زينت حرام است بلكه اگر زيور زينت باشد احتياط واجب آن است كه ترك كند هر چند قصد تزيين نداشته

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله خامنه اي : اگر عرفاً زينت محسوب مي شود بنابر احتياط بايد اجتناب كند ، گر چه قصد زينت نكند .

2 . آية الله سيستاني : بنابر احتياط واجب

آية الله مكارم : انگشتر زينتي به هر قصد باشد حرام است .

3 . آيات عظام تبريزي ، خويي ، مكارم : حنابستن در صورتي كه زينت محسوب شود بر محرم حرام است .

آية الله سيستاني : ولي استعمال حنا به نحوي كه زينت نباشد در موارد علاج و مانند آن اشكالي ندارد .

4 . آية الله فاضل : حرمت محل اشكال است .

5 . آية الله مكارم : اگر قصدش ادامه زينت براي حال احرام باشد اشكال دارد .

6 . آية الله فاضل : در صورتي كه به قصد زينت استفاده كند جايز نيست .

آية الله خامنه اي ، سيستاني : اگر عرفاً زينت محسوب شود بنابر احتياط جايز نيست .

آية الله بهجت : اگر به قصد زينت نباشد عيبي ندارد .

62

باشد ، بلكه حرمت آن خالي از قوت نيست . ^{( 1 )} ( م 391 )

[ 140 ] م ـ زيورهايي را كه عادت داشته به پوشيدن آن قبل از احرام ، لازم نيست براي احرام بيرون بياورد ^{( 2 )} ولي نبايد ^{( 3 )} آنها را به مرد نشان دهد حتي به شوهر خود . ( م 392ـ393 )

روغن ماليدن

[ 141 ] م ـ احوط بلكه اقوي حرام بودن ماليدن روغن و پماد چرب ^{( 4 )} است اگر چه بوي خوش در آن نباشد . ( م 395 و س 500 )

[ 142 ] م ـ جايز نيست پيش از احرام روغني كه بوي خوش در آن است را استعمال كند اگر اثرش تا وقت احرام باقي مي ماند ^{( 5 )} ( م 396 )

[ 143 ] م ـ اگر از روي اضطرار و احتياج روغن يا پماد بمالد عيبي ندارد ( م 397 س 500 )

[ 144 ] م ـ خوردن روغن مانع ندارد اگر در آن بوي خوش مثل زعفران نباشد . ( م 398 )

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله سيستاني : اگر به قصد زينت نباشد ولي عرفاً زينت محسوب شود ، احتياط واجب در ترك است .

آية الله فاضل : بدون قصد زينت احتياط مستحب در ترك است .

2 . آية الله فاضل : اگر قصد زينت به آنها را نداشته باشد .

3 . آية الله سيستاني : بنابر احتياط مستحب آنها را براي شوهرش و مرداني كه با او محرمند ظاهر نسازد و نشان ندهد .

4 . آية الله مكارم : پماد مطلقاً حرام است و لو چرب نباشد .

5 . آية الله سيستاني : ولي اگر در آن عطر نباشد بلكه خودش خوشبو باشد اشكال ندارد .

آية الله بهجت : و در صورت استعمال در فرض امكان ، بايد احرام را تا زمان زائل شدن بوي خوش به تأخير بيندازد .

63

[ 145 ] م ـ اگر در روغن بوي خوش نباشد در ماليدن آن كفاره نيست ^{( 1 )} و اگر در روغن بوي خوش باشد كفاره آن يك گوسفند ^{( 2 )} است اگر چه از روي اضطرار ^{( 3 )} باشد . ( م 399ـ400 )

ناخن گرفتن

[ 146 ] م ـ جايز نيست محرم ناخن دست يا پاي خود را بگيرد و فرقي نيست بين آلات ناخن گيري ، قيچي باشد يا چاقو يا ناخن گير و احتياط ^{( 4 )} واجب آن است كه ازاله ناخن نكند به هيچ وجه ، حتي به سوهان و دندان . ( مناسك 454ـ 455ـ 456 )

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله تبريزي ، خويي : در فرض علم و عمد ، كفاره اش بنابر احتياط يك گوسفند است . و اگر از روي ناداني باشد كفاره اش بنابر احتياط ، اطعام يك فقير است .

2 . آية الله خامنه اي : اگر روغن را معطر كرده باشند ، مانند كرم هاي معطر و امثال آن ، احتياط آن است كه يك گوسفند ذبح كند ، گرچه واجب نبودن اين احتياط بعيد نيست .

آية الله سيستاني : اگر محرم با علم و آگاهي و از روي عمد ، بدن خود را با روغن خوشبو روغن مالي نمايد ، بنابر احتياط بايد يك گوسفند كفاره بدهد ، هر چند از روي اضطرار باشد و اگر بدون علم و آگاهي اين كار را كرده باشد بنابر احتياط كفاره آن اطعام يك فقير است .

آية الله فاضل : در خوردن آن كفاره يك گوسفند است ، ولي در غير مصرف خوردن هم احتياطاً كفاره بدهد .

آية الله نوري : كفاره ماليدن روغن به بدن يك گوسفند است اگر چه از روي اضطرار باشد .

3 . آية الله بهجت ، تبريزي : بنابر احتياط .

آية الله فاضل : در حال اضطرار كفاره ثابت نيست .

آية الله مكارم : در غير مورد ضرورت كفاره آن احتياطاً يك گوسفند است .

4 . آيات عظام بهجت ، خامنه اي ، فاضل ، سيستاني ، مكارم : ازاله ناخن به هيچ وسيله اي جايز نيست .

64

[ 147 ] م ـ گرفتن ناخن ديگري توسط محرم عيبي ندارد گرچه ديگري نيز محرم باشد . بنابراين محرم مي تواند ناخن محرم ديگري را براي تقصير بگيرد . ( مناسك 522ـ523 )

[ 148 ] م ـ جايز نسيت بعض ناخن را هم بگيرد مگر آن كه موجب آزار شود مثل آن كه بعض از آن افتاده باشد و بعض ديگر موجب آزار او باشد ^{( 1 )} . و هرگاه محتاج شد به گرفتن ناخن احتياط واجب ^{( 2 )} آن است كه كفاره به همان نحو ( يك مد براي هر ناخن ) بدهد . ( م 454ـ 467 )

[ 149 ] م ـ اگر يك ناخن از دست يا پا بگيرد يك مد طعام بايد كفاره بدهد و براي هر ناخن دست تا به ده نرسيده بايد يك مد طعام بدهد و همچنين در ناخن هاي پا . ( م 458 )

[ 150 ] م ـ اگر تمام ناخن دست ها و پاها را در يك مجلس بگيرد يك گوسفند كفاره آن است . ( م 459 )

[ 151 ] م ـ اگر ناخن دست ها را تماماً بگيرد در يك يا چند مجلس و در محل ديگر يا چند محل ناخن پاها را بگيرد دو گوسفند كفاره آن است . ^{( 3 )} ( م 460 )

[ 152 ] م ـ اگر تمام ناخن دست ها را بگيرد و ناخن پاها را كمتر از ده ناخن بگيرد يك گوسفند براي ناخن دست و براي هر يك از ناخن هاي پا يك مد

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله تبريزي ، خويي : در اين صورت گرفتن ناخن جايز است و براي هر ناخن يك مشت طعام كفاره بدهد .

آية الله صافي ، گلپايگاني : كفاره آن يك مد طعام است .

2 . آية الله سيستاني : كفاره بدهد .

آية الله فاضل : و مي تواند براي هر ناخن يك كف از طعام كفاره بدهد .

3 . آية الله مكارم : بنابر احتياط واجب

آية الله بهجت : با عدم تخلل تكفير براي هر ناخني در اثناي هر يك از دست ها و پاها و گرنه متّجه كفايت مد است براي هر يك از ناخن هاي باقي مانده در دست ها يا در پاها .

65

طعام بايد بدهد و همچنين اگر ناخن پاها را تماماً بگيرد و ناخن دست ها را كمتر از ده بگيرد . ^{( 1 )}

[ 153 ] م ـ اگر كسي كمتر از ده ناخن داشت و تمام آن را گرفت ، براي هر يك ، يك مد طعام بايد بدهد و احتياط مستحب آن است كه يك گوسفند ذبح كند . ^{( 2 )}

زدودن مو

[ 154 ] م ـ ازاله مو از بدن خود يا ديگري چه محرم باشد چه محل جايز نيست و فرقي نيست ميان كم و زياد ، بلكه ازاله يك مو نيز حرام است . ^{( 3 )} ( م 401 )

[ 155 ] م ـ در ازاله مو فرقي نيست بين تراشيدن يا نوره ماليدن يا كندن يا قيچي كردن و غير آن . ( مناسك م 404 ) همان طور كه فرقي ميان اعضاي بدن نيست . ( جامع الفتاوي م 164 )

[ 156 ] م ـ ازاله مو اگر از روي ضرورت باشد عيب ندارد ^{( 4 )} مثل زيادي شپش و درد سر و موي چشم كه اذيت مي كند . ( م 402 )

[ 157 ] م ـ اگر در وقت غسل يا وضو ، ^{( 5 )} مويي بدون قصد كنده شود اشكال ندارد . ( م 403 )

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله فاضل : در هر دو فرض ، غير از گوسفند كفاره اي ثابت نيست .

2 . آية الله فاضل : بايد يك گوسفند كفاره بدهد .

آية الله خويي : متعرض اين مسأله نشده اند .

آية الله نوري : بنابر احتياط واجب يك گوسفند كفاره دهد .

3 . آية الله سيستاني : بلكه حتي ازاله جزئي از يك مو نيز جايز نيست .

4 . آية الله صافي ، گلپايگاني : گناه ندارد ولي كفاره دارد .

5 . آية الله سيستاني : يا تيمم يا تطهير از خبث يا ازاله مانع از رسيدن آب وضو و غسل و مانند آن . ( م 403 )

آية الله خامنه اي : يا تيمم ( جامع الفتاوي م 166 )

66

[ 158 ] م ـ كفاره سر تراشيدن اگر به جهت ضرورت باشد دوازده مد طعام است كه بايد به شش ^{( 1 )} مسكين بدهد يا سه روز روزه بگيرد يا يك گوسفند قرباني كند و مد تقريباً ده سير است . و احتياط واجب ^{( 2 )} آن است كه اگر موي سر را ازاله كند به غير تراشيدن ، كفاره تراشيدن را بدهد . ( م 405 و 408 )

[ 159 ] م ـ اگر تراشيدن از روي ضرورت نباشد احتياط واجب آن است كه يك گوسفند كفاره بدهد بلكه تعيّن گوسفند در اين صورت بعيد نيست ^{( 3 )} . ( م 406 )

[ 160 ] م ـ اگر از زير هر دو بغل خود ازاله مو كند بايد يك گوسفند ^{( 4 )} ذبح كند براي كفاره ، بلكه احتياط ^{( 5 )} آن است كه اگر از زير يك بغل هم ازاله مو كند يك گوسفند كفاره بدهد . ( م 407 )

[ 161 ] م ـ اگر محرم به اختيار خود حاضر شود كه مثلاً محلّي سر او را بتراشد حرام است و بايد كفاره بدهد ولي چنانچه بدون اختيار او باشد كفاره ندارد حتي

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله گلپايگاني : صدقه دادن ده مد به ده مسكين كفايت مي كند ، اگر چه دوازده مد به شش مسكين بهتر است .

آية الله بهجت : يا اطعام ده مسكين است كه به هر يك يك مد داده شود ، بلكه بنابر احتياط به هر كدام به مقداري كه سير شوند ، اگر چه بيش از يك مد باشد طعام داده شود و احتياط در رعايت اكثر از مدو اشباع است .

2 . آية الله بهجت ، خويي : بلكه واجب است .

3 . آية الله بهجت : حكم آن مانند مسأله قبل است ( تخيير )

4 . آية الله نوري : احتياط آن است كه براي زير هر بغل يك گوسفند ذبح كند .

5 . آية الله مكارم ، گلپايگاني : اين حكم واجب است .

آية الله بهجت ، فاضل : در كندن موي زير يك بغل سه مسكين را طعام بدهد .

آية الله سيستاني : در كندن موي زير بغل حكم همين است و اگر به نحو ديگري غير از كندن ، موي زير بغل را ازاله كند ، بنابر احتياط واجب همين حكم است .

67

بر محلّ مزبور ( س 502 )

[ 162 ] م ـ اگر عمداً دست به سر يا ريش خود بكشد و يك مو يا بيشتر بيفتد احتياط ^{( 1 )} آن است كه يك كف طعام صدقه بدهد هر چند التفات به افتادن مو نداشته باشد . ( م 409 و س 501 )

سايه قرار دادن بالاي سر براي مردان

[ 163 ] م ـ سايه قرار دادن از براي مردان جايز نيست و براي زن ها و بچه ها جايز است و كفاره هم ندارد . ( م 437 )

[ 164 ] م ـ حرام بودن سايه قرار دادن بالاي سر مختص به حال منزل طي كردن است و اما درحالي كه در محلي منزل كرده در منا باشد يا غير آن ، زير سايه رفتن مانع ندارد ^{( 2 )} و با چتر و مثل آن سايه بر سر قرار دادن مانع ندارد اگر چه در حال راه رفتن باشد پس مانع ندارد كه در منا از چادر خود تا محلي كه ذبح مي كنند يا محلي كه رمي جمرات مي كنند با چتر برود اگر چه احتياط مستحب ^{( 3 )} ترك آن است در حال راه رفتن . و نيز جايز است بعد از آن كه محرم به منزل رسيد و لو در محله هاي جديد مكه كه از مسجد الحرام دور هستند مي تواند براي رفتن به مسجد الحرام در ماشين هاي مسقّف سوار شود يا زير سايه برود . ( م 438ـ490 )

[ 165 ] م ـ احتياط آن است كه در وقت طي منزل ، به پهلوي محمل يا هر

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آيات عظام بهجت ، تبريزي ، خويي ، سيستاني : بايد يك مشت طعام بدهد .

آية الله مكارم : منظور از يك كف طعام مقداري غذا است .

آية الله خامنه اي : وجوب اين احتياط معلوم نيست .

2 . آية الله تبريزي ، سيستاني : رفتن زير سايه ثابت در اين صورت مانعي ندارد ولي بنابر احتياط نمي تواند در حال حركت براي خود سايه بان درست كند ، مثل آن كه چتر بردارد و يا سوار ماشين سقف دار شود .

3 . آية الله خويي : در قسمت جديد شهر مكه بنابر احتياط ، سوار ماشين سقف دار نشوند .

68

چيزي كه بالاي سر او نباشد استظلال نكند ، اگر چه جايز بودن آن خالي از قوت نيست ^{( 1 )} ( م 440 )

[ 166 ] م ـ درجايز نبودن سايه بالاي سر قرار دادن بين سواره و پياده فرق نيست . ^{( 2 )} ( م 445 )

[ 167 ] م ـ در حرام بودن سايه بر سر قرار دادن فرقي بين سايه اي كه با شخص حركت كند مثل چتر و ماشين مسقّف و سايه ثابت ^{( 3 )} مثل پل وغيره نيست ولي اگر ماشيني از زير پل هايي كه در مسير واقع شده برود و به ناچار محرمين از زير پل ها عبور كنند و يا در محل پمپ بنزين در زير سقف متوقف شوند و محرمين زير سقف قرار گيرند اشكالي پيدا نمي شود و كفاره ندارد . ( م 482ـ488 )

[ 168 ] م ـ نشستن در زير سقف در حال طي منزل در شب خلاف احتياط است گرچه جايز بودن آن به نظر بعيد نيست ^{( 4 )} بنابراين بعيد نيست جايز بودن

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله خويي : اظهر حرمت آن است .

آية الله سيستاني : براي پياده مطقاً جايز است و سواره احتياطاً اجتناب كند مگر اين كه كوتاه باشد كه سر و سينه را فرا نگيرد .

آية الله تبريزي ، خويي : بنابر احتياط .

2 . آية الله تبريزي ، خويي : بنابر احتياط .

3 . آيات عظام بهجت ، تبريزي ، خامنه اي ، خويي ، سيستاني ، فاضل ، مكارم ، نوري : عبور از زير سايه ثابت اشكال ندارد .

آية الله گلپايگاني : احتياط آن است كه روز به اختيار خود از تونل هايي كه صدق رفت و آمد در منزل نمي كند نرود .

4 . آية الله خويي : مراد از استظلال ، تحفظ از آفتاب و سرما و گرما و باران و باد و مانند آنها است پس اگر هيچ كدام از اينها نباشد استظلال جايز است و فرقي بين شب و روز نيست و در فرض شك كه آيا وجود مظله و عدمش يكسان است جايز است .

آية الله سيستاني و مكارم : جايز است ، مگر در شب هاي باراني كه بايد كفاره بدهدـ آية الله سيستاني اضافه نموده اند : و در شب هاي باراني بنابر احتياط جايز هم نيست .

آية الله خامنه اي : احتياط به ترك تظليل در شب هاي باراني و سرد ترك نشود ، مگر اين كه موجب حرج باشد .

آية الله تبريزي : بنابر احتياط در حرمت تظليل فرقي بين شب و روز نيست .

69

نشستن محرم در هواپيمايي كه شب حركت مي كند . ( م 444 )

[ 169 ] م ـ نظر به اين كه مسجد تنعيم جزو مكه شده و مكه منزل است ، كسي كه از مسجد تنعيم براي عمره محرم شده است مي تواند ^{( 1 )} سوار ماشين سقف دار شود يا زير سايه ديگري برود ( س 509 و 510 )

[ 170 ] م ـ سايه قرار دادن به غير سر مانند شانه و ديگر اعضاي بدن مانعي ندارد . ^{( 2 )} ( س 516 )

[ 171 ] م ـ محرم به محض رسيدن به مكه مي تواند ^{( 3 )} استظلال نمايد هر چند هنوز به محل سكونت نرسيده باشد . ( س 520 )

[ 172 ] م ـ استظلال در وقت طي منزل براي عذري مثل شدت گرما يا شدت سرما يا بارندگي جايز است ليكن بايد كفاره بدهد . ( م 447 )

[ 173 ] م ـ كفاره سايه قرار دادن در حال طي منزل يك گوسفند است چه با

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آيات عظام بهجت ، تبريزي ، خويي ، سيستاني : بنابر احتياط استظلال نكند ، آية الله تبريزي اضافه فرموده اند : تا مسجد الحرام يا محل اقامت استظلال نكند . آية الله خويي اضافه فرموده اند : تا دخول در مكه سابق استظلال نكند .

2 . آية الله بهجت ، خويي : براي بدن هم نبايد سايه بان قرار دهد

آيات عظام تبريزي ، خويي ، فاضل : بنابر احتياط نبايد براي بدن هم سايه بان قرار دهد .

3 . آية الله تبريزي سيستاني : بعد ازرسيدن به مكه هم بنابر احتياط نمي تواند در حال حركت براي خود سايبان درست كند ، مثل اين كه چتر بردارد يا سوار ماشين سقف دار شود . بلي رفتن زير سايه ثابت مانعي ندارد .

آية الله خويي : بنابر احتياط تا در مكه قديم داخل نشده استظلال نكند .

70

عذر سايه افكنده باشد چه با اختيار ، بنابر احتياط ^{( 1 )} واجب . ( م 448 )

[ 174 ] م ـ اقوي كفايت يك گوسفند است در احرام عمره هر چند بيش از يك مرتبه سايه قرار داده باشد ^{( 2 )} ( م 449 )

[ 175 ] م ـ اگر در اثر فراموشي يا ندانستن مسأله سوار اتومبيل سقف دار شد و بعد از توقف اتومبيل و پياده شدن متوجه شد ، كفاره ندارد ، ولي اگر در حال حركت متوجه شد ، براي مقداري كه تا زمان ايستادن اتومبيل به ناچار زير سقف قرار دارد بايد كفاره بدهد . ^{( 3 )} ( س 511ـ 514 )

عقد كردن

[ 176 ] م ـ عقد كردن زن در حال احرام جايز نيست خواه خودش صيغه عقد را بخواند يا غير ، چه آن غير احرام بسته باشد يا احرام نبسته باشد و مُحل باشد و فرقي بين زن عقدي و صيغه اي نيست و همچنين است اگر محرم براي ديگري صيغه عقد بخواند گرچه او محرم نباشد . ( م 331 و سوم از محرمات احرام )

[ 177 ] م ـ اگر زني را در حال احرام براي خود عقد كند با علم به مسأله ، آن زن بر او حرام دائمي مي شود . ( م 329 )

[ 178 ] م ـ اگر كسي عقد كند زني را براي محرمي و محرم دخول كند ، پس اگر هر سه عالم به حكم ^{( 4 )} باشند بر هر يك از آنها يك شتر كفاره است و اگر دخول نكند كفاره نيست و در اين حكم فرق نيست بين آن كه زن و عاقد ، مُحِلّ باشند يا

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آيات عظام بهجت ، تبريزي ، خامنه اي ، خويي ، سيستاني ، صافي ، گلپايگاني ، مكارم ، نوري : فرقي بين اختيار و اضطرار نيست .

2 . آية الله سيستاني : ولي احتياط مستحب اين است كه براي هر روز يك كفاره بدهد .

3 . آية الله مكارم : در اين صورت هم كفاره ندارد

4 . آيات عظام بهجت ، سيستاني ، فاضل : عالم به حكم و موضوع

71

محرم و اگر بعضي از آنها حكم را مي دانند و بعضي نمي دانند برآن كه مي داند كفاره است . ( م 332 )

[ 179 ] م ـ جايز نيست ^{( 1 )} شخص محرم ، براي عقد شاهد شود ، گرچه آن عقد براي غير محرم باشد و احتياط ^{( 2 )} آن است كه شهادت ندهد بر عقد اگر چه شاهد عقد شده باشد در حال محرم نبودن ، اگر چه جايز بودن آن خالي از قوت نيست . ( م 325ـ 326 )

[ 180 ] م ـ احتياط ^{( 3 )} آن است كه زن اگر احرام بسته باشد و مرد محرم نباشد و عقد كند او را با او نزديكي نكند و طلاق دهد او را و در صورت علم به مسأله او را طلاق دهد و با او هيچ وقت ازدواج نكند . ( م 332 )

[ 181 ] م ـ اقوي آن است كه خواستگاري كردن در حال احرام جايز است و احتياط ^{( 4 )} در ترك است . ( م 327 )

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آيات عظام تبريزي ، خويي ، سيستاني ، مكارم ، نوري : بنابر احتياط واجب

2 . آية الله صافي ، گلپايگاني : شهادت بر عقد جايز نيست اگر چه پيش از احرام شاهد شده باشد .

آية الله بهجت و مكارم : به احتياط واجب جايز نيست .

آية الله تبريزي ، خويي : بعضي از فقها فرموده اند كه گواهي بر عقدي كه قبلاً واقع شده نيز بر محرم حرام است ولي دليلش ظاهر نيست .

3 . آيات عظام بهجت ، تبريزي ، خويي ، سيستاني ، فاضل : در صورتي كه زن محرم باشد و مرد محرم نباشد اين عقد باطل است و چنانچه زن عالم به حكم بوده ، موجب حرمت ابدي مي شود . البته آية الله سيستاني ، فاضل : حرمت ابدي را مبني بر احتياط مي دانند .

آية الله صافي و گلپايگاني : احتياط واجب آن است كه ديگر با او ازداوج نكند ، بلكه عدم جواز خالي از قوت نيست .

4 . آيات عظام تبريزي ، خويي ، صافي ، گلپايگاني ، مكارم ، نوري : بنابر احتياط واجب نبايد خواستگاري كند .

72

[ 182 ] م ـ رجوع كردن به زني كه طلاق رجعي داده است مانع ندارد . ( م 348 )

نگاه كردن به همسر از روي شهوت

[ 183 ] م ـ جايز نيست محرم به همسر خود از روي شهوت نگاه كند . ^{( 1 )} ( دوم از محرمات احرام )

[ 184 ] م ـ اگر محرم نگاه كند به زن خود از روي شهوت و انزالش شود ، مشهور ^{( 2 )} آن است كه يك شتر كفاره است ، ولي اگر از روي شهوت نباشد كفاره ندارد ^{( 3 )} . ( م 321 )

[ 185 ] م ـ اگر عمداً نگاه كند به غير زن خود ^{( 4 )} و انزالش شود ^{( 5 )} احوط ^{( 6 )} آن است كه اگر مي تواند يك شتر كفاره بدهد و اگر نمي تواند يك گاو و اگر آن را هم نمي تواند يك گوسفند كفاره بدهد . ( م 320 )

[ 186 ] م ـ محرم نمي تواند زن خود را با شهوت لمس ( دست بازي كردن ) كند و اگر كسي با زن دست بازي كند به شهوت و انزال نشود يك گوسفند كفاره آن

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله سيستاني : اين در صورتي است كه موجب خروج مني شود و احتياط مستحب آن است كه اگر نگاه با شهوت موجب خروج مني نشود از آن هم پرهيز كند .

2 . آيات عظام تبريزي ، خويي ، صافي ، گلپايگاني ، فاضل : بايد يك شتر كفاره بدهد .

3 . آية الله مكارم : اگر از روي شهوت نگاه كند و مني خارج نشود يك گوسفند كفاره دارد . ( جامع الفتاوي م 193 )

آيات عظام بهجت ، تبريزي ، سيستاني : اگر از روي شهوت باشد و مني انزال نشود كفاره ندارد .

4 . آية الله بهجت و سيستاني : در صورتي كه نگاه او حرام باشد .

5 . آية الله بهجت ، سيستاني : و اگر انزال نشود كفاره ندارد .

6 . آيات عظام تبريزي ، خويي ، فاضل : اقوي آن است كه . . . .

73

است و اگر انزال شود احتياط ^{( 1 )} آن است كه يك شتر كفاره بدهد اگر چه كفايت گوسفند خالي از قوت نيست . ( دوم ازمحرمات احرام و م 322 )

[ 187 ] م ـ اگر محرم با زن خود ملاعبه كند و مني از او خارج شود بايد يك شتر كفاره بدهد . ^{( 2 )} ( جامع الفتاوي م 196 ) و ( حاشيه م 322 مناسك محشي )

بوسيدن زن

[ 188 ] م ـ جايز نيست محرم زن را از روي شهوت ببوسد و اگر زني را از روي شهوت ببوسد كفاره آن يك شتر ^{( 3 )} است و اگر بدون شهوت ببوسد ^{( 4 )} كفاره آن يك گوسفند ^{( 5 )} است و احتياط مستحب آن است كه يك شتر كفاره بدهد .

[ 189 ] م ـ شخص مُحِلّ مي تواند ^{( 6 )} همسر محرم خود را ببوسد ولي اگر فرد محرم لذت ببرد بنابر احتياط نبايد اجازه بدهد . ^{( 7 )} ( م 494ـ 493 )

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله صافي ، گلپايگاني : در صورت انزال واجب است يك شتر كفاره بدهد .

آية الله فاضل ، مكارم ، نوري : بنابر احتياط واجب يك شتر كفاره بدهد .

آية الله خامنه اي : كفاره ملاعبه منتهي به امناء در حال احرام يك شتر است .

2 . موافق با فتاواي آيات عظام بهجت ، تبريزي ، خامنه اي ، خويي ، سيستاني ، صافي ، گلپايگاني : فتاواي بقيه آيات عظام در دست نيست .

3 . آيات عظام بهجت ، تبريزي ، خويي ، سيستاني ، فاضل : در صورتي كه مني خارج شود يك شتر لازم است .

آية الله بهجت و خويي اضافه فرموده اند : و اگر مني خارج نشود بنابر احتياط واجب يك شتر كفاره بدهد .

4 . آيات عظام تبريزي ، سيستاني ، فاضل : و يا با شهوت ببوسد و مني خارج نشود

5 . آية الله گلپايگاني : در اين صورت كفاره دادن شتر خالي از قوت نيست .

آيات عظام بهجت ، سيستاني ، صافي ، نوري : بنابر احتياط واجب يك شتربايدكفاره بدهد .

6 . آية الله سيستاني جايز نيست .

7 . آيات عظام بهجت ، سيستاني ، صافي ، گلپايگاني : دراين فرض زن نبايد اجازه دهد .

74

جماع كردن

جماع كردن با زن در حال احرام بلكه هر نحو لذت و تمتعي بردن ^{( 1 )} حرام است . ( دوم از محرمات احرام )

[ 190 ] م ـ اگر كسي از روي علم و عمداً در عمره مفرده جماع نمايد ^{( 2 )} بايد يك شتر كفاره بدهد و اگر نمي تواند ^{( 3 )} يك گوسفند كافي است . و چنانچه اين عمل پيش ازسعي باشد بايد آن عمره را تمام كند و تا ماه قمري بعد ^{( 4 )} در مكه بماند سپس به يكي از مواقيت پنچ گانه ^{( 5 )} رفته و احرام ببندد و عمره قبل را اعاده نمايد و اگر بعد از سعي باشد عمره اش صحيح است . ( جامع الفتاوي م 199 )

استمناء

[ 191 ] م ـ استمناء يعني طلب بيرون آمدن مني به دست يا غير آن ، هر چند به خيال باشد ، با به بازي كردن با زن خود يا كس ديگر به هر نحو باشد . پس اگر مني خارج شود كفاره آن يك شتر ^{( 6 )} است و احتياط واجب آن است كه در جايي كه

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله صافي ، گلپايگاني : براي زنان همين حكم نسبت به مردان صادق است .

آية الله تبريزي ، خويي ، سيستاني : محرم مي تواند از همنشيني و صحبت و مانند آن با عيال خود لذت ببرد ولي احتياط مستحب ترك استمتاع است مطلقاً .

2 . آيات عظام امام خميني ، خامنه اي ، صافي ، گلپايگاني : متذكر اين مسأله نشده اند .

3 . آية الله بهجت : اگر نمي تواند يك گاو و اگر نمي تواند يك گوسفند كفاره بدهد .

آية الله فاضل و مكارم : متذكر فرض عجز از شتر نشده اند .

4 . آية الله بهجت : ماندن در مكه تا ماه قمري بعد را قيد نفرموده اند .

5 . آية الله فاضل : در صورتي كه براي احرام عمره اول از ادني الحل محرم شده باشد براي احرام عمره دوم نياز نيست به يكي از مواقيت معروفه برود و ادني الحل كافي است .

آية الله مكارم و بهجت : احرام از ادني الحل كافي است .

6 . ( تذكر : آيات عظام غير از آية الله سيستاني و فاضل فقط استمناء در حج و عمره تمتع را متذكر شده اند و استمناء در عمره مفرده ، از كلمات آنها استفاده نمي شود ، چون قيد قبل از مزدلفه و بعد از مزدلفه را آورده اند )

آية الله خامنه اي : و در فرض عجز يك گوسفند است .

آيات عظام تبريزي ، خويي ، فاضل : كفاره آن مانند كفاره جماع است .

آية الله سيستاني : استمناء با عضو تناسلي در عمره مفرده ، حكم جماع در عمره مفرده را دارد بنابر احتياط واجب .

75

جماع موجب بطلان است استمناء نيز موجب بطلان ^{( 1 )} باشد به نحوي كه در جماع گفته شد .

كندن دندان

[ 192 ] م ـ كندن دندان بر محرم جايز نيست ^{( 2 )} هر چند خون نيايد بنابر

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آية الله خامنه اي : اگر استمناء با كاري است كه او با خود انجام مي دهد حكم جماع را دارد و اگر استمناء به وسيله همسرش انجام شده احتياط واجب آن است كه به حكم جماع عمل كند .

آية الله تبريزي ، خويي : اگر استمناء به صورت بازي با آلت بوده حكم جماع را دارد و اگر بدون بازي با آلت بوده بنابر اظهر ، حج و عمره اش فاسد نخواهد شد ، هر چند احتياط در اعاده خوب است .

آية الله سيستاني : استمناء با عضو تناسلي در عمره مفرده ، حكم جماع در عمره مفرده را دارد بنابر احتياط واجب و استمناء به وسيله بوسيدن و يا ملاعبه و نگاه و دست زدن حكمش در مسائل قبل گذشت كه مبطل عمره نيست و استمناء به وسيله تصور و خيال و يا شنيدن صداي زن و مانند آن بر محرم حرام است ولي كفاره ندارد و مبطل نيست .

آية الله فاضل : ظاهراً استمناء موجب بطلان نمي شود و استمناء زن نيز مانند مرد حرام و كفاره دارد .

2 . آيات عظام تبريزي ، خويي ، سيستاني : جايز است هر چند خون بيايد .

آية الله مكارم : اگر خون بيايد مكروه است .